Μια εναλλακτική ιστορία για τον Στάλιν και τη Σοβιετική Ένωση
Η Κολιμά είναι περιοχή που βρίσκεται στην Βορειοανατολική Ρωσία και βρέχεται από τον Αρκτικό Ωκεανό. Πήρε το όνομά της από τον ποταμό Κολιμά και την ομώνυμη οροσειρά της ευρύτερης ομοσπονδιακής περιοχής του Μαγκαντάν. Σύμφωνα με το ογκώδες σύγγραμμα του Ρώσου συγγραφέα Βαρλάμ Σαλάμοφ Ιστορίες από την Κολιμά (εκδόσεις Ίνδικτος), το στρατόπεδο της Κολιμά ήταν ένας τόπος σωματικού και πνευματικού θανάτου. Οι θερμοκρασίες άγγιζαν συχνά τους σαράντα βαθμούς υπό του μηδενός και η ιδιωτική ζωή ήταν απλά ανύπαρκτη. Κάθε συγκρατούμενος ήταν εν δυνάμει εχθρός και η ζωή είχε τον χαρακτήρα του αναλώσιμου προϊόντος. Οι άθλιες συνθήκες διαβίωσης και η επαφή με κάθε είδους κακοποιά στοιχεία οδηγούσε στην ηθική αποτελμάτωση του ατόμου.
Στο βιβλίο του Δημήτρη Μπελαντή με τίτλο Ο Στάλιν στην Κολιμά από τις εκδόσεις Τόπος ο πρώην Γενικός Γραμματέας του κόμματος της Σοβιετικής Ένωσης συλλαμβάνεται μετά από τρία χρόνια καταδίωξης και οδηγείται με τρένο στο στρατόπεδο της Κολιμά. Βρισκόμαστε στο 1936: Ο Χίτλερ έχει ήδη καταφύγει στην Αμερική ως μετανάστης, ο Μάο δολοφονήθηκε στην Κίνα όπως και ο Χρουστσόφ. Ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης είναι ο πολωνοεβραϊκής καταγωγής Καρλ Ράντεκ. Σε αντίθεση με τον Στάλιν και τον Μπέρια που υποστήριζαν την οικοδόμηση του σοσιαλισμού σε μία και μόνο χώρα, ο Ράντεκ συντασσόταν με τη θεωρία του Τρότσκι περί της «συνεχούς επανάστασης» που δεν γνωρίζει σύνορα, αποκρούει το μοντέλο του κρατικού καπιταλισμού και της γραφειοκρατίας. Η απόδραση του Στάλιν από το στρατόπεδο συντελείται με τη βοήθεια μελών της NKVD, της μυστικής αστυνομίας της Σοβιετικής Ένωσης και πιο συγκεκριμένα του Νικολάι Γιέζοφ. Το γεγονός αυτό σηματοδοτεί την έναρξη μιας άνευ προηγουμένου εμφύλιας διαμάχης στην ενδοχώρα. Ο Στάλιν κατορθώνει να συσπειρώσει γύρω του έναν ολοένα και μεγαλύτερο αριθμό ανθρώπων και αποφασίζει μετά τη διετία 1923-1924 να ανακαταλάβει την εξουσία. Η Σοβιετική Ένωση χωρίζεται σε δυτική όπου εδρεύει η νόμιμη κυβέρνηση Ράντεκ και σε ανατολική, η οποία βρίσκεται υπό σταλινικό έλεγχο. Σημείο-κλειδί για την έκβαση της διαμάχης είναι η στρατιωτική βάση στο Μαγκαντάν όπου διεξάγονται προηγμένα τεχνολογικά πειράματα από παγκοσμίου φήμης επιστήμονες, μεταξύ των οποίων και τον Άινσταϊν. Η Σοβιετική Ένωση είναι η μοναδική χώρα που διαθέτει τα πιο εξελιγμένα στρατιωτικά αεροσκάφη ενώ έχει τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσει πυρηνικές βόμβες. Τη ρευστή πολιτική κατάσταση εκμεταλλεύεται ο Μπέρια, ο οποίος προβαίνει σε πραξικόπημα, ανατρέπει τον Ράντεκ –ο οποίος καταφεύγει στο εξωτερικό– και αυτοανακηρύσσεται Γενικός Γραμματέας. Τα μέτωπα πλέον γίνονται τρία και τον διχασμό που επικρατεί επιδιώκει να εκμεταλλευτεί η επελαύνουσα Ιαπωνία.
