Θα μείνω πάντα ιδανικός κι ανάξιος εραστής
των μακρυσμένων ταξιδιών και των γαλάζιων πόντων
και θα πεθάνω μια βραδιά σαν όλες τις βραδιές
χωρίς να σχίσω τις θολές γραμμές των οριζόντων
Ο Νίκος Καββαδίας γεννήθηκε το 1910 σε μια μικρή πόλη της Ματζουρίας κοντά στο Χαρμπίν, από γονείς Έλληνες Κεφαλλονίτες. Άλλες πηγές αναφέρουν ως τόπο καταγωγής του το Νίκολσκ Ουσουρίσκι, μια επαρχιακή πόλη της Ρωσίας. Το πιο πιθανόν είναι η πρώτη εκδοχή. Είχε δύο αδέρφια, τον Μήκια (Δημήτρη) και την Τζένια. Ο πατέρας του έμπορος και συνεργάτης του Τσαρικού στρατού. Κατά την διάρκεια της Οκτωβριανής επανάστασης φυλακίζεται.
Το 1921 επιστρέφει στην Ελλάδα, όπου προηγουμένως είχε εγκατασταθεί ο Νίκος Καββαδίας και τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας. Λίγο αργότερα μεταφέρονται στον Πειραιά. Ο ποιητής πηγαίνει στο δημοτικό κι είναι συμμαθητής με τον Γιάννη Τσαρούχη. Μια γνωριμία που θα κρατήσει αφού ο Έλληνας ζωγράφος θα κάνει τα σχέδια σ τα βιβλία του Καββαδία. Στο Γυμνάσιο γνωρίζεται με τον Παύλο Νιρβάνα.
Δεκαοκτώ ετών, αρχίζει να δημοσιεύει ποιήματα με ψευδώνυμο Πέτρος Βαλχάλας. Τελειώνοντας το Γυμνάσιο, δίνει εξετάσεις στην Ιατρική Σχολή. Όμως την ίδια περίοδο πεθαίνει ο πατέρας του και αναγκάζεται να εργαστεί σε ναυτικό γραφείο. Συνεχίζει όμως να συνεργάζεται με διάφορα φιλολογικά περιοδικά, όπως “Ο Διανοούμενος“. Το Νοέμβριο του 1928, ο Καββαδίας βγάζει ναυτικό φυλλάδιο και μπαρκάρει ως “ναυτόπαις” τον επόμενο χρόνο στο φορτηγό “Άγιος Νικόλαος”, μαζί με το μικρότερο αδελφό του Αργύρη, που είχε γεννηθεί στην Ελλάδα το 1915.
Το 1933 κάνει την επίσημη είσοδό του στα ελληνικά γράμματα με τη δημοσίευση της ποιητικής συλλογής του Μαραμπού, το οποίο γίνεται δεκτό από την λογοτεχνική κοινότητα με σκληρά σχόλια. Μοναδικοί υποστηρικτές του οι Φώτος Πολίτης και Κώστας Βάρναλης.
Η οικογένεια Καββαδία μετακομίζει από τον Πειραιά στην Αθήνα, το 1934, και η οικεία της γίνεται εστία συγκέντρωσης λογοτεχνών, ποιητών και ζωγράφων της εποχής. Το 1939 παίρνει το δίπλωμα του ασυρματιστή αλλά με το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου επιστρατεύεται στο αλβανικό μέτωπο. Τα χρόνια της γερμανικής κατοχής, παραμένει στην Αθήνα, ενώ μετά το τέλος του Εμφυλίου Πολέμου ( με τη «ρετσινιά» του κομμουνιστή) μπαρκάρει ξανά, ως ασυρματιστής, και ταξιδεύει συνεχώς για τα επόμενα τριάντα χρόνια, απαθανατίζοντας στο χαρτί τους ξένους τόπους και τις εμπειρίες του.
Το 1947 κυκλοφορεί η ποιητική συλλογή του Πούσι και επανακυκλοφορεί το Μαραμπού με την προσθήκη τριών ανέκδοτων ποιημάτων και με αυτή τη συλλογή, ο Καββαδίας ξεφεύγει από τα πρότυπά του. Το 1954 εκδίδει τη Βάρδια, την οποία οι φιλόλογοι, όπως και με το Μαραμπού, δυσκολεύονται να κατατάξουν τόσο λόγω της άψογης δημοτικής και της ιδιωματικής ναυτικής γλώσσας όσο και του γεγονότος ότι δεν μπορούσαν να αποφασίσουν αν επρόκειτο για μυθιστόρημα, αυτοβιογραφικό διήγημα, νουβέλα φαντασίας ή οτιδήποτε άλλο.
