Ο κόμης Λέων (Νικολάγιεβιτς) Τολστόι γεννήθηκε στη Γιάσναγια Πολιάνα της Ρωσίας από αριστοκρατική οικογένεια. Έμεινε, όμως ορφανός από μητέρα και πατέρα στα 10 του χρόνια. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο του Καζάν Ανατολικές γλώσσες και νομικά, αλλά δεν αποφοίτησε. Στον πόλεμο της Κριμαίας πήρε μέρος ως αξιωματικός του πυροβολικού και του απονεμήθηκαν πολλές ανώτερες διακρίσεις.
Επηρεασμένος από τους Τουργκένιεφ και Οστρόφσκι, ξεκίνησε τη δεκαετία του 1850 να γράφει μερικές κωμωδίες, που όμως έμειναν ημιτελείς. Δεν επανέκαμψε στο θέατρο παρά μόνο το 1886, αλλά τώρα είχε αλλάξει όλη τη φιλοσοφία της ζωής του.
Στα 1862 ο Τολστόι παντρεύτηκε τη Σοφία Αντρέγιεβνα Μπερς. Το 1863 τέλειωσε το διήγημά του Οι Κοζάκοι, στο οποίο απεικόνισε τους ανθρώπους και τη φύση του Καυκάσου. Από το 1863 ως το 1869 ασχολήθηκε με τη συγγραφή του μυθιστορήματος Πόλεμος και Ειρήνη. Το έργο αυτό αποτελεί έξοχη απεικόνιση της ζωής και των συνθηκών της Ρωσίας στην περίοδο των ναπολεόντειων πολέμων. Το βάθος της ψυχολογικής ανάλυσης, η αριστοτεχνική απεικόνιση ανθρώπινων μορφών και τοπίων και ο πλούτος της γλώσσας, κάνουν το Πόλεμος και Ειρήνη ένα από τα κορυφαία επιτεύγματα της ρεαλιστικής πεζογραφίας του 19ου αιώνα.
Το 1886 υπό την επιρροή του Μ. Β. Λεντόφσκι, διευθυντή ενός από τα Λαϊκά Θέατρα της Μόσχας, έγραψε τη Δύναμη του σκοταδιού (Το κράτος του ζόφου), ίσως το πιο ρωμαλέο έργο με αγροτικό θέμα που γράφτηκε ποτέ. Δανείστηκε τη βασική πλοκή αυτού από ένα έγκλημα που έγινε στην Τούλα, αλλά στα χέρια του Τολστόι μεταβλήθηκε σε σκληρό νατουραλιστικό ντοκουμέντο, που για πολλά χρόνια απαγορευόταν από τη λογοκρισία και πρωτοανεβάστηκε στο Παρίσι από τον Αντρέ Αντουάν το 1888 και στο Βερολίνο από τον Φράιε Μπύνε το 1890. Στη Ρωσία παίχτηκε το 1895, ταυτόχρονα στο Τεάτρ Αλεξαντρίνσκι (σήμερα Πούσκιν) της Αγίας Πετρούπολης και στο Μάλι Τεάτρ της Μόσχας.
Το επόμενο έργο του, μια σύντομη κωμωδία που χτυπούσε τον αλκοολισμό, Ο πρώτος ποτοποιός (1887). Ακολούθησαν οι Καρποί της διαφώτισης, κωμωδία που σατιρίζει την παρασιτική ζωής της επαρχίας της Ανώτερης τάξης. Το 1891 εκδόθηκε και παρουσιάστηκε από τον Στανισλάφσκι και την επόμενη στο Μάλι με ελάχιστη επιτυχία. Ακόμα και οι ηθοποιοί του Θεάτρου Τέχνης της Μόσχας, δυσκολεύτηκαν να υποδυθούν τους χωριάτες ήρωες και χρειάστηκαν πολλά χρόνια πειραματισμών. και πείρας πριν αποδοθεί με επάρκεια. Στο Λονδίνο πρωτοπαρουσιάστηκε το 1928. Ακολούθησαν Η Εξιλέωση (ή το ζωντανό πτώμα) που στηλιτεύει τα κακώς κείμενα του γάμου και το Και το φως λάμπει στο σκοτάδι που δεν ανέβηκε ποτέ.
Η ανησυχία του, όμως, ταράζει και πάλι τη ζωή του. Είχε τύψεις που ζούσε μέσα στα πλούτη, ενώ τόσοι άλλοι δυστυχούν. Θέλει να τα αφήσει όλα, περιουσία, οικογένεια, δόξα και να ζήσει απλά, σύμφωνα με τις ιδέες του. Αποφασίζει να εγκαταλείψει τα «εγκόσμια», να τα αρνηθεί όλα και να ζήσει μία απλή ζωή μέσα στη φύση. Άφησε την καταπιεστική και αυταρχική σύζυγό του να διαχειρίζεται την περιουσία κι εκείνος ζούσε μια λιτή σχεδόν φτωχική ζωή στα κτήματά του, όπου πλήθος άνθρωποι πήγαιναν να τον συναντήσουν και να μοιραστούν τη σοφία του.
Τότε γράφει τα έργα του με τα μεγάλα προβλήματα και τις υψηλές ηθικές αρχές της αγάπης, της καλοσύνης και της συμπόνοιας.
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
Στο άλλο του μεγαλειώδες μυθιστόρημα, την Άννα Καρένινα (1873), αντικατοπτρίζεται ανάμεσα στα άλλα η τραγωδία μιας γυναίκας που έπεσε θύμα της ψεύτικης και απάνθρωπης ηθικής της κοινωνίας. Η δύναμη του κριτικού ρεαλισμού του Τολστόι εκδηλώθηκε στις σελίδες του μυθιστορήματος του Ανάσταση (1889).
Τρία από τα μυθιστορήματα του Ανάσταση, Άννα Καρένινα και Πόλεμος και ειρήνη δραματοποιήθηκαν και ανέβηκαν από το Θέατρο Τέχνης της Μόσχας με τα δύο τελευταία να έχουν παιχτεί στα αγγλικά.
Η ιδιότυπη θρησκευτικότητά του τον φέρνει σε αντιδικία με την εκκλησία της Ρωσίας, η οποία τον απέβαλε από τις τάξεις της το 1901.
Στις 20 Νοεμβρίου του 1910 ο σπουδαίος Ρώσος συγγραφέας, «ο γίγας της ρωσικής γης», όπως τον αποκαλούν, άφησε την τελευταία του πνοή στη σιδηροδρομικό σταθμό της πόλης Αστάκοβο της Ρωσίας.
Πηγές: Λεξικό του Θεάτρου των HartNoll – Found μτφ: Νίκος Χατζόπουλος, Βικιπαίδεια, tvxs.gr