Θα καταφέρει τελικά ο Στάλιν να επιστρέψει στην εξουσία; Θα αποτραπεί η λύση χρήσης της πυρηνικής βόμβας; Ποιοι εκ των Στάλιν, Τρότσκι, Μπέρια, Μολότοφ και Ράντεκ θα καταφέρουν να επιζήσουν; Ποιο θα είναι το μέλλον του σοβιετικού λαού;
Ο συγγραφέας συνθέτει μία «εναλλακτική ιστορία» απέναντι στα γεγονότα που επακολούθησαν της κολεκτιβοποίησης και προετοίμαζαν τη Σοβιετική Ένωση για την είσοδο της στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο Μπελαντής διατρέχει μία περίοδο σαράντα τεσσάρων ημερών που δίχασαν με αιματηρό τρόπο τον σοβιετικό λαό. Δεν περιορίζεται στην εστίαση των ηγετών αλλά μεταπηδά αφηγηματικά στις περιπέτειες των αφανών ηρώων στα πεδία των μαχών. Τα οράματα των τελευταίων δεν βρίσκουν συχνά ανταπόκριση στις επιδιώξεις των επιφανών στελεχών του Κόμματος. Οι ραδιουργίες, ο αμοραλισμός, η ολοένα μεγαλύτερη επιθυμία για άνοδο στην ιεραρχία και στην εξουσία, ο διαχωρισμός σε θανάσιμα αντιμαχόμενες φράξιες ματαιώνουν τις ελπίδες της χώρας για την οικοδόμηση του σοσιαλισμού. Η αξία της ανθρώπινης ζωής υποβαθμίζεται, η χειραφέτηση και ο ανθρωπισμός εξασθενούν, η ελευθερία της έκφρασης καταπνίγεται, η διαφωνία συνεπάγεται τη «ρευστοποίηση». Μοναδική αισιόδοξη νότα στο βιβλίο η διάθεση για αυτοκριτική από την πλευρά του νέου Γενικού Γραμματέα τόσο με αφορμή τον εμφύλιο πόλεμο όσο και της χρήσης πυρηνικών όπλων. Πρόκειται για ένα άρτιο δομικά και περιγραφικά ιστορικό μυθιστόρημα αλλά η ρεαλιστική αλλαγή των γεγονότων διακόπτεται βίαια από την αναφορά σε εξωγήινες μορφές ζωής και σε κεντρικά πρόσωπα της υπόθεσης με σημαντικές διαισθητικές ικανότητες όπως ο Στάλιν και ο Αϊνστάιν.
Ο Δημήτρης Μπελαντής γεννήθηκε στην Αθήνα το 1964. Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Η διδακτορική του διατριβή με θέμα Αντιτρομοκρατική νομοθεσία και αρχή του δικαίου εκδόθηκε το 1997 από τις εκδόσεις Π. Ν. Σάκκουλας/Δίκαιο και οικονομία. Ασχολείται μέχρι σήμερα επαγγελματικά με τη δικηγορία. Άλλα έργα του που έχουν κυκλοφορήσει είναι τα Αναζητώντας τον εσωτερικό εχθρό (Προσκήνιο, 2005), Η Ουλρίκε μετά το θάνατο της Μάινχοφ (Βιβλιοπέλαγος, 2006), Αριστερά και Εξουσία, ο «δημοκρατικός δρόμος» προς τον σοσιαλισμό (Τόπος, 2014) και το συλλογικό έργο Κυβέρνηση της Αριστεράς (Τόπος, 2013).
Συγγραφέας: Δημήτρης Μπελαντής
Τίτλος: Ο Στάλιν στην Κολιμά
Διόρθωση: Αναστασία Κοσπντάρη
Σχεδιασμός εξωφύλλου: ΜΟΤΙΒΟ Α.Ε.
Εκδόσεις: Τόπος & Δημήτρης Μπελαντής (2017)
Σελίδες: 464