Κριτική: Ο Φάρος (The Lighthouse)

Δύο άνδρες βλοσυροί και λιγομίλητοι επωμίζονται τη λειτουργία ενός απομονωμένου φάρου. Ο Τομ, βετεράνος ναυτικός με σκοτεινά μυστικά, φροντίζει το φως να εκπέμπει, ευθύνη που καθορίζει την ιεραρχία. Ο Έφραμ αναλαμβάνει τις ταπεινές δουλειές, νιώθοντας σταδιακά αποστροφή για τον σαρκασμό και την κυκλοθυμία του Τομ. Η απώλεια συντεταγμένων, η παράνοια και το ποτό θα πάρουν τα ηνία, καθώς το μοναχικό δίδυμο ακροβατεί ανάμεσα στο μίσος και την συντροφικότητα, το σκοτάδι και το φως.

Τον Ρόμπερτ Έγκερς τον γνωρίσαμε από την μικρού μήκους ταινία The Tell-Tale Heart (2008) ενώ ευρέως γνωστός έγινε το 2015 με την Μάγισσα. Από τότε ήθελε να γυρίσει ένα film, ωδή στον τρόμο και μάλιστα πληροφορίες ήθελαν να φλερτάρει με την ιδέα του κλασικού αριστουργήματος Νοσφεράτου. Τελικά, εμπιστεύτηκε το ένστικτο και τους παραγωγούς του που τον ήθελαν να προχωρήσει σε μια ταινία τρόμου, αλλά να βασίζεται σε δικό του σενάριο. Όπερ και αγέννητο και έτσι, έχουμε τον Φάρο. Τώρα αν δικαιώθηκε, αυτό είναι μια άλλη ιστορία.

Όσοι περιμένουν να δουν μια ταινία με ένα στρωτό σενάριο και μια λογική σειρά γεγονότων, μάλλον θα πρέπει να το ξανασκεφτούν. Όσοι πάλι θέλουν να βυθιστούν στον κόσμο της παράνοιας, του δράματος  και της κλειστοφοβικής ατμόσφαιρας που όλα έχουν συμβολικό χαρακτήρα, ας σπεύσουν. Εξάλλου, ο σκηνοθέτης μας έχει συνηθίσει στην εμμονή του με τις αρχέτυπες ιστορίες τρόμου. Αυτό ακριβώς είναι Ο Φάρος. Ένας τόπος που δεν είμαστε σίγουρη αν υπάρχει στα αλήθεια και ούτε αν οι δυο άντρες βρέθηκαν στα αλήθεια εκεί. Όλη η πλοκή έρχεται στην επιφάνεια μέσα από τις φαντασιώσεις τους και τις παραισθησιογόνες ερωτικές τους επιθυμίες. Επιθυμία για εξουσία, για υποταγή, για έλεγχο. Η καθημερινή ρουτίνα, η παρουσία πουλιών που συνεχώς τους υπενθυμίζουν πως είναι ανεπιθύμητοι, η μοναξιά και η απομόνωση συνθέτουν μια εικόνα βιβλική. Η ταινία είναι ασπρόμαυρη και γυρισμένη σε τετράγωνο κάδρο (1.19:1). Αυτό από μόνο του προσθέτει ακόμα έναν χαρακτήρα στο έργο. Το σκοτάδι που λειτουργεί ως καταλύτης και οδηγεί την μοναδική δέσμη φωτός, που εκπέμπει ο ίδιος ο φάρος και αποτελεί μήλον της έριδος για τους ήρωες, που με την σειρά της οδηγεί στην απόλυτη τρέλα. Η φωτογραφία είναι αριστούργημα.

Το μινιμαλιστικό τοπίο με την γοτθική ατμόσφαιρα ήταν ο ιδανικός καμβάς για να δουλέψει ο Τζάριν Μπλάσκε και βέβαια να κερδίσει υποψηφιότητα για όσκαρ καλύτερης φωτογραφίας. Οι ερμηνείες των Νταφόε και Πάτισον είναι κάτι παραπάνω από άψογες. Κι αν δεν σας πείσει η ταινία θα σας πείσουν αυτοί οι δυο. Ειδικά ο Πάτισον είναι συγκλονιστικός. Το θέμα είναι όμως, για να επανέρθουμε στο αν δικαιώθηκε ο σκηνοθέτης είναι αν αυτή η ταινία μπορεί να σταθεί και σεναριακά από μόνη της. Εδώ, φοβάμαι πως πολλοί θεατές θα βγουν από τις αίθουσες μάλλον απορημένοι για αυτό που είδαν. Γιατί Ο Φάρος δεν είναι μια ταινία κινηματογράφου, είναι μια ιστορία άρτια χτισμένη, σκηνοθετικά και τεχνικά, με ερμηνείες αξιώσεων, αλλά μοιάζει με στοιχειωμένη λογοτεχνία που περισσότερο θα ταίριαζε σε μια θεατρική σκηνή παρά σε μια σκοτεινή αίθουσα. Μη ξεχνάμε πως ο Ρόμπερτ Έγκερς ξεκίνησε την καριέρα του ως θεατρικός σκηνοθέτης  και σκηνογράφος και μάλιστα είχε λάβει και διθυραμβικές κριτικές για το αποτέλεσμα των θεατρικών παραγωγών του. Και αυτό κάνει και στον κινηματογράφο. Πιστός σε ένα μια νέα τάση, που αρχίζουμε και την συναντάμε όλο και περισσότερο, εμπιστεύεται περισσότερο την εικόνα πάρα το σενάριο.

Ο Φάρος μοιάζει περισσότερο με σουρεαλιστικό ψυχόδραμα παρά με κινηματογράφο. Άρτιο και άψογα εκτελεσμένο εγκλωβισμένο όμως σε μια οθόνη που δεν είμαι σίγουρη αν θα καταφέρει να κάνει βουτιά στους θεατές που νομίζουν απλά πως θα δουν ένα ακόμα θρίλερ. Οπότε, η απάντηση αν ο σκηνοθέτης δικαιώθηκε με την επιλογή του θα απαντηθεί στις 30 Ιανουαρίου 2020 όπου η ταινία θα βγει στις κινηματογραφικές αίθουσες.