“Tι είναι μια ταινία αρχικά; Μια υποψία, μια υπόθεση αφήγησης, σκιές ιδεών, ακαθόριστα συναισθήματα. Και όμως, σ’ εκείνο το πρώτο ανεπαίσθητο άγγιγμα, η ταινία μοιάζει ήδη να είναι ο εαυτός της, ολοκληρωμένη ζωτική, πάναγνη. O πειρασμός να την αφήσεις έτσι, σ’ αυτήν την άσπιλη διάσταση είναι πολύ μεγάλος. Όλα θα ήταν πιο απλά, και ποιος ξέρει, ίσως και πιο σωστά. Όμως όχι, η φιλοδοξία, η ανία, η κλίση, οι συμφωνίες, οι ρήτρες των συμβολαίων, σε υποχρεώνουν να τη γυρίσεις. Και να λοιπόν, η τελετουργία αρχίζει..” Φεντερίκο Φελίνι
Ο Φεντερίκο Φελίνι θεωρείται από τους πιο ποιητικούς σκηνοθέτες. Οι εικόνες που δημιουργεί μοιάζουν σαν να ζωντανεύουν μέσα από ερωτικά γράμματα και γκραβούρες του 19ο αιώνα.
Το ύφος του κινείται ανάμεσα στον νεορεαλισμό και τον σουρεαλισμό. Παίρνει καθημερινά θέματα που αντιμετώπιζε κυρίως η κατώτερη εργατική τάξη και τα παρουσίαζε με έναν τρόπο κωμικό, χωρίς σε καμιά περίπτωση να ήθελε να τα χλευάσει. Στις ταινίες του δεν παίζει βασικό ρόλο η πλοκή, αλλά κυριαρχεί το βιωματικό στοιχείο και τα χρώματα τις υπαίθρου. Έντονες σκιές και εναλλαγές πλάνων. Οι ηθοποιοί ήταν κυρίως βοηθητικοί. Περισσότερο έδινε σημασία στην φωτογραφία, στην εικόνα και φυσικά, το τέλος των ιστοριών του κάθε άλλο παρά αισιόδοξο ήταν.
Ας δούμε πέντε από τις πιο σημαντικές στιγμές της καριέρας του!
La Strada (1954)
Σε μια έρημη, άγονη παραλία ζει η Τζελσομίνα με τη χήρα μητέρα της και τα 6 μικρότερα αδέλφια της. Τους γνωρίζουμε τη στιγμή που η μάνα πουλάει την κόρη της για 10.000 λίρες στον άξεστο Ζαμπανό, έναν περιοδεύων «Κουταλιανό» που η ατραξιόν του είναι να σπάει αλυσίδες με το δυνατό του στήθος. Ο Ζαμπανό ήταν παντρεμένος με την αδελφή της Τζελσομίνα, αλλά εκείνη πέθανε, οπότε επέστρεψε με την απαίτηση να την αντικαταστήσει. Μόνο που, όπως τον προειδοποιεί η μητέρα της, η Τζελσομίνα είναι λίγο «πειραγμένη στο μυαλό» – αφελής, αλαφροΐσκιωτη, βλέπει τον κόσμο με άλλα μάτια. Δεν πειράζει. Εκείνος μπορεί να μάθει κόλπα ακόμα και σ’ έναν σκύλο…
Το πρώτο νέο-ρεαλιστικό έργο του Φελίνι που γνώρισε παγκόσμια αναγνώριση. Συχνές εναλλαγές πλάνων και αποτύπωση της εξαθλίωσης και της μιζέριας της εποχής. Επίσης, γίνεται λόγος για την δύναμη της αγάπης, αλλά και της εξάρτησης σε επίπεδο μοναξιάς. Όσο σκληρά και να της φέρετε εκείνη τον αγαπάει, αυτός όμως είναι αδιάφορος και μόνο όταν την χάνει καταλαβαίνει τι σήμαινε για εκείνον.
(Όσκαρ Καλύτερης Ξενόγλβσσης ταινίας 1956)
Le Notti di Cabiria / Νύχτες της Καμπίρια (1957)
Η Καμπίρια, μια καλόκαρδη πόρνη, νομίζει ότι βρήκε τον αληθινό έρωτα στο πρόσωπο του Τζόρτζιο, ο οποίος αποδεικνύεται απατεώνας. Κι όμως εκείνη συνεχίζει να ελπίζει σε ένα καλύτερο αύριο.
Δυνατοί διάλογοι, στους οποίους συμμετείχε ο Πιερ Πάολο Παζολίνι. Η ερμηνεία της Τζουλιέτα Μαζίνα είναι επική. Η τελευταία σκηνή ανήκει στην ανθολογία των καλύτερων φινάλε όλων των εποχών. Η ταινία ενέπνευσε και ένα από τα καλύτερα μιούζικαλ το «Sweet Charity» (1969) του Μπομπ Φόσι.
