Βαγγέλης Βουραζάνης «Ας κοιτάξουμε το σκοτάδι μέσα μας»

Βαγγέλης Βουραζάνης «Μέσα από το βιβλίο θα ήθελα οι αναγνώστες να καταλάβουν ότι η νύχτα και το κακό δεν είναι συνώνυμα. Υπάρχει κακό και στη μέρα, υπάρχουν πάντα δύο πλευρές»

Συνέντευξη στη Μαρκία Λιάπη

Φανταστείτε μια χώρα -ίσως την Ελλάδα- ενός δυστοπικού μέλλοντος, όπου κυριαρχούν οι μεγάλες επενδυτικές εταιρείες, οι πραξικοπηματικές αποφάσεις του στρατού και ένας σκοτεινός νυχτερινός κόσμος με μια δική του ηθική γραμμή… Ο Βαγγέλης Βουραζάνης μέσα από το πρώτο του βιβλίο πλάθει ένα σύμπαν προσωπικό αλλά συνάμα συλλογικό, όπου οι φαινομενικά ανώνυμοι ήρωες προβάλλουν, τελικά, τη δική τους αυταξία απέναντι στο μακρύ χέρι της ιστορίας. Μέσα από μια συζήτηση «πάντα στον ενικό», αποκαλύπτονται οι σκέψεις πίσω από τον κόσμο του μυθιστορήματος «Ψυχή από μαύρο βελούδο».

 Καλησπέρα κ. Βουραζάνη, καταρχάς μπορούμε να μιλάμε στον ενικό; Εννοείται, το απαιτώ και επιμένω πάντα στον ενικό.

Είστε ένας νέος, πρωτοεμφανιζόμενος συγγραφέας, αντιπροσωπεύοντας ένας είδος παραγνωρισμένο και μετέωρο στην Ελλάδα, το αστυνομικό μυθιστόρημα. Γιατί, λοιπόν, λογοτεχνία και δη αστυνομική και γιατί σήμερα; Καταρχάς, θα ήθελα να πω ότι δεν είναι σημερινό έργο, έχει γραφτεί πριν από εφτά χρόνια, ασχέτως που εκδόθηκε το 2017. Γιατί αστυνομικό λοιπόν… Φυσικά μου αρέσει να διαβάζω αστυνομικά μυθιστορήματα αλλά νομίζω ότι δεν μπορούμε να το κατατάξουμε εύκολα στο αστυνομικό. Για εμένα είναι μια κινηματογραφική περιπέτεια, όπως μάλιστα το χαρακτήρισαν και πολλοί αναγνώστες. Ο χαρακτήρας του αστυνομικού δηλώνεται κυρίως μέσα από το κεντρικό θέμα του βιβλίου, την προσπάθεια «λύσης» μιας σπαζοκεφαλιάς, την ανεύρεση του «κακού» προσώπου που καταδιώκει τον Αχιλλέα Μακρίδη (σ.σ. ο βασικός πρωταγωνιστής του έργου), ο οποίος του έχει στήσει μια πλεκτάνη, τον έχει βάλει στην φυλακή κ.ο.κ. Ωστόσο, υπάρχει και το στοιχείο του έρωτα, της δυνατής φιλίας, των ανθρώπινων αδυναμιών. Οπότε είναι ένα πολύπλευρο μυθιστόρημα. Όσον αφορά το δεύτερο ερώτημα, θα έλεγα ότι ξεκίνησα να γράφω επειδή η λογοτεχνία ήταν η ψυχοθεραπεία μου. Υπήρχε ένα έντονο κακό παρελθόν στην οικογένειά μου, το οποίο με είχε κάνει ασταθή σαν άνθρωπο, ίσως και αδύναμο. Έτσι, όταν ξεκίνησα να γράφω, είδα ότι αυτό μου έκανε καλό, ότι ξαφνικά ανακάλυπτα ποιός είναι ο Βαγγέλης. Έγραφα από τα δεκαπέντε μου. Είδα την λογοτεχνία ως θεραπεία και αυτό απλώς εξελίσσεται. Η λογοτεχνία με γοητεύει για αυτό το λόγο, για το ό,τι ξετυλίγονται πολλές πτυχές του εαυτού ενός ανθρώπου.

