Μέλη της ομάδας «Αφανής Συμμετοχική Εταιρεία» μιλούν για την ανάληψη του Εθνικού Θεάτρου
Την Παρασκευή, 2 Απριλίου 2021, 50 με 60 περίπου καλλιτέχνες, ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα της Αφανούς Συμμετοχικής Εταιρίας και ένωσαν τις δυνάμεις τους σε μια γενναία δράση ανάληψης του Εθνικού Θεάτρου για τρεις ημέρες.
Ένα χρόνο μετά το κλείσιμο των θεάτρων και με τους εργαζόμενους στον χώρο του πολιτισμού να αιμορραγούν το Εθνικό Θέατρο-Κτίριο Τσίλλερ ζωντάνεψε. Περισσότεροι από 1.000 άνθρωποι βρέθηκαν το τριήμερο 2 έως 5 Απριλίου στην οδό Αγίου Κωνσταντίνου δηλώνοντας παρούσες και παρόντες σε ένα Εθνικό που αλλάζει.
Βρέθηκα στον χώρο της Κεντρικής Σκηνής και συνομιλήσαμε με την Θεανώ και την Ράνια, δύο από τις συμμετέχουσες-εκπροσώπους της συλλογικής δράσης. Επιθυμία τους ήταν να μην δημοσιοποιηθούν τα υπόλοιπα στοιχεία τους και φυσικά, δεσμεύτηκα απέναντί τους. Ο λόγος που δεν θέλουν να δημοσιοποιηθούν τα ονόματα τους δεν είναι γιατί φοβούνται, αλλά γιατί πολύ τίμια δηλώνουν πως είναι μέλη μιας μεγάλης ομάδα και εκπροσωπούν την ίδια την δράση.
Το πρώτο πράγμα που τους ρώτησα είναι ποιος είναι ο σκοπός αυτής της δράσης και γιατί διάλεξαν το Εθνικό Θέατρο και όχι κάποιο άλλο χώρο για να τον υλοποιήσουν. Η απάντηση ήταν η ίδια, όπως, αναγράφεται και στο κείμενο που συνέταξαν «Να τοποθετηθεί ο δημόσιος διάλογος για ένα Νέο Θέατρο εκεί που ούτως ή άλλως θα έπρεπε να ακούγεται κατεξοχήν ο λόγος των πολλών, ο λόγος της ετερότητας, ο λόγος όλων μας». Όσον αφορά το δεύτερο σκέλος της ερώτησης πάλι η απάντηση ήταν άμεση «γιατί το Εθνικό Θέατρο, μας ανήκει. Είναι κρατικό και ανήκει σε όλους, τους καλλιτέχνες, τους εργαζόμενους, τον λαό».
Συνεχίζοντας την συζήτηση μου ξεκαθάρισαν πως πρόθεση τους ήταν να αναλάβουν την ευθύνη για το τι συμβαίνει στο χώρο του Εθνικού Θεάτρου σε μια συγκυρία που ο χώρος βάλλεται από παντού κι ανεπανόρθωτα με συνεχείς καταγγελίες για σεξουαλικές κακοποιήσεις και κακοποιητικές συμπεριφορές. Με μια διαδικασία εισαγωγικών εξετάσεων που χρόνια τώρα μόνο αδιάβλητη δεν μπορεί να χαρακτηριστεί και με διδακτικές τεχνικές που εκθέτουν την προσωπικότητα των σπουδαστών.
Έχουν περάσει δύο μήνες μετά την προσωρινή αλλαγή καλλιτεχνικής διεύθυνσης και την απομάκρυνση του Δημήτρη Λιγνάδη και κανείς δεν είναι διατεθειμένος να δώσει απαντήσεις για το τι συνέβαινε τόσα χρόνια στο πρώτο θέατρο της χώρας. Το Υπουργείο Πολιτισμού επιμένει σε σφραγισμένα θέατρα και η κυβερνητική απροθυμία και ανικανότητα αφήνουν απροστάτευτη την θεατρική δημιουργία. Η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη ετοιμάζεται να πάρει αποφάσεις για τους ανθρώπους της τέχνης αδιαφορώντας και επιδεικτικά αγνοώντας τις ανάγκες και τα αιτήματα τους.
