Αλφρέ Ζαρρύ | Σαν Σήμερα 8/9

Ο Αλφρέ Ζαρρύ ήταν Γάλλος θεατρικός συγγραφέας και μυθιστοριογράφος, που επινόησε την Παταφυσική, μια παρωδία της σύγχρονης επιστήμης. Θεωρείται πρόδρομος των Σουρεαλισμού και του Φουτουρισμού καθώς και του Μεταμοντερνισμού.

Γεννημένος στο Λαβάλ της Γαλλίας, είχε Βρετονική καταγωγή από την πλευρά της μητέρας του. Σε όλη τη διάρκεια του βίου του, αν και είχε συσχετιστεί με το κίνημα του Συμβολισμού, ο Ζαρρύ ήταν ευρύτερα γνωστός για το έργο του Ubu Roi (1896), το οποίο συχνά αναφέρεται ως προδρομικό των κινημάτων του Σουρεαλισμού και του Φουτουρισμού, που εκδηλώθηκαν κατά τις δεκαετίες του 1920 και 1930. Συνέγραψε χρησιμοποιώντας μια ποικιλία υφών, προαναγγέλλοντας έτσι το μεταμοντέρνο. Έγραψε θεατρικά, νουβέλες, ποιήματα, δοκίμια και θεωρητικά άρθρα. Τα έργα του θεωρούνται πρωτοποριακά στα πεδία της λογοτεχνίας του παραλόγου και της μεταμοντέρνας φιλοσοφίας.

Σύμφωνα με την Κατρίν Βελισσάρη: «Ο Αλφρέντ Ζαρί κατασκεύασε ακόμη ένα όπλο, εξίσου τρομακτικό, που του επιτρέπει να κοιτάζει την ύπαρξη και τον κόσμο με το βλέμμα – ταυτόχρονα κοντινό και απόμακρο – του ορθολογιστή: την Παταφυσική, τη μέθοδο, που στη συνέχεια μετατράπηκε σε θεωρία, η οποία συνίσταται στην ατελεύτητη και αυστηρή πρακτική αναζήτησης της φανταστικής λύσης. Με άλλα λόγια, αφηγήσεις που υπόκεινται σε έναν κανόνα παραγωγής μαθηματικής τάξεως, που αναπτύσσει την αρχή της αναλογικότητας των αντιθέτων.» H λέξη ‘Παταφυσική εμφανίστηκε για πρώτη φορά στο θεατρικό έργο του Ζαρί «Γκινιόλ» (Guignol) που δημοσιεύτηκε στις 28 Απριλίου 1893 στο περιοδικό L’Écho de Paris littéraire illustré. Η επιστήμη όμως θεμελιώθηκε με το έργο του «Άθλοι και απόψεις του Δρος Φαουστρόλ» (Gestes et opinions du docteur Faustroll, pataphysicien) όπου επεξηγείται ότι είναι η επιστήμη που μελετάει τους κανόνες που ορίζουν τις εξαιρέσεις. Πρόκειται για τον απόλυτο αντι-απαγωγισμό που θεωρεί ότι το κάθε συμβάν εντός του σύμπαντος είναι εντελώς μοναδικό και διέπεται από δικούς του ιδιαίτερους νόμους.

Το κριτικό πνεύμα του Ζαρρύ, μπορούσε κανείς να το συναντήσει την ίδια εποχή σε έργα μεγάλων δραματουργών σε ολόκληρη την Ευρώπη, όπως ο Ιμπσεν, ο Τσέχωφ, ο Στρίνμπεργκ, ο Μπέρναρντ Σω και ο Οσκαρ Ουάιλντ. Ο Ζαρί αποτυπώνει με εξαιρετική μαεστρία τον ψυχισμό του νεωτερικού ανθρώπου, ενώ αποδεικνύεται εκπληκτικά διορατικός, προαναγγέλλοντας τις μεγάλες θηριωδίες του 20ού αιώνα.

Πέρα από αυτούς, η συνεισφορά του Ζαρρύ στο Θέατρο του Παραλόγου είναι ανυπολόγιστη. Μεγάλοι δραματουργοί όπως ο Μπορίς Βιάν και ο Ιονέσκο τον θεωρούσαν πνευματικό τους πατέρα. Μεγάλος αριθμός θεατρικών έργων, τα οποία γεννήθηκαν από την αντίδραση στα ολέθρια και απάνθρωπα γεγονότα που στιγμάτισαν τον 20ό αιώνα, έχουν τις ρίζες τους στο θέατρο του Ζαρί. Ο ντανταϊσμός, ο υπερρεαλισμός και το παράλογο δεν έκαναν τίποτε άλλο από το να εξερευνήσουν τα όρια των δυνατοτήτων του θεάτρου του Ζαρί και η επιρροή του στον Μπέκετ και στον Πίντερ είναι σημαντική. Ορισμένοι θεωρούν ότι το θέατρο αυτό αποτελεί ανατομία της ανθρώπινης φύσης, για άλλους πρόκειται απλώς για έναν τύπο που ουρλιάζει στη σκηνή.

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Τον Δεκέμβριο του 1896 στο Theatre de l’Oeuvre στο Παρίσι, ο ηθοποιός Φιρμέν Ζεμιέ στάθηκε στην άκρη της σκηνής και απευθυνόμενος στο εκλεπτυσμένο θεατρικό κοινό των Παρισίων βροντοφώναξε «ΣΚΑΤΑ», πολύ συνηθισμένη λέξη στη Γαλλία. Τότε πολλοί πίστεψαν ότι αυτό ήταν το τέλος, το θέατρο δεν επρόκειτο να είναι πια ποτέ το ίδιο. Ο ηθοποιός υποδυόταν τον πρωταγωνιστή ενός νέου θεατρικού έργου, του Ubu Roi (O βασιλιάς Υμπύ) ενός νεαρού επαναστάτη από τη Νορμανδία.

Ο Υμπύ σχεδιάστηκε για να διαλύσει την κοινωνική και διανοητική ακαμψία των Γάλλων της εποχής του Ζαρί, που ήθελε να διαμορφώσει μια νέα αληθινή σχέση με το κοινό. Η αυθεντικότητα αυτής της επαφής μεταξύ κοινού και καλλιτεχνών αποτελεί συχνά το ζητούμενο σήμερα.

Πηγή: Βικιπαίδεια, Καθημερινή.