«Όλη μας η αγάπη την κάμαρα γεμίζει
σαν ένα τραγούδι που λέγαμε κι οι δυο,
πρόσωπα και λόγια και τ’ όνειρο που τρίζει,
σαν θα ξημερώσει τι θα ‘ν’ αληθινό.
Όλα σε θυμίζουν, απλά κι αγαπημένα,
πράγματα δικά σου, καθημερινά»
Μάνος Λοίζος – Μανώλης Ρασούλης / Τα τραγούδια της Χαρούλα (1979)
Δυσκολεύτηκα αρκετά να καταλήξω στους στίχους της εισαγωγής του αφιερώματος. Όλα αγαπημένα και όλα δικά μας, τα τραγούδια του Μάνου Λοίζου. Έτσι, σκέφτηκα να βάλω στην μηχανή αναζήτησης τα τραγούδια του Μάνου και το πρώτο που μου έβγαλε ήταν το Όλα σε θυμίζουν… το τραγούδι της Χαρούλας και του Μάνου!
Ο Μάνος Λόιζος γεννήθηκε στις 22 Οκτωβρίου 1937 στην Αλεξάνδρεια.
Υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους Έλληνες συνθέτες. Ο Λευτέρης Παπαδόπουλος είχε πει χαρακτηριστικά «και τον τηλεφωνικό κατάλογο να δώσεις του Μάνου θα στον μελοποιήσει».
Με καταγωγή από την Κύπρο, από πολύ μικρός ασχολείται με την μουσική. Αρχικά γράφετε στο Εθνικό Ωδείο της Αλεξάνδρειας, όπου μαθαίνει βιολί. Τελειώνει το Γυμνάσιο και γράφετε στην Φαρμακευτική Σχολή Αθηνών. Μετά από λίγο την εγκαταλείπει και πηγαίνει στην Ανωτάτη Εμπορική. Για ένα σύντομο χρονικό διάστημα φοιτά στην Σχολή Βακαλό θέλοντας να σπουδάσει ζωγραφική. Το 1960 εγκαταλείπει τις σπουδές του στο πανεπιστήμιο και εργάζεται περιστασιακά προκειμένου να επιβιώσει: άλλοτε ως σερβιτόρος, άλλοτε ως γραφίστας σε διαφημιστικές εταιρείες, άλλοτε ως μουσικός σε μπουάτ.
Η πρώτη του δισκογραφική δουλεία είναι το 1962. Ένας δίσκος 45 στροφών, Το τραγούδι του δρόμου σε στίχους Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα και ερμηνεία από τον Γιώργο Μούτσιο.
Το 1972 θα αποτελέσει ιδρυτικό μέλος της Ένωσης Μουσικοσυνθετών και Στιχουργών Ελλάδος (ΕΜΣΕ), που συστήνεται για την καταπολέμηση της κασετοπειρατείας και της λογοκρισίας.
Το βράδυ της 17ης Νοεμβρίου θα συλληφθεί στο σπίτι του στο Χολαργό. Οι χωροφύλακες του τμήματος της Νέας Ιωνίας δεν δίστασαν να τον σύρουν μπροστά στην κόρη του και να τον οδηγήσουν στη φυλακή. Εννιά μέρες μετά θα αφεθεί ελεύθερος.
Μετά την πτώση της χούντας είναι ελεύθερος να ηχογραφήσει τα τραγούδια που είχε απαγορεύσει η λογοκρισία και να βάλει τέλος στο δίσκο “Τα τραγούδια του δρόμου”. Τον Απρίλιο είχε κυκλοφορήσει ο δίσκος “Καλημέρα Ήλιε” σε στίχους Δημήτρη Χριστοδούλου. Ένα χρόνο αργότερα θα κυκλοφορήσουν “Τα Νέγρικα” σε στίχους του Γ. Νεγρεπόντη.
Συνεργάστηκε με τον Λευτέρη Παπαδόπουλο, τον Φώντα Λάδη, τον Γιάννη Νεγρεπόντη και Δημήτρη Χριστοδούλου στους στίχους και με τους ερμηνευτές Στέλιο Καζαντζίδη, Μαρία Φαραντούρη, Χάρις Αλεξίου, Γιώργο Νταλάρα, Γιάννη Καλατζή, Δήμητρα Γαλάνη κ.ά.
Τελευταίος δίσκος του ήταν τα “Γράμματα στην Αγαπημένη” σε στίχους του Τούρκου ποιητή Ναζίμ Χικμέτ με απόδοση στα ελληνικά του Γιάννη Ρίτσου.
To 2007 χαρακτηρίστηκε από τον μουσικό χώρο ως έτος Μάνου Λοΐζου τιμώντας τα 70 χρόνια από τη γέννησή του και τα 25 χρόνια από τον θάνατό του.