(Όσκαρ ξενόγλωσσης ταινίας)
La Dolce Vita / Γλυκιά Ζωή (1960)
Η ταινία μας αφηγείται επτά μέρες (και νύχτες) από την ζωή του Marcello Rubini (Μαρτσέλο Μαστρογιάννη), ενός γνωστού Ιταλού δημοσιογράφου στην μεταπολεμική Ρώμη του ΄50. Ο Marcello επιδίδεται στην κάλυψη κοινωνικών θεμάτων, παρακολουθώντας από κοντά διάσημους αστέρες και καταγράφοντας τα σκάνδαλα τους. Πιστεύει ότι αυτό είναι το νόημα της ζωής μέχρι ένα τραγικό γεγονός να τον συγκλονίσει.
Καταγγελτικός Φελίνι, τα βάζει με την υποκρισία και τον κοινωνικό εκφυλισμό. Στο πρώτο μέρος της ταινίας βλέπουμε όλο την διαφθορά, ενώ δεν διστάζει να τα βάλει και με την καθολική εκκλησία.
Η εναρκτήρια σκηνή με το άγαλμα του Ιησού Χριστού κρεμασμένο από ένα ελικόπτερο να πετάει πάνω από την Ρώμη σαν να την ευλογεί για την ακολασία της είναι από τις σκηνές που το Βατικανό ήθελε να απαγορεύσει.
(Βραβείο Καλύτερης ταινίας στο Φεστιβάλ Καννών 1960, Βραβείο κουστουμιών, Βραβείο BAFTA 1961).
8½ (1963)
Ημιαυτοβιογραφική ταινία, με τον Φελίνι να αντιμετωπίζει με τρόπο ποιητικό τα προβλήματα και τα αδιέξοδα του σκηνοθέτη. Η ιστορία στρέφεται γύρω από ένα σκηνοθέτη του κινηματογράφου, τον Γκουίντο (ένας έξοχος Μαστρογιάνι), άνθρωπο πολύ κοντά στο σκηνοθέτη Φελίνι, που, κουρασμένος από την προηγούμενη επιτυχία του, φτάνει σε μια λουτρόπολη για να ξεκουραστεί. Ακόμη όμως κι εκεί τον ακολουθούν τα πιο στενά σ’ αυτόν πρόσωπα: η γυναίκα του, η ερωμένη του και ο παραγωγός του, που προσπαθούν να εκμαιεύσουν πληροφορίες σχετικά με την επόμενη ταινία, έργο επιστημονικής φαντασίας, που πρόκειται να γυρίσει. Παράλληλα με την «ακολουθία» του αυτή, που δεν τον αφήνει ήσυχο ούτε μια στιγμή αρχίζει ν’ αντιμετωπίζει τα διάφορα καλλιτεχνικά του αδιέξοδα.
Ο τίτλος αυτού του μεγαλουργήματος δηλώνει τον αριθμό των ταινιών που είχε υπογράψει ίσα με τότε (1963) ο πληθωρικός ντοτόρε της ιταλικής οθόνης. Οκτώμισι ταινίες (η μισή προήλθε από σπονδυλωτή συνεργασία του με άλλους σκηνοθέτες).
Σε αυτό το κινηματογραφικό διαμάντι Ο Φελίνι είναι αναρχικός, ερωτικός σχεδόν παγανιστικός. Ένα Φελινικό-Φαλικό σύμπαν που περισσεύει το εγώ και ο ναρκισσισμός.
(Όσκαρ Καλύτερης ταινίας 1964)
Satyricon / Σατυρικόν (1969)
Η περιπλάνηση δύο νεαρών ακόλαστων στη Ρώμη της εποχής του Νέρωνα. Ελεύθερη προσέγγιση του έργου του Πετρώνιου, μέσα από ένα εγχείρημα που ο Φελίνι αποκάλεσε «δοκίμιο επιστημονικής φαντασίας του παρελθόντος».
Η ταινία του Φελίνι που κατάφερε να διχάσει όσο λίγες. Άλλοι την θεωρούν αριστούργημα και άλλοι μέτρια.
Το 1969 που βγήκε η ταινία, ήταν η εποχή αμφισβήτησης. Είχε ήδη προηγηθεί ο Μάης του ΄68, ορόσημο κα σημείο αναφοράς στην άρνηση των νέων σε ηλικία να συμπορευθούν με τα όσα συνέβαιναν γύρω τους. Έτσι, η σεξουαλική απελευθέρωση που δεν γνωρίζει φραγμούς λόγω προκαταλήψεων και μετάδοσης νόσων (AIDS) είναι εμφανής στο Σατυρικόν. Πολλές και ακραίες σκηνές σεξ, φετίχ, σημειολογικά ανορθόδοξα στοιχεία. Η ταινία έχει σκοπό να θυμώσει τον θεατή και να τον κάνει να αρνηθεί την αλήθεια του, ότι δηλαδή, είναι μέρος και ο ίδιος της ταινίας.