Υπάρχει κάποια παιδική εικόνα ή ανάμνηση που σε ακολουθεί; Αυτό που θυμάμαι πάντα είναι η γειτονιά μου. Έζησα σε μια σκληρή γειτονιά, έχω ζήσει κηδείες φίλων μου, έχω δει ανθρώπους νεκρούς ενώ πήγαινα ακόμη δημοτικό. Τα Μετέωρα όπου μεγάλωσα ήταν σαν γκέτο, ένα μέρος απομονωμένο και κλειστό. Είναι πράγματα που θα ήθελα να ξεχάσω, αλλά από την άλλη πάντα γυρνάω πίσω και τα φέρνω στη μνήμη μου, γιατί στην ουσία από εκεί ξεκίνησα. Για να ξέρω ποιος είμαι και να γίνομαι καλύτερος, πρέπει να θυμάμαι. Όλα αυτά με έκαναν καλό άνθρωπο.

Είναι ίσως μια εικόνα που την πραγματεύεσαι στα βιβλία σου; Ναι, το σκοτάδι στο έργο μου προέρχεται από τα παιδικά μου χρόνια. Πιστεύω πως κάθε άνθρωπος πρέπει να δει το σκοτάδι μέσα του, να το σεβαστεί και αυτό θα τον απελευθερώσει.

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Πώς θα σύστηνες το βιβλίο σου στο αναγνωστικό κοινό; Μάλλον θα έλεγα ότι όποιος αγαπάει τη δράση, όποιος αγαπά τα δυνατά συναισθήματα και τα δυνατά μυστήρια, τότε θα του πρότεινα να το επιλέξει.

Ο τίτλος του έργου εξηγείται στα μέσα του βιβλίου από έναν περιφερειακό αλλά σημαντικό χαρακτήρα. Με αυτή την κίνηση δίνεις ένα αναγνωστικό κλειδί; Πώς κατέληξες σε αυτόν τον τίτλο-σχόλιο; Πιστεύω ότι αυτός ο τίτλος περιγράφει την πραγματικότητα: υπάρχει καλοσύνη μέσα στο «μαύρο». Το βιβλίο μιλάει σε μεγάλο βαθμό για τη ζωή στις φυλακές. Δεν είναι όλοι οι άνθρωποι κακοί εκεί μέσα. Υπάρχουν πολλοί αδικημένοι μέσα στις φυλακές, πολλοί που έκαναν καλό στο διπλανό τους και μπήκαν στη φυλακή. Ίσως μιλάμε για μια αρρωστημένη αίσθηση του δικαίου, αλλά στην ουσία είναι αυτοί οι «καλοί». Όσο και αν βίασαν τις ψυχές τους, κατάφεραν και έμειναν αθώοι.

Στο βιβλίο ο κεντρικός χαρακτήρας φυλακίζεται για κάτι που δεν έκανε ποτέ. Ωστόσο, γνωρίζοντας αυτό τον κόσμο, φαίνεται να γνωρίζει και μια βρώμικη αλλά αληθινή ζωή, σε αντίθεση με την υποκριτική πραγματικότητα της μέρας. Στο παρελθόν έχεις δηλώσει «ότι η νύχτα μου έμαθε ό,τι ξέρω από τη ζωή». Πώς βλέπεις αυτό το δίπολο, αυτούς τους δύο κόσμους; Η νύχτα είναι μια σαβάνα, είναι ο θάνατός σου ή η ζωή μου. Εκεί όμως μπορούν να σχηματιστούν πολλές φιλίες, εκεί ανακαλύπτεις αν αυτό που βλέπεις είναι μια μάσκα ή μια πραγματικότητα. Γιατί τη νύχτα, καλώς ή κακώς, οι μάσκες πέφτουν. Είμαι περήφανος που δούλευα και δουλεύω νύχτα. Μέσα από το βιβλίο θα ήθελα οι αναγνώστες να καταλάβουν ότι η νύχτα και το κακό δεν είναι συνώνυμα. Υπάρχει κακό και στη μέρα, υπάρχουν πάντα δύο πλευρές.

Πώς προσεγγίζει ένας καλλιτέχνης τον κόσμο της νύχτας, και εδικά τον κόσμο ενός λούμπεν περιθωρίου, όπως περιγράφεται στο βιβλίο σου; Μήπως παραμένει πάντα αποστασιοποιημένος; Πώς στάθηκες εσύ απέναντι τους; Όχι, δεν στέκομαι μακριά τους, είμαι ένας από αυτούς. Οι χαρακτήρες μου είμαι εγώ, ζω μέσα από αυτούς.

