Συνέντευξη στο Λάζαρο Αντωνιάδη (ant.lazaros@gmail.com)
Ο Ηλίας Ζούτσος για μία και μοναδική εμφάνιση στο Σταυρό του Νότου παρουσιάζει τη νέα του δισκογραφική εργασία με τίτλο «Κρητιδική εποχή». Νέος, ταλαντούχος, με παραδοσιακές καταβολές μας υπενθυμίζει την εποχή που κουβαλάμε στην κυτταρική μας μνήμη.
Όλο και περισσότεροι νέοι καλλιτέχνες στρέφονται στις μνήμες της παράδοσης τα τελευταία χρόνια. Που πιστεύετε ότι οφείλεται αυτό; Η παραδοσιακή μουσική έχει αλήθεια μέσα της για αυτό και κρατάει στο χρόνο. Οι άνθρωποι ίσως δεν έχουν αλλάξει τόσο πολύ όσο νομίζουμε σε σχέση με πολλά πολλά χρόνια πίσω. Ίδιες ανάγκες πάνω κάτω, ίδια πράγματα τους συγκινούν. Ο έρωτας, η ζωή, ο θάνατος. Η ειλικρινής, η αληθινή τέχνη απευθύνεται αρκετές φορές στα αρχέτυπα αυτά που έχουμε μέσα μας, τα οποία φυσικά είναι και διαχρονικά. Διεγείρει τα ίδια κέντρα. Επίσης, στους νέους κάποιες φορές μπορεί να είναι πιο έντονη η αναζήτηση, αλλά ανεξαρτήτως ηλικίας πιστεύω ότι αν δεν ξέρεις ποιος είσαι μάλλον δεν ξέρεις και πού πας. Στα δύσκολα, από μόνο του ξεπηδάει το σημείο αναφοράς μας. Τα γονίδια, η γεωγραφία, αλλά και οι καθημερινές συμπεριφορές που κοινωνείς είναι τις περισσότερες φορές καθοριστικά. Ο τόπος και ο χρόνος είναι από μόνα τους ένας κόσμος. Οι παραδοσιακές μουσικές είναι γέννημα αυτού ακριβώς του κόσμου και είναι φυσικό να υπάρχει η ανάγκη να συντονιστεί κάποιος εκεί. Σε μεταβατικές περιόδους δε που όλα κλονίζονται, όπως μάλλον είναι και η περίοδος που ζούμε, έχεις ανάγκη να επιστρέψεις στα θεμέλια. Να συνδεθείς με τις πραγματικές σου ανάγκες και αλήθειες. Και την ομορφιά που υπάρχει στην ουσία των πραγμάτων. Χωρίς τα πολλά «μαλάματα», που λέει και ο Σεφέρης. Και πόσο όμορφα το λέει:
«Δε θέλω τίποτε άλλο παρά να μιλήσω απλά, να μου δοθεί
ετούτη η χάρη.
Γιατί και το τραγούδι το φορτώσαμε με τόσες μουσικές
που σιγά-σιγά βουλιάζει
και την τέχνη μας τη στολίσαμε τόσο πολύ που φαγώθηκε
από τα μαλάματα το πρόσωπό της
κι είναι καιρός να πούμε τα λιγοστά μας λόγια γιατί η
ψυχή μας αύριο κάνει πανιά.»
