Είδαμε «ο Ζιλ και η Νύχτα» του Hugo Claus στο θέατρο Σημείο

Κείμενο: Μάνος Δασκαλογιάννης
Email: manosdaskalog@gmail.com

Ο Ζιλ ντε Ρε (1404-1440), πρώην συμπολεμιστής της Ιωάννας της Λωραίνης, μέγας ταγματάρχης και προασπιστής της ελευθερίας των Γάλλων απέναντι στην πανούκλα των Βρετανών, καλείται σε απολογία από την Ιερά εξέταση, κατηγορούμενος για κάθε πιθανή αποτρόπαια πράξη, από τη φριχτή δολοφονία δεκάδων παιδιών έως μαύρη μαγεία και σοδομισμό. Τις τελευταίες ώρες πριν την καταδίκη του, ενώπιον των εξεταστών του, καταθέτει με όση δύναμη ψυχής του απομένει, απαντώντας σε αυτά που του καταλογίζουν και άλλα πολύ περισσότερα.

Η παράσταση αποτελεί απόδοση του ομώνυμου έργου του Hugo Claus: μία από τις εμβληματικότερες μορφές του εκατονταετούς πολέμου, ο Ζιλ Ντε Ρε, ένας άνθρωπος ευσεβής και γενναίος κατέληξε να μείνει στην Ιστορία ως ένας αιμοδιψής κατά συρροή δολοφόνος, με τις πράξεις του να μπορούν να συγκριθούν μόνο με εκείνες άλλων γνωστών δολοφόνων όπως ο κόμης Δράκουλας. Τέτοιος υπήρξε ο αντίκτυπος των ενεργειών του που οδήγησε η προσωπικότητα του στην δημιουργία του μύθου του Κυανωπώγωνα από τον Σαρλ Περό. Και ας μην αποδείχτηκε ποτέ ότι έπραξε όσα κατέληξε να ομολογήσει.

Η άνοδος και η πτώση λοιπόν του ανθρώπου, η κάθοδος από τη δόξα και τα αμύθητα πλούτη στον εκφυλισμό, είναι η κινητήριος δύναμης της παράστασης που έλαβε χώρα στο θέατρο Σημείο. Ένας άνθρωπος που τα έπραξε όλα σωστά, που ξεπέρασε εαυτόν, που έσωσε μια ολόκληρη χώρα, βρίσκεται ξαφνικά στο εδώλιο, καταδεικνύοντας πόσο εύθραυστες είναι οι ισορροπίες κάθε ανθρώπινης ζωής.

Ο Νίκος Χατζηπαπάς ως Ζιλ, ενσαρκώνει με υπεράνθρωπη προσπάθεια πάνω στο σανίδι, σε ένα μονόλογο δυόμιση ωρών, την απελπισία και το συντριπτικό αίσθημα αδικίας που κατέλαβε τον ήρωα τις κρίσιμες εκείνες ώρες. Άλλοτε λιτός, εσωστρεφής, όμως στιγμές οδηγούμενος σε στιγμές ακραίας θλίψης, σχεδόν αυτομαστιγώμενος, αμφιταλαντεύεται ανάμεσα στο απολογείν και στο κατηγορώ των ίδιων του των κατηγόρων. Ο Ζιλ είναι θύμα όλων εκείνων που επιβουλεύτηκαν την περιουσία του και δεν δίστασαν να τον προδώσουν ακόμη και οι πιο έμπιστοί του υπηρέτες για λίγα φλουριά και κάποια κτήματα.

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ωστόσο, καθώς η πλοκή του έργου προχωρά, όλο και με εντάσεις, όλο και με ξαφνικές εναλλαγές έντονων συναισθημάτων, πολλές φορές και αρκετά αργά, σε εκείνες της στιγμές εσωτερικής ανασκόπησης του πρωταγωνιστή μας, ανατρέπει τα λεγόμενά του με μια φράση, για να ξαναγκρεμίσει τις βεβαιότητες με την επομένη, παρασύροντας, μπερδεύοντας τον θεατή. Μα αυτός είναι ο σκοπός. Η αλήθεια δεν είναι μία, αν υπάρχει και κάπου αλήθεια τελικά.

Τελευταίο το σκηνικό. Μια καταπληκτική αποτύπωση του μαύρου, από τα κοστούμια που φορά ο ήρωας μας και ο δεσμοφύλακάς του, που εμφανιζόμενος ανά στιγμές και ψάλλοντας εκκλησιαστικούς ύμνους, πετυχαίνει την ενίσχυση της επιβλητικής ατμόσφαιρας, παρασύροντας μας στην σήψη και την νοσηρότητα εκείνων των εκκλησιαστικών δικών. Στο βάθος, δε, ο Εσταυρωμένος, διαρκής υπενθύμιση στον ήρωα μας, πως συχνά οι αγνότεροι τείνουν να γίνονται θυσία στο βωμό της απληστίας των μικρών. Σαν άλλος Ισαάκ, οδηγείται για έναν άλλον πατέρα, την πατρίδα στον θάνατο, δεν παύει όμως να κρατά πάντα δίπλα του, κυριολεκτικά και μεταφορικά το πικρό ποτήρι της αδικίας. Μόνο φως, ένα μικρό κερί στα δεξιά του, φέγγει αμυδρά όσο και η ελπίδα να βρει τελικά δικαίωση, έστω εξιλέωση.

Ο «Ζιλ και η Νύχτα», είναι  έργο ωμό, βαρύ, με δύσκολο κείμενο και νοήματα, που τείνει να κουράσει τον ανεξοικείωτο θεατή, έχει όμως έναν Νίκο Χατζηπαπά πάνω στη σκηνή, σε ρόλο σκηνοθέτη και ηθοποιού ρωμαλέο, δραματικό, γεμάτο σεβασμό για την τέχνη του και για τον τραγικό ήρωα, το προσωπείο του οποίου φορά.  Δικαίως εισέπραξε το θερμό χειροκρότημα του κοινού (δυστυχώς όχι πολλών και ίσως έφταιγε και  η μέρα αλλά πρέπει η θεατρόφιλη Αθήνα να αγκαλιάσει περισσότερες τέτοιες πρωτοβουλίες), για αυτόν τον μονόλογο- άθλο που έφερε εις πέρας.

*Από 8 Οκτωβρίου έως 4 Δεκεμβρίου 2018 και κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 20:30 στο Θέατρο Σημείο – Κεντρική Σκηνή