Το βιβλίο έχει έντονο πολιτικό χαρακτήρα και μιλά για την ανάδειξη μιας ακροδεξιάς πολιτικής ηγεσίας. Τί είναι για εσένα πολιτικό σήμερα; Πώς βλέπεις την άνοδο φασιστικών και ακροδεξιών κομμάτων σήμερα; Πολιτική σήμερα σημαίνει χρήμα και εικόνα, έχουμε γίνει ένα τεράστιο τσίρκο. Όσον αφορά το ναζισμό, δυστυχώς είτε έχουμε την τάση να ξεχνάμε είτε δεν έχουμε ενημερωθεί σωστά. Θα μιλήσω ως κάποιος που δεν ανήκει κάπου, στην αριστερή ή στην δεξιά πλευρά, ούτε στο κέντρο: όταν ο ναζισμός έφτασε πολύ κοντά στο να καταστρέψει ολόκληρη την ανθρωπότητα και εμείς φτάνουμε στο σημείο να βάζουμε ένα ναζιστικό κόμμα στο ελληνικό κοινοβούλιο, νομίζω ότι κάποιοι δεν είναι ενημερωμένοι. Δεν γίνεται να υπάρχουν στην Ελλάδα πεντακόσιες χιλιάδες νεοναζιστές. Από την άλλη έχουν φτάσει την Ελλάδα σε τέτοιο σημείο–με τις μίζες, με τη λαθρομετανάστευση, με τη διαφθορά, με το ξεπούλημα του εθνικού πλούτου–το οποίο έχει οδηγήσει πολλούς Έλληνες να πιστέψουν στην λύση της ακροδεξιάς και του ναζισμού. Στην ουσία ντρέπομαι για τη χώρα μου, που έχει φτάσει να πιστεύει ότι η σωτηρία βρίσκεται εκεί. Είναι ένα θέμα προπαγάνδας, παιδείας αλλά και σωστών παιδαγωγών της νέας γενιάς. Η μερική ενημέρωση είναι επικινδυνότερη της αμάθειας.

Και η αριστερά; Ποιά αριστερά; Δεν πιστεύω πως υπάρχει σοβαρή αριστερά. Στο τέλος, η εξουσία διαφθείρει, όπως έγινε με το παράδειγμα της πρώην σοβιετικής ένωσης. Ένα άλλο σημαντικό θέμα που θίγει το βιβλίο είναι η έννοια της Ελλάδας και της ελληνικότητας, ως έννοιες χαμένες σήμερα. Πώς πραγματεύεσαι το ζήτημα της εθνικής ταυτότητας σήμερα;
Δεν υπάρχουν ταυτότητες βάση χρώματος. Για παράδειγμα ο Γιάννης Ατεντοκούμπο είναι Έλληνας. Δεν είναι θέμα DNA, απλά πρέπει να νιώθεις Έλληνας, Γάλλος κ.ο.κ. Και όπως θέλω να δείξω μέσα από τα βιβλία μου, το ζήτημα είναι πάντα να μην ξεχνάς ποιος είσαι.

Ετοιμάζεις κάτι καινούργιο αυτή την περίοδο; Έχω ολοκληρώσει ένα μυθιστόρημα και τώρα σχεδιάζω ένα τρίτο, πολύ διαφορετικό από τα προηγούμενα.

Κλείνοντας, πού βρίσκεις τη δημιουργία σήμερα; Δημιουργία είναι κάτι που με κάνει να νιώθω όμορφα, να πιάνεις την έκθεση της δευτέρας δημοτικού και να προσπαθείς να γίνεις αυτός που ονειρευόσουν τότε. Στην ουσία να πολεμάς για τα όνειρά σου, είτε τα επιτύχεις είτε όχι. Ο δρόμος της αποτυχίας έχει κι αυτός κάτι δημιουργικό. Δημιουργία είναι η ψυχική λύτρωση.

 

Κερδίστε 2 αντίτυπα: «Ψυχή από μαύρο βελούδο» Βαγγέλης Βουραζάνης | Εκδόσεις Βάρφη, 2017