Μιλήστε μας για τον τελευταίο σας δίσκο «Κρητιδική εποχή». Η «Κρητιδική εποχή» είναι ένας δίσκος-πρόταση, που κυκλοφόρησε πριν λίγο καιρό από τη δισκογραφική εταιρία του Θανάση Παπακωνσταντίνου, «Αχός». Σε αυτόν τον δίσκο έχω γράψει μουσική αλλά και διασκευάσει παραδοσιακά μουσικά μοτίβα και στίχους άγνωστων λαϊκών ποιητών της Κρήτης. Στιχουργικά συμμετέχουν επίσης οι: Γιάννης Αεράκης (Πολογιάννης), Μήτσος Σταυρακάκης και Μιχάλης Δραμουντάνης (Μίχαλος). Θέλω να τους ευχαριστήσω όλους, όπως και τους οικείους του Μανώλη Βιτώρου (Μπάχλη) και του Μύρωνα Σκουλά για την εγκάρδια επικοινωνία. Οι δύο τελευταίοι μαντιναδολόγοι δε ζουν πια, υπάρχουν όμως και αυτοί στην «Κρητιδική εποχή» μέσα από τους στίχους τους. Τέλος, υπάρχει και η εμβληματική μορφή του Βιντσέντζου Κορνάρου με τον Ερωτόκριτο, σε ένα επιλεγμένο απόσπασμα επίσης διασκευασμένο από μένα, που ηχογραφείται για πρώτη φορά. Ο δίσκος αυτός ανακαλύπτει ένα νέο μουσικό ιδίωμα που συνδυάζει την κλασική, την παραδοσιακή και τη ροκ. Ουσιαστικά, τις βασικές μου επιρροές και βιώματα στη μουσική, καθότι ξεκίνησα με την κρητική λύρα και το λαούτο λόγω καταγωγής, στη συνέχεια ακολούθησαν οι κλασικές σπουδές στο σολιστικό βιολί, ενώ στην εφηβεία ήρθε το ροκ και οι κιθάρες. Ακόμη, στο ιδίωμα αυτό συναντώνται και συνυπάρχουν η παγκόσμια μουσική μέσω των πολυφωνικών στοιχείων, της τεχνολογίας και των ευρέως διαδεδομένων οργάνων της Δύσης (κιθάρα, βιολί, βιόλα, κοντραμπάσο, πιάνο) με τις αρχέγονες μουσικές φόρμες της κρητικής τραγουδοποιίας. Εκτός από μένα στην κιθάρα, τη φωνή, τα φωνητικά, το βιολί και την κρητική λύρα, στις ενορχηστρώσεις συμμετέχουν: ο Φώτης Σιώτας (βιόλα, φωνητικά), ο Μιχάλης Καλκάνης (μπάσο (κόντρα και ηλεκτρικό), πιάνο), ο Πάνος (Τσίκο) Κατσικιώτης (τύμπανα, κρουστά) και ο Γιάννης Παξεβάνης (ακ. και ηλ. κιθάρα), ο οποίος ανέλαβε και την παραγωγή μαζί μου.
Πως πήρατε την απόφαση ν’ ασχοληθείτε με στίχους γνωστών και άγνωστων Κρητικών ποιητών; Είναι μια απάντηση σας ως προς την έλλειψη νέων στιχουργών; Όχι. Κάθε άλλο, πιστεύω ότι υπάρχουν άνθρωποι σήμερα που γράφουν αξιόλογα. Απλά οι συγκεκριμένοι στίχοι -μαντινάδες επί ουσίας- που υπάρχουν στο δίσκο τριγύριζαν στο μυαλό μου με τις συγκεκριμένες μελωδίες και το αντίθετο. Έχει να κάνει με το ίδιο το υλικό και την όλη σύλληψη του δίσκου, στην οποία οδηγήθηκα σε μεγάλο βαθμό με το ένστικτο.
Αν είχατε άλλη καταγωγή, θα ήταν διαφορετική η επιρροή της μέχρι τώρα μουσικής καλλιτεχνικής σας πορείας; Δεν ξέρω να σας απαντήσω σίγουρα σε αυτό. Φαντάζομαι πως ναι, καθότι θα ήμουν κάποιος άλλος. Πιστεύω πως τα γονίδια και τα βιώματα παίζουν καθοριστικό ρόλο στο δημιουργικό πεδίο.
Ο χειμώνας σας βρίσκει στη σκηνή του «Σταυρού του Νότου». Ένα πρόγραμμα βασισμένο στην προσωπική σας δισκογραφία; Την Τετάρτη 25 Οκτωβρίου στις 21:00, παίζουμε στο Club του Σταυρού του Νότου. Θα παρουσιάσουμε το υλικό από την «Κρητιδική εποχή» αλλά θα παίξουμε και κομμάτια από τον προηγούμενο δίσκο μου «Σημείο», αλλά και παραδοσιακά τραγούδια διασκευασμένα και εναρμονισμένα στο ιδιαίτερο ηχητικό περιβάλλον του τελευταίου δίσκου. Το περιβάλλον αυτό στο Σταυρό του Νότου διαμορφώνεται από το Μιχάλη Βρέττα (βιολί, φωνητικά), το Γιώργο Μπουλντή (μπάσο), τον Πάνο (Τσίκο) Κατσικιώτη (τύμπανα, κρουστά), εμένα στην κιθάρα, την κρητική λύρα, τη φωνή και το Γιάννη Παξεβάνη στον ήχο. Ελπίδα μας είναι να χαρούμε το μοίρασμα και να επικοινωνήσουμε. Όλοι με όλους.
