O Βασίλης Βηλαράς σ’ ένα δείπνο Απελευθέρωσης, του Λάζαρου Αντωνιάδη

Ο Βασίλης Βηλαράς γεννήθηκε στην Αθήνα το 1983 και είναι απόφοιτος της Δραματικής Σχολής «Αρχή-Νέλλη Καρρά». Το διάστημα αυτό πρωταγωνιστεί στο πρωτότυπο έργο Η Απελευθέρωση του Δημήτρη Τσεκούρα, σε σκηνοθεσία Ζωής Ξανθοπούλου στο θέατρο 104 και παίζεται κάθε Δευτέρα και Τρίτη. Μια αντί-ιστορική κωμωδία σε χρόνο και τόπο άνευ σημασίας. Ένας μυστικός δείπνος ξεγυμνώνει την ειλικρίνεια των πρωταγωνιστών με φόντο την απελευθέρωση μιας επαρχίας. Με αφορμή την πρεμιέρα του έργου ο ηθοποιός απάντησε στις ερωτήσεις μου.

Κε. Βηλαρά, φέτος πρωταγωνιστείτε στο πρωτότυπο έργο Η Απελευθέρωση του Δημήτρη Τσεκούρα που παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Μιλήστε μας για το έργο και πιο συγκεκριμένα για το ρόλο σας. Στο έργο παρακολουθούμε μια οικογένεια σε ένα εορταστικό τραπέζι, με αφορμή την επέτειο της Απελευθέρωσης της μικρής τους πόλης. Η χήρα μητέρα, κολλημένη πάντα σε κάποιο σταυρόλεξο, ο ακραίων πολιτικών φρονημάτων αδερφός της, ο μονίμως μεθυσμένος γιος της, η κοπέλα του γιου της, και ένας Γερμανός καλεσμένος, ερωτευμένος με τον γιο της. Και ενώ έξω στην πόλη μαίνεται μια βίαιη παρέλαση, μέσα στο σπίτι, η συνάντησή τους καταλήγει σ’ ένα απρόσμενο γεγονός που μετατρέπει το τραπέζι από γιορτινό σε πένθιμο.

Είναι ένα ιδιαίτερο κείμενο που βάζει στο κέντρο όλη τη δυσλειτουργία της κάθε οικογένειας. Το καταπληκτικό όμως είναι ότι ενώ συνήθως τέτοιου τύπου έργα βασίζονται σε μυστικά και ψέμματα των μελών της οικογένειας, εδώ ο Τσεκούρας βάζει όλους τους ήρωες να είναι απόλυτα ειλικρινείς. Σε αυτή την οικογένεια δεν υπάρχουν μυστικά, μόνο πράγματα που απλώς δεν έτυχε να ειπωθούν ακόμα.

Ο δικός μου ρόλος είναι αυτός του Hans, ενός Γερμανού μικρόφιλόσοφου. Ένα πλάσμα επηρεασμένο από τον Ηλίθιο του Ντοστογέφσκι και τους Προσωκρατικούς φιλοσόφους που υποστηρίζει την αθωότητα απέναντι στον κόσμο και τη δύναμη της αγάπης απέναντι σε κάθε μορφή απολυτότητας.

Η γιορτή της απελευθέρωσης είναι μια αφορμή. Το τραπέζι μια συμβολική πράξη. Ένας μυστικός δείπνος που προσπαθεί να απελευθερώσει τον άνθρωπο από τα πάθη του μέσα από το ίδιο το κάλεσμα; Η έννοια του τραπεζιού είναι μεγάλο κομμάτι της μυθολογίας που συνοδεύει τις οικογενειακές φιέστες. Η ίδια η έννοια του καλέσματος σε ένα τραπέζι προϋποθέτει την αποδοχή του καθενός. Θεωρητικά καλείς σε ένα τραπέζι τους ανθρώπους που συμπαθείς και εκτιμάς. Οπότε κάθε καλεσμένος έρχεται ανοχύρωτος. Γι’αυτό συχνά τα οικογενειακά τραπέζια καταλήγουν σε καυγάδες. Πάντα υπάρχει έστω κι ένας καλεσμένος που είναι εκεί από υποχρέωση.

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Επιπλέον, μια τέτοια πατριωτική, τοπική επέτειος συνοδεύεται από ενισχυμένο χριστιανικό αίσθημα και επηρεάζει ακόμα και τους λιγότερο «φιλότιμους» πολίτες. Έτσι και στην παράσταση, η ιδέα του Χριστού αλλά και η εικόνα του μυστικού δείπνου, όπως την ξέρουμε, υπήρξε αφορμή για σκέψη πάνω στη λειτουργία της σκηνοθεσίας.

Τα στερεότυπα που καταναλώνουμε και καταναλώνονται δημιουργούν σχέσεις απροστάτευτες; Δημιουργούν σχέσεις ανειλικρινείς θα έλεγα. Η ανάγκη να ακούσεις αυτό που εσύ θες και όχι αυτό που σου λέει ο άλλος, έρχεται από την ακόμα μεγαλύτερη ανάγκη να κατατάξεις τον συνομιλητή σου σε ένα κουτάκι που εσύ αναγνωρίζεις. Να τον ονομάσεις κάπως που εσύ να μπορείς να διαχειριστείς για να είσαι πιο καλός συνομιλητής. Να υπακούσεις δηλαδή στο προσωπικό σου στερεότυπο. Το χειρότερο μάλλον είναι ότι όλοι νομίζουμε ότι είμαστε ανώτεροι από αυτό, ότι τα στερεότυπα και η υποταγή σε αυτά αφορούν πάντα τους άλλους και όχι εμάς. Την ίδια στιγμή που σκέφτεται κανείς αυτό, πράττει ακριβώς το ίδιο πταίσμα.

