Διαβάσαμε το μυθιστόρημα της Yoko Ogawa «Ο αγαπημένος μαθηματικός τύπος του καθηγητή», εκδ. Άγρα

Γράφει ο Γιάννης Ζαραμπούκας (gianiszara@mail.com)

Ο αγαπημένος μαθηματικό τύπος του καθηγητή είναι το πέμπτο λογοτεχνικό έργο της συγγραφέως Yoko Ogawa, που μεταφράζεται στα ελληνικά απευθείας από την ιαπωνική γλώσσα από τον κ. Παναγιώτη Ευαγγελίδη. Το βιβλίο κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 2010 από τις Εκδόσεις Άγρα. Πρόκειται για ένα κοινωνικό μυθιστόρημα που πραγματεύεται κυρίως τις ανθρώπινες σχέσεις. Η συγγραφέας προσεγγίζει το θέμα αυτό με αρκετά πρωτότυπο τρόπο, γεγονός που διαφοροποιεί το βιβλίο της από τα υπόλοιπα μυθιστορήματα του συγκεκριμένου είδους.

Ανοίγοντας το βιβλίο, ο αναγνώστης συναντά και παρακολουθεί τη ζωή μιας οικιακής βοηθού και του γιου της, του Ρουτ, στην Ιαπωνία. Η οικιακή βοηθός θα κληθεί από το γραφείο της, το Ακέμπονο (=Αυγή) να εργαστεί στο σπίτι ενός καθηγητή, ο οποίος αποτελεί μία αρκετά ζόρικη περίπτωση, όπως διαφαίνεται από την καρτέλα με το ιστορικό που διατηρεί το γραφείο οικιακών βοηθών. Ο καθηγητής, λοιπόν, είναι μαθηματικός και ένας αρκετά ιδιαίτερος άνθρωπος, διότι στο παρελθόν είχε υποστεί ένα ατύχημα, το οποίο του προκάλεσε ένα ισόβιο πρόβλημα με τη μνήμη, η οποία σταμάτησε για πάντα πίσω στο μακρινό πλέον 1975, ενώ παράλληλα εξάλειψε παντελώς την ικανότητα συγκράτησης νέων πληροφοριών, αφού η μνήμη του καθηγητή έχει πια διάρκεια μόλις 80 λεπτών! Έχει ενδιαφέρον όμως να σημειωθεί πως η ικανότητα επίλυσης απαιτητικών και δυσεπίλυτων μαθηματικών προβλημάτων του καθηγητή παρέμεινε ανέγγιχτη!

Η οικιακή βοηθός θα αντιμετωπίσει αρχικά κάποιες αντιξοότητες όσον αφορά την προσέγγιση του καθηγητή, αφού κάθε πρωί θα είναι σαν να συναντιούνται για πρώτη φορά. Η χρήση όμως σημειώσεων, τις οποίες και καρφιτσώνει σε διάφορα σημεία του τριμμένου σακακιού του θα βοηθήσουν αρκετά τον καθηγητή, ώστε να μην είναι επιφυλακτικός με την οικιακή βοηθό του και τον γιο της, τους οποίους θα γνωρίζει από την αρχή καθημερινά! Με τον καιρό και τη συνεχή τους διαπροσωπική επαφή, θα αναπτυχθεί μεταξύ τους μία άρρηκτη σχέση, την πορεία της οποίας παρακολουθούμε ως αναγνώστες μέσα στο χρόνο.

Στο επίκεντρο του βιβλίου, όπως άλλωστε προμηνύει και ο τίτλος του βρίσκονται τα μαθηματικά και ειδικότερα οι μαθηματικές σχέσεις που αφορούν τους πρώτους αριθμούς και την ιδιαιτερότητα τους. Το κομμάτι των μαθηματικών η αλήθεια είναι πως παρουσιάζει πραγματικό ενδιαφέρον, όμως, τουλάχιστον στα δικά μου μάτια, δεν αποτελεί ζωτικής σημασίας για την εξέλιξη της μυθιστορηματικής πλοκής. Αν και η αλήθεια είναι, πως αποτελούν ένα σημαντικό εργαλείο στα χέρια του καθηγητή, ο οποίος τα χρησιμοποιεί συνειρμικά για την ανάπτυξη επικοινωνίας και τη δημιουργία διαπροσωπικών σχέσεων, αντισταθμίζοντας με τον τρόπο αυτό το πρόβλημα που αντιμετωπίζει με τη μνήμη του. Συγκεκριμένα, ο καθηγητής χρησιμοποιεί τα μαθηματικά και τις σχέσεις μεταξύ των αριθμών για να γεφυρώσει το χάσμα της μνήμης τους που τον κρατά μακριά από τους ανθρώπους που τον περιτριγυρίζουν, αλλά και για να δημιουργήσει μεταξύ τους συνδετικούς κρίκους, που θα τον κάνουν να τους αισθανθεί οικείους του!