Φτάνοντας στα ποια είναι τα αιτήματα τους η Θεανώ και η Ράνια μου εξηγούν πως δεν ήρθαν να τσακωθούν με κανέναν. Αυτό που θέλουν να πετύχουν οι καλλιτέχνες με την ανάληψη του Εθνικού Θεάτρου είναι «να σταματήσει η υποεκπροσώπηση των γυναικών και των μειονοτήτων στο θέατρο. Να στηριχτεί το κίνημα καταγγελιών για κάθε είδους βία και κακοποιητική συμπεριφορά. Να υπογραφούν συλλογικές συμβάσεις που προφυλάσσουν και κατοχυρώνουν τον/την εργαζόμενο/νη. Να ανοίξουν τα θέατρα και να υπάρξει μια σειρά μέτρων που να εξασφαλίζουν την αξιοπρεπή διαβίωση των καλλιτεχνών. Να μπει οριστικό τέλος στον εργασιακό αποκλεισμό και στον εκφοβισμό. Εργασία για όλους και όλες».
Συνεχίζοντας την τοποθέτηση τους επιμένουν πως «κάθε, φορά που κάτι καινούριο προτείνεται στο ελληνικό θέατρο η τυπική δικαιολογία που ακούγεται είναι το «δεν γίνεται». Το «δεν γίνεται» είναι η απάντηση που δίνεται στα άτομα με αναπηρία όταν θέλουν να σπουδάσουν υποκριτική, στις γυναίκες που θέλουν να αναλάβουν υπεύθυνες θέσεις, στους μη-ελληνόφωνους καλλιτέχνες που θέλουν να κάνουν παραστάσεις στη γλώσσα τους και γενικώς κάθε φορά που οι έμφυλες κατηγοριοποιήσεις οδηγούν στην υποεκπροσώπηση. Αν όλα αυτά «δεν γίνονται» και αποκλείονται όχι μόνο από την σφαίρα του εφικτού αλλά και ως πιθανότητες, είναι γιατί στην θέση τους κυριαρχούν η αποσιώπηση, οι σεξουαλικές παρενοχλήσεις, οι βίαιες συμπεριφορές, η κακοποίηση, ο βιασμός.
Ας μετατρέψουμε αυτήν την επαναλαμβανόμενη απάντηση σε ερώτηση Γιατί δεν γίνεται; Και ως πότε»; Ένα από τα σημεία που τονίζουν ιδιαίτερα στις θέσεις τους είναι, πως έχει τεράστια σημασία να αναληφθεί η ευθύνη από τα κάτω.
Τους ζητώ να μου πουν για ποιο λόγο έχει τόση αξία αυτό και μου εξηγούν πως ο Δημήτρης Λιγνάδης άνηκε στην ελίτ των αριστων. Τώρα είναι ευκαιρία να δοθεί βήμα και λόγος σε εκείνους που καθημερινά μοιράζονται τον αγώνα των καλλιτεχνών, για αυτό και μόνες διαδικασίες που εγκρίνονται είναι οι δημόσιες και συμμετοχικές.
Πριν, ολοκληρωθεί η κουβέντα μας ήθελα να μάθω πως αντέδρασε η διοίκηση του Εθνικού σε αυτή τη πρωτοβουλία και αν το Υπουργείο έδειξε κάποιο ενδιαφέρον. Η απάντηση ήταν πως το Υπουργείο αδιαφόρησε πλήρως και το Εθνικό αξιολόγησε ως αρνητική την συγκεκριμένη δράση θεωρώντας πως θα κάνει κακό στην γενική εικόνα του θεάτρου. Η Θεανώ επέμενε πως όλο αυτό είναι παράλογο και όπως μας εξήγησε «Την Κυριακή, τελευταία ημέρα της δράσης έγινε απευθείας σύνδεση με τους καλλιτέχνες στην Γαλλία οι οποίοι διαμαρτύρονται για τις συνθήκες στον χώρο του πολιτισμού και για την αδράνεια που έχει δείξει η κυβέρνηση Μακρόν ένα χρόνο τώρα. Για αυτούς τους λόγους έχουν προχωρήσει σε κατάληψη 100 θεάτρων κάτι που έχει αποσιωπηθεί από τον τύπο. Εμείς στην Ελλάδα ακόμα συζητάμε για το αν πρέπει να αντιδράσουμε».
Ολοκληρώνοντας την συζήτησή μας και με #moulesdeginetai προσκαλούν δημιουργούς και κοινό να μιλήσουν, να συστηθούν εκ νέου και ανανεώνουν το ραντεβού και τις διεκδικήσεις τους στο άμεσο μέλλον.
* Κατά την διάρκεια του τριημέρου διενεργήθηκε θερμομέτρηση στην είσοδο κάθε επισκέπτη. Τηρήθηκαν όλα τα υγειονομικά πρωτόκολλα σε όλους τους χώρους του κτηρίου και σε όλες τις εκδηλώσεις που έλαβαν χώρα 2 έως 5 Απριλίου.