Διαβάσαμε: «Επιστροφή των νεκρών» της Κρυστάλλης Γλυνιαδάκη [Εκδόσεις Πόλις, Μάιος 2017]

Το βιβλίο της Κρυστάλλης Γλυνιαδάκη «Η επιστροφή των νεκρών» το πρωτοδιάβασα πριν αρκετό καιρό. Έκτοτε, όμως, έχω επανέλθει αρκετές φορές στις σελίδες του με στόχο την καταβύθιση στην ατμόσφαιρα εκείνη στην οποία πέτυχε να με εισαγάγει την πρώτη φορά. Μια ατμόσφαιρα εξωστρεφή, κοσμοπολίτικη και συνάμα προσωπική, ομιχλώδη και ταυτόχρονα διαυγή.

Η ποίηση της Κρυστάλλης Γλυνιαδάκη κατοικεί σε μικρά αθηναϊκά δωμάτια μα, συγχρόνως, ταξιδεύει σε όλες τις γωνιές του πλανήτη. Περιπλανάται σε πόλεις. Νίκαια, Βαγδάτη, Νέα Υόρκη, Όσλο, Χαλέπι, Αθήνα. Συνδυάζει τα ασύνδετα. Παρατηρεί τον κόσμο και τον Άνθρωπο μέσα σε αυτόν. Και μιλά για ό,τι παρατηρεί εν είδει λυρικού ρεπορτάζ. Θίγει θέματα σημερινά αλλά και θέματα που διατρέχουν την ιστορία και ευθυγραμμίζονται με τη μοίρα της ανθρωπότητας. Δεν ησυχάζει, τριγυρίζει, παρατηρεί ξανά και ξανά και καταγράφει. Μιλά για τον Απολλιναίρ και τον Σταντάλ και τον Καρτέσιο. Για τη φιλοσοφία και τον Μεγάλο Ερωτικό. Για τα Ες Ες και την Ευρώπη που χτίστηκε πάνω σε πτώματα. Μνημονεύει τους νεκρούς, προσωπικούς και μη. Κι έτσι, αυτοί επιστρέφουν.

Το εξαιρετικό στοιχείο αυτής της ποιητικής συλλογής, κατ’ εμέ, είναι το ότι με λυρικό τρόπο αποτελεί μια συνεχή υπενθύμιση της πραγματικότητας. Της πραγματικότητας τώρα, της πραγματικότητας πάντα. Της ουσιώδους πραγματικότητας. Είναι, ενίοτε, η ωμή πραγματικότητα εκπεφρασμένη με λυρικό τρόπο. Επιπλέον, στοιχείο που ξεχωρίζει είναι το ότι η ποιήτρια καταφέρνει να περνά από το ατομικό στο καθολικό και τούμπαλιν, κοιτώντας τον κόσμο μέσα από το πρίσμα του ατόμου και το άτομο μέσα από το πρίσμα της ανθρωπότητας. Και με μια ιδιαίτερη ευαισθησία συγκινεί. Διαβάζοντας κανείς τα ποιήματα αυτά, θα αναγνωρίσει πολλές φορές τις σκέψεις του. Σκέψεις για τη ζωή και τον θάνατο, για την εσωτερική και την εξωτερική πάλη, για την πορεία του κόσμου αυτού. Σκέψεις σωρευμένες στις γωνίες του μυαλού, που περνούν φευγαλέα απ’ το προσκήνιο της καθημερινότητας και μετά χάνονται. Η Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη πετυχαίνει, όμως, να φέρει τις σκέψεις αυτές σε πρώτο πλάνο και να επαναφέρει τον αναγνώστη στα ουσιαστικά. Ένα δείγμα γραφής είναι το παρακάτω:

«Σχεδόν σα να μην πιστεύει ότι είναι δυνατή τέτοια επανάληψη, η ανθρωπότητα γεννιέται και πεθαίνει λες και δεν της έχει ξανασυμβεί ποτέ τίποτα τέτοιο. Κάθε μωρό μια καινούρια αρχή και κάθε θάνατος ένα σβήσιμο και νέος χώρος. Τόσες και τόσες ευκαιρίες για γάργαρες και δροσερές αρχές και τόσα κλειστά σεντούκια, κι η ανθρωπότητα γεννιέται και πεθαίνει λες και δεν της έχει ξανασυμβεί τέτοια επανάληψη και πολεμάει λες και δεν είναι δυνατή και απατά σα να μην πιστεύει ότι τέτοια πράγματα γίνονται καθημερινά, άνθρωποι να δίνουν χέρια, να μαχαιρώνονται, να φιλιούνται, να λιγοθυμούν, άνθρωποι σα να μην πιστεύουν ότι είναι δυνατόν να πεθάνεις, γονείς που γεννούν παιδιά λες και δεν έχει ξανασυμβεί σε κανέναν, κύκλοι, κύκλοι, ομόκεντροι και τεμνόμενοι, ελλειπτικές κινήσεις να ξεφεύγουν από την κεντρομόλο για ν’ απλώνει αυτή η άγνοια του ότι όλα αυτά επαναλαμβάνονται, γεννιούνται και πεθαίνουν λες και δεν έχουν ξανασυμβεί, γι’ αυτό η ιστορία δεν διδάσκει, όχι επειδή δεν είναι άσχημη ή σοκαριστική, μα μόνο γιατί εμείς γεννιόμαστε και πεθαίνουμε, όλοι, σα να μην πιστεύουμε ότι μια τέτοια επανάληψη είναι δυνατή». («Πολύ προκλητική η έννοια της έκπληξης», σελ. 53)

Τέλος, συν τοις άλλοις, πρέπει να γίνει λόγος και για την αρτιότητα της έκδοσης του βιβλίου (το συνηθίζουν αυτό, άλλωστε, οι Εκδόσεις Πόλις), για το εξαιρετικής αισθητικής εξώφυλλο με το δίπτυχο της Βενθεσικύμης Σούκουλη και την επιμέλεια της Μαρίας Τσουμαχίδου. Αυτή η ποιητική στιγμή της Κρυστάλλης Γλυνιαδάκη αξίζει την προσοχή σας.