Από την παράσταση «Η απελευθέρωση». Φωτογραφία: Δήμητρα Τριανταφύλλου

Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερες αναφορές γίνονται στο θέμα του φασισμού. Σε τι μπορεί να διαφέρει Η απελευθέρωσηΌσες αναφορές και αν γίνονται σε σχέση με το φασισμό, ποτέ δεν θα είναι αρκετές. Υπάρχει ένας κίνδυνος να αναγνωρίζεται ως φασισμός μόνο το πολιτικό κομμάτι που έχει να κάνει με την Ακροδεξιά και την άνοδο της. Όμως, μάλλον το ζήτημα είναι πιο περίπλοκο. Δεν είναι μόδα της εποχής να καταδικάζει κανείς τέτοιες ενέργειες. Χρειάζεται να το υποστηρίζει και με τις πράξεις του. Γιατί υπάρχει αυτό το μοντέλο ανθρώπου που θεωρεί αυτονόητα τον εαυτό του προοδευτικό αντιφασίστα επειδή διαφωνεί με την χρυσή αυγή αλλά ταυτόχρονα δεν έχει κανένα δισταγμό να υποτιμά τις γυναίκες, να χρησιμοποιεί ομοφοβικά αστεία σαν χαριτωμένη ανώδυνη πλάκα και  να μην τολμά να φύγει από τα προάστεια γιατί το κέντρο είναι «επικίνδυνο». Νομίζω  αυτή είναι η συνεισφορά του έργου που έχει γράψει ο Τσεκούρας. Είναι ένα πολιτικό κείμενο, αλλά με την έννοια της πολιτικής ως ύπαρξης, όχι ως επαγγέλματος.

Από το 2010 συνεργάζεστε με το Θέατρο Κωφών Ελλάδος ως σκηνοθέτης. Πως προέκυψε αυτή η συνεργασία; Τελειώνοντας τη σχολή το 2010, με κάλεσε η δασκάλα μου εκεί, Νέλλη Καρρά να αναλάβω τη σκηνοθεσία του θεάτρου που η ίδια ίδρυσε πριν από 35 χρόνια. Αυτή τη στιγμή ωστόσο βρίσκομαι σε ένα διάλειμμα από τη δράση του θεάτρου κωφών. Μετά από έξι χρόνια καθημερινής και σκληροπυρηνικής τριβής αποφάσισα να απέχω για λίγο. Ωστόσο πρόκειται για μια πολύτιμη εμπειρία που έχει ιδιαίτερη θέση στην καρδιά μου. Πολλά πράγματα σε σχέση με το πως αντιμετωπίζω τη δουλειά διαμορφώθηκαν εκεί μέσα.

Μιλήστε μας για τη δράση του ΘΚΕ; Υπάρχει στήριξη από το Κράτος και συγκεκριμένα από το Υπουργείο Πολιτισμού. Όχι, καμία. Μοιάζει πάντα να υπάρχει καλή διάθεση απέναντι στο ΘΚΕ, αλλά τελικά ποτέ δεν εκπληρώνονται οι υποσχέσεις που δίνονται.

Όμως η δράση σας συνεχίζεται. Διαβάζοντας το βιογραφικό σας παρατηρώ πως διδάσκετε θεατρικό παιχνίδι σε παιδιά με αυτισμό, νοητική υστέρηση και μαθησιακές δυσκολίες. Είναι κάτι που ξεκίνησε σε μια προσπάθεια να συνδυάσω το θέατρο με τις προηγούμενες σπουδές μου, του κοινωνικού λειτουργού. Το θεατρικό παιχνίδι σε μη τυπικά παιδιά είναι σπουδαία εμπειρία και τα οφέλη για τον δάσκαλο είναι πολλές φορές ίσης σημασίας με αυτά των μαθητών.

Από την παράσταση «Η απελευθέρωση». Φωτογραφία: Δήμητρα Τριανταφύλλου

Ποιοι είναι οι στόχοι ενός τέτοιου προγράμματος; Βλέπετε, σε σχέση πάντα με το παρελθόν να επιλέγουν οι γονείς τη μέθοδο του θεατρικού παιχνιδιού; Ξεκίνησε θαρραλέα από πολλά κέντρα ειδικής αγωγής να εντάσσεται το μάθημα του θεατρικού παιχνιδιού εδώ και κάποια χρόνια αλλά σταδιακά καταργείται και οι λόγοι είναι οικονομικοί. Το να μεγαλώνεις ένα παιδί με αναπηρία χρειάζεται χρήματα. Οι θεραπείες κάθε είδους δεν σταματάνε ποτέ και συχνά δεν καλύπτονται από το κράτος. Όποτε το να δίνουν παραπάνω λεφτά οι γονείς στο θεατρικό παιχνίδι των παιδιών τους είναι για αυτούς πολυτέλεια. Βέβαια τα οφέλη του θεάτρου σε τέτοιες περιπτώσεις είναι αποδεδειγμένα θετικά, αλλά τα πάντα στη ζωή είναι θέμα προτεραιοτήτων.

Οι δικοί σας στόχοι; Οι στόχοι είναι παράξενο πράγμα. Δεν ξέρω καν αν έχω. Στοχεύω μάλλον σε ανθρώπους, όχι σε συνθήκες.