Αποσπάσματα από συνεντεύξεις
«Δεν υπάρχει μουσική χωρίς τους στιχουργούς. Ήταν σταθμός για μένα η γνωριμία μου με τον Νεγρεπόντη. Αναζητούσα πάντοτε ποιήματα με έντονο κοινωνικό περιεχόμενο και προβλήματα σύγχρονα. Η δουλειά του Νεγρεπόντη με συγκίνησε, γιατί βρήκα μέσα σ’ αυτήν το πολιτικό τραγούδι. Σ’ άλλες χώρες, το πολιτικό τραγούδι έχει πάρει μεγάλη ανάπτυξη, όπως π.χ. στην Ευρώπη, αλλά και στην Αμερική, με την Τζόαν Μπαέζ. Εδώ, βρίσκεται ακόμα στις αρχές του.
Οι στιχουργοί είναι ποιητές»
«Το τεράστιο τέρας που άλλοτε λέγεται φασισμός, άλλοτε μιλιταρισμός και άλλοτε δημοκρατία δυτικού τύπου -που δεν είναι τίποτε άλλο παρά προσωπεία του ιμπεριαλισμού- στέκεται από πάνω μας απειλητικό.
Και η αντίδραση μας είναι να τα ξεσκεπάσουμε και να φωνάξουμε μ’ όλη μας τη δύναμη ενάντια τους. Είμαστε πια συνειδητοί, «γνωρίζουμε».
«Μέσα σ’ όλα αυτά λοιπόν, και σε πολλά άλλα, αναπτύχθηκε και η δική μου μουσική πορεία. Πρωτόγραψα τραγούδια απ’ τα εφηβικά μου χρόνια κι εξακολουθώ να γράφω, κατά κύριο λόγο γιατί αγαπώ το τραγούδι σαν μορφή έκφρασης, σαν μορφή επικοινωνίας και πολιτικής πράξης πολλές φορές.»
«Σαν μουσικός που γράφω τραγούδια, ξέρω καλά ότι μπορώ να κάνω τον κόσμο να συνειδητοποιήσει ορισμένα πράγματα κι αυτό το θεωρώ μια πολύ σοβαρή λειτουργία. Μ’ ενδιαφέρει να γράφω όχι ωραία πράγματα, αλλά πώς θα ‘ρθω σ’ επαφή με τον κόσμο που πονάει κι αγωνίζεται».
«Άλλος ένας λόγος είναι ότι έχουμε μια παράδοση θεατρικού τραγουδιού. Έχουμε δηλαδή τραγούδια, που εγγίζουν παγκόσμια προβλήματα και ανοίγουν νέους δρόμους στους σημερινούς συνθέτες. Παράδειγμα, τα ποιήματα του Λόρκα και του Καμπανέλλη. ‘Οταν λέω όλα αυτά, μιλάω για ανθρώπους που ασχολούνται σοβαρά και υπεύθυνα με το ελληνικό τραγούδι και όχι για τις δεκάδες των συνθετών, που πουλάνε κάθε είδους κατασκεύασμα, με σκοπό να βγάλουνε χρήματα. Αυτοί απλούστατα πουλάνε ένα είδος χασίσι και αργά ή γρήγορα περνάνε στο περιθώριο»
«Η μουσική με βοήθησε να ξεφύγω από το βαρύ κλίμα της 7ετίας. Θα τρελαινόμουν αλλιώς. Αν δεν είχα την μουσική, εννοώ. Η μουσική, τα λόγια, όλα είναι η ανάγκη μας να και η λύση μας στα υπαρξιακά μας αδιέξοδα. Δεν θεωρώ πως έκανα κάτι σημαντικό, μα κάποιες φορές ησύχαζε η ψυχούλα μου»
«Βεβαίως και πρέπει ο καλλιτέχνης να είναι στρατευμένος ιδεολογικά. Όχι κομματικά, πολιτικά. Να νιώθει τον λαό. Το θέμα είναι να μπορείς είσαι στρατευμένος και συγχρόνως γνήσιος καλλιτέχνης, λέγοντας αυτά που πιστεύεις. Πρέπει να υπάρχει στρατευμένη τέχνη, γιατί μέσα στον δρόμο αυτής της σχολής μπορούν να βγουν αριστουργηματικά έργα. Αλλά το πιο σπουδαίο είναι ότι στρατευμένη τέχνη είναι ένας ελάχιστος φόρος τιμής στις χιλιάδες των φτωχών παιδιών που πεινάνε, αγωνίζονται και σκοτώνονται καθημερινά»
Πηγές: Λευτέρης Παπαδόπουλος, Θανάσης Συλιβός, Δημήτρης Γκιώνης, Γ. Λεονταρίτης, Ραδιοφωνικός Σταθμός Κύπρου