Πώς προέκυψε η συνεργασία με τον «Αχό» του Θανάση Παπακωνσταντίνου; Με το Θανάση συνεργαστήκαμε από τον πρώτο μου δίσκο «Σημείο» στον οποίο υπήρχε το τραγούδι του «Αερικό», σε διασκευή και ερμηνεία δική μου. Του άρεσε ο δίσκος και το «Αερικό» και στη συνέχεια πέρα από την καλλιτεχνική αναπτύχθηκε και μια ανθρώπινη επαφή. Εκτός από το ταλέντο του να γράφει τραγούδια είναι άνθρωπος βαθύς. Ειλικρινής και ζυγισμένος. Ουσιαστικά, από κάποιους ανθρώπους του χώρου που άκουσαν τον καινούργιο δίσκο ήταν ο μόνος που τον κατάλαβε. Είμαι χαρούμενος λοιπόν που βγήκε τελικά από την εταιρεία του, τον «Αχό».
Ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου ήταν ένας καλός σύμβουλος – μέντορας; Η αλήθεια είναι ότι ο Θανάσης δεν υπήρξε σύμβουλος ή μέντορας με την έννοια που το αναφέρεις. Ουσιαστικά με τον «Αχό» βοήθησε όμως καθοριστικά στην έκδοση. Επίσης, η πατρότητα του τίτλου ανήκει στο Θανάση και είναι ένα λογοπαίγνιο για το κρητικό ιδίωμα του περιεχομένου και την εποχή που εξαφανίστηκαν οι δεινόσαυροι. Είναι ταιριαστός ωστόσο και με το υλικό του δίσκου καθώς ανακαλύπτει το νέο μουσικό ιδίωμα που συνθέτει όσα αναφέρθηκαν και παραπάνω. Υπό αυτή την έννοια ίσως και ο ίδιος ο δίσκος να αποτελεί ένα ορόσημο. Πιστεύω πάντως πως είναι σημαντικό το ανθρώπινο πρόσημο να μπαίνει και στην έκδοση ενός δίσκου, πόσο δε μάλλον το «μοίρασμα» αυτό να γίνεται με έναν δημιουργό, τον οποίο εκτιμώ και για τη δουλειά του. Είμαι χαρούμενος για αυτή τη συνεργασία.
Εκτός, από τη live εμφάνιση στο Σταυρό να περιμένουμε κι άλλα σχέδια; Είναι πια φανερό σε μένα ότι οι ζωντανές εμφανίσεις, η αλληλεπίδραση του εκάστοτε κοινού και μουσικών είναι αυτά που τελικά δίνουν φτερά σε ψυχές και μουσικές ,οπότε το επόμενο διάστημα εστιάζουμε σε αυτό. Ωστόσο, υπάρχουν πολλά πράγματα που γυρίζουν στο μυαλό όσον αφορά το μέλλον και υπάρχει και υλικό για επόμενες εργασίες. Σε αυτό το πεδίο τα πράγματα αλλάζουν, σχηματοποιούνται μέχρι να φτάσουν στην τελική τους μορφή. Θα υπάρχει βέβαια κοινό στίγμα με τα προηγούμενα, αλλά χωρίς επαναλήψεις. Στο κομμάτι τώρα που έχει να κάνει με την ακαδημαϊκή μου ιδιότητα, όταν βρεθεί χρόνος θέλω να ηχογραφήσω τα έργα για βιολί και πιάνο του Γεωργίου Πλάτωνα, η κριτική έκδοση των οποίων ήταν και το θέμα της διδακτορικής μου διατριβής που τελείωσε πέρυσι. Στόχος είναι να εκδοθούν τα έργα αυτά σε ένα βιβλίο μαζί με το cd με τις πρώτες εκτελέσεις. Σκεφτόμαστε να παίξουμε και κάποια κομμάτια μαζί με τη Λένα Πλάτωνος, κόρη του συνθέτη, η οποία εκτός από σπουδαία συνθέτις είναι και εξαιρετική πιανίστα. Για τώρα πάντως είμαστε στην «Κρητιδική εποχή». Ζωντανοί.