Μπορεί λοιπόν τα μαθηματικά φαινομενικά να πρωταγωνιστούν καθ’ όλη την έκταση του μυθιστορήματος, όμως η παντοτινή απώλεια μνήμης του καθηγητή και οι ποιοτικές  ανθρώπινες σχέσεις που τελικά μπορεί να οικοδομήσει και ένας άνθρωπος που αντιμετωπίζει ένα είδος αναπηρίας, είναι για μένα τα κύρια ζητήματα που απασχολούν τη Γιαπωνέζα συγγραφέα. Η Yoko Ogawa στήνει ένα ενδιαφέρον κοινωνικό μυθιστόρημα, που μπορεί να μην είναι και τόσο πρωτότυπο όσον αφορά το θέμα του, όμως το συγγραφικό “τρικ” που επινοεί η συγγραφέας και σχετίζεται με τη μνήμη του καθηγητή και την ογδοντάλεπτη διάρκεια της, η αλήθεια είναι πως φορτίζει με περισσό ενδιαφέρον τη πλοκή του βιβλίου, η οποία ξετυλίγεται δίχως περιττές συναισθηματικές εξάρσεις.

Η αλήθεια είναι πως στις σελίδες του βιβλίου δεν συναντάς κάποια ιδιαίτερη κλιμάκωση συναισθημάτων, μιας και η συγγραφέας πλάθει έναν μυθιστορηματικό κόσμο, όπου η ηρεμία και η γαλήνη κυριαρχούν! Χωρίς αυτό βέβαια να σημαίνει πως δεν υπάρχουν κάποιες μυθιστορηματικές σκηνές που θα κάνουν την καρδιά του αναγνώστη να σκιρτήσει, ενώ ίσως και να προκαλέσουν δάκρυα συγκίνησης στα μάτια του, όπως συνέβη άλλωστε και σε μένα σε τρεις τουλάχιστον σκηνές του βιβλίου αυτού! Αν και η Ogawa όπως ξεκάθαρα διαφαίνεται μέσα απ’ το κείμενο της, κρατά μία  απόσταση από τους ήρωες της, καταφέρνει να δημιουργήσει μία πραγματικά τρυφερή και βαθιά ανθρώπινη ατμόσφαιρα που θα συγκινήσει κάθε ευαίσθητο αναγνώστη! Ατμόσφαιρα στην οποία υφέρπουν ψήγματα μελαγχολίας, τα οποία ο αναγνώστης δύναται να εντοπίσει καθ’ όλη τη διάρκεια της ανάγνωσης.

Ένα ακόμη χαρακτηριστικό γνώρισμα της συγγραφέως, που συναντά κανείς διαβάζοντας αυτό το βιβλίο είναι η ελλειπτικότητα της, μιας και πολλά από όσα αναφέρονται από την Ogawa δεν επεξηγούνται πλήρως. Αντίθετα γύρω από κάποια γεγονότα που σχετίζονται με τις ζωές των ηρώων κυριαρχεί ένα άλυτο μυστήριο, που επιτρέπει στον αναγνώστη να αφεθεί ελεύθερος και να δώσει τις δικές του απαντήσεις, αν φυσικά το επιθυμεί. Απαντήσεις που ξέρει πως θα μείνουν για πάντα αναπάντητες. Απαντήσεις που ξέρει πως θα μείνουν για πάντα απλές εικασίες, γεγονός όμως που προσθέτει στο βιβλίο μία έξτρα γοητεία, κι αυτό γιατί είναι σίγουρο πως θα απασχολεί τη σκέψη του αναγνώστη για αρκετό καιρό αφότου το έχει διαβάσει!

Ολοκληρώνοντας, λοιπόν, Ο αγαπημένος μαθηματικός τύπος του καθηγητή αποτελεί ένα κοινωνικό μυθιστόρημα όπου η μυστηριακή γοητεία των μαθηματικών ισορροπεί πλήρως με το πηγαίο λογοτεχνικό ταλέντο της Γιαπωνέζας συγγραφέως! Ένα μυθιστόρημα τρυφερό και ανθρώπινο που διαβάζεται απνευστί και ταξιδεύει ευχάριστα τον αναγνώστη μέχρι την μακρινή Ιαπωνία!

Το μυθιστόρημα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Άγρα (2010).