Η Φωτεινή Μπαξεβάνη ενσαρκώνει την Κυρά της Ρω στην ομώνυμη θεατρική παράσταση, η οποία είναι βασισμένη στη νουβέλα του Γιάννη Σκαραγκά. Πρόκειται για ένα κείμενο ιδιαίτερα δυνατό, στοιχείο που μεταφέρεται και στο θεατρικό ανέβασμά του, σκηνοθετημένο από την Κατερίνα Μπερδέκα.
Η Κυρά της Ρω –κατά κόσμον Δέσποινα Αχλαδιώτη– γεννήθηκε στο Καστελλόριζο το 1890. Τόλμησε να παντρευτεί τον άντρα που ήθελε πηγαίνοντας κόντρα στις επιθυμίες της οικογένειάς της. Μετακόμισε μόνη της μαζί του στην ακατοίκητη βραχονησίδα της Ρω που απέχει μόλις λίγα ναυτικά μίλια από το Καστελλόριζο, κι έζησε εκεί μαζί του μέχρι τον θάνατό του το 1940. Από εκεί κι έπειτα, η ίδια παρέμεινε στη Ρω μαζί με την επίσης χήρα μητέρα της και κατά τη διάρκεια της κατοχής έπαιξε ενεργό ρόλο στην αντίσταση, καθώς έκρυψε και περιέθαλψε πολλούς νέους στρατιώτες. Ακόμα κι όταν το νησί εκκενώθηκε εν όψει βομβαρδισμών, η ίδια αποφάσισε να παραμείνει και να υψώνει κάθε πρωί την ελληνική σημαία.
Ο Γιάννης Σκαραγκάς καταφέρνει μέσα από το βιβλίο του να πει την ιστορία μιας γυναίκας και, ταυτόχρονα, να πει την ιστορία ενός τόπου και μιας εποχής. Δείχνοντας, ωστόσο, πως η ουσία των πραγμάτων είναι διαχρονική. Η Κυρά της Ρω, ενσαρκωμένη αριστοτεχνικά από τη Φωτεινή Μπαξεβάνη, είναι μια γυναίκα ελεύθερη. Μέσα από το κείμενο δεν τη βλέπουμε τόσο ως εθνική ηρωίδα, όσο ως έναν άνθρωπο δυνατό και συνάμα τρυφερό. Πράγμα που λειτουργεί καταλυτικά, ώστε να μπορούμε να την πλησιάσουμε. Πρόκειται για μια γυναίκα, η οποία καθώς νιώθει τον ρημαγμένο κόσμο εκτός της και εντός της να κερδίζει όλο και περισσότερο έδαφος, αποφασίζει να πράξει προβαίνοντας σε μια κίνηση για να δώσει αξία στον κόσμο αυτό. Αποφασίζει να υψώνει την ελληνική σημαία κάθε πρωί. Και ενώ αυτή η κίνηση μπορεί να μοιάζει απλή, η βαρύτητά της είναι τεράστια. Μπορεί η Κυρά της Ρω να ήταν μια γυναίκα απομονωμένη, αλλά δεν επέλεξε ποτέ να παραιτηθεί. Μέσα από το έργο του Γιάννη Σκαραγκά διαφαίνεται ξεκάθαρα το βάθος και η ακεραιότητα του χαρακτήρα της ηρωίδας και το αίσθημα με το οποία εκείνη πορευόταν. Πρόκειται για το αίσθημα του χρέους του «μικρού» και άσημου ανθρώπου που ξέρει πως μόνος του δεν μπορεί να σώσει ή να αλλάξει τον κόσμο, μπορεί όμως μέσα από τις πράξεις του να τον νοηματοδοτεί εκ νέου, να το εξευγενίζει και να τον κοιτά στα μάτια με αξιοπρέπεια.
Ο λόγος της ηρωίδας απευθύνεται άμεσα στο κοινό. Η παράσταση ξεκινά με την Κυρά της Ρω να εξιστορεί σκηνές από τη ζωή της, να μιλά για παραδόσεις και έθιμα από τον τόπο της, να θυμάται πρόσωπα και απώλειες. Αν μπορούσαμε σχηματικά να χωρίσουμε την παράσταση περίπου στη μέση, θα λέγαμε πως στο πρώτο μισό περιγράφεται ο τρόπος ζωής, οι συνήθειες και οι δυσκολίες μιας εποχής τις πρώτες δεκαετίες της ζωής της Δέσποινας Αχλαδιώτη, μέχρι τον θάνατο του συζύγου της. Το δεύτερο μισό καταπιάνεται με τη ζωή της από εκεί και μετά, με τη στάση της κατά την περίοδο της κατοχής και με την κίνησή της να υψώνει κάθε μέρα την ελληνική σημαία. Η παράσταση που έχει στηθεί από την Κατερίνα Μπερδέκα αξιοποιεί και αναδεικνύει στο ακέραιο όλα τα στοιχεία της δυναμικής του μονολόγου του συγγραφέα. Το κοινό αντικρίζει μπροστά του ολοζώντανο τον χαρακτήρα της Κυράς της Ρω. Η Φωτεινή Μπαξεβάνη άλλοτε με στεντόρεια κι άλλοτε με ραγισμένη φωνή, άλλοτε με γρήγορες κι άλλοτε με αργές κινήσεις ζωντανεύει την ηρωίδα και καταφέρνει να μεταδώσει στον θεατή κάθε πτυχή του βίου της: τη χαρά, τον έρωτα, την αγωνία, τον πόνο, την απογοήτευση, την πικρία, το αγώνα για κάτι καλύτερο. Με την ερμηνεία της μεταφέρει στο κοινό τις εικόνες του ονείρου και της φαντασίας μιας ζωής. Το λιτό μα λειτουργικό σκηνικό –που άλλοτε μοιάζει με κύματα της θάλασσα κι άλλοτε με το μαύρο σκοτάδι των καιρών– και η συνοδεία των ήχων του τσέλου στρέφουν τα φώτα αυστηρά πάνω στο πρόσωπο της Κυρά της Ρω και της δίνουν το κατάλληλο βήμα για να πει την ιστορία της.
Η «Κυρά της Ρω» είναι μια άρτια παράσταση, με έναν μονόλογο βαθιά ανθρώπινο και συγκινητικό, που καταφέρνει να διηγηθεί την ιστορία μια ζωής αλλά και τη συλλογική Ιστορία. Και έτσι, γίνεται ένα έργο που μπορεί να πει πολλά στον θεατή και για τη σημερινή Ελλάδα της κρίσης.