Όσοι τον γνώριζαν, έκαναν λόγο για έναν άνθρωπο ήπιο και γλυκομίλητο που αγαπούσε τα αστεία, τους οίκους ανοχής και τα κορίτσια τους, όπως και την ζωγραφική – στην καμπίνα του είχε κρεμασμένους τρεις πίνακες του Toulouse-Lautrec και του Jose de Goya. Διάβαζε πάντα πολύ και του άρεσε ιδιαίτερα να απαγγέλλει ποίηση άλλων – άλλωστε γνώριζε πολλούς από τους μεγαλύτερους ποιητές της εποχής, όπως τους Βάρναλη, Σεφέρη, Ελύτη, Σικελιανό. Αλληλογραφούσε συχνά με τον Μ. Καραγάτση.
Υπάρχει ένα αστείο περιστατικό με τον Ν. Καββαδία και τον Γ. Σεφέρη. Σε ένα από τα ταξίδια του στην Βηρυτό κατέπλευσε στο πλοίο μαζί με τους υπόλοιπους επιβάτες και ο νομπελίστας ποιητής. Σε μια βόλτα που έκαναν με το αυτοκίνητο οι δύο άντρες πέρασαν από μια συνοικία όπου υπήρχε έντονο το ελληνικό στοιχείο (σημαίες και ακουγόντουσαν ελληνικά τραγούδια). Ο Σεφέρης εντυπωσιάστηκε και ρώτησε τον Καββαδία τι ήταν εκεί. Όταν ο Καββαδίας του αποκάλυψε ότι βρίσκονταν στην περιοχή με τα μπουρδέλα, ο Σεφέρης θύμωσε και τον κατέβασε κάτω από το αυτοκίνητο.
Ένα άλλο περιστατικό που μαρτυράει τον έντονο χαρακτήρα του είναι η έφοδος που είχε κάνει σε ένα πορνείο στην Αργεντινή με σκοπό να σώσει μια Ελληνίδα ιερόδουλη από τα χέρια αντρών που τις φέρονταν βάναυσα. Αφού κατάφερε να την γλιτώσει την συνάντησε μετά από χρόνια στο σπίτι του Καραγάτση, σε μια παρέα πολλών ατόμων. Εκείνη έκανε πως δεν τον ήξερε και όταν εκείνος επέμενε εκείνη είπε πως την παρενοχλεί. Ο Καββαδίας ζήτησε συγνώμη και δεν αποκάλυψε τίποτα για το παρελθόν της.
Ο «Κόλιας» όπως ήταν το παρατσούκλι του μεταξύ των συντρόφων του ναυτικών, οι περισσότεροι από τους οποίους αγνοούσαν ότι ήταν ένας από τους σπουδαιότερους ποιητές της χώρας, εγκαταλείπει τη θάλασσα μονάχα όταν το επιβάλλει η υγεία του και με τη συμπλήρωση τριών μηνών διαμονής του στη στεριά, στις 10 Φεβρουαρίου του 1975, πεθαίνει ύστερα από εγκεφαλικό επεισόδιο.
Λίγο καιρό μετά το θάνατό του εκδίδεται η τρίτη ποιητική συλλογή του «Τραβέρσο», με 14 ποιήματα και 3 νανουρίσματα, και χαρακτηρίζεται από πολλούς ως το ωριμότερο έργο του, ενώ τρία χρόνια αργότερα ο συνθέτης Θάνος Μικρούτσικος μελοποίησε με εξαιρετική επιτυχία 11 ποιήματα του, τα οποία κυκλοφόρησαν σε δίσκο με τίτλο «Ο Σταυρός του Νότου». Το 1992, ο Θάνος Μικρούτσικος μελοποιεί και άλλα ποιήματα του Καββαδία, με ερμηνευτές όπως οι Γιώργος Νταλάρας, Βασίλης Παπακωνσταντίνου, Χάρης και Πάνος Κατσιμίχας.
Το έργο του: Ποίηση: Μαραμπού (1933), Πούσι (1947), Τραβέρσο (1975) Πεζά: Βάρδια (1954), Λι (1987) γυρίστηκε σε ταινία το 1995 με τίτλο «Between the Devil and the Deep Blue Sea» από την Marion Hansen σε μουσική Wim Mertens Του πολέμου (1987) Στο άλογό μου (1987.
Ο Νίκος Καββαδίας είναι ίσως ο μόνος που αξίζει τον χαρακτηρισμό του απόλυτα βιωματικού στην ποίησή του. Μιλάει πάντα για τα καράβια που έζησε, τους ναυτικούς που γνώρισε, τους έρωτες, τους καυγάδες και τους θανάτους στα λιμάνια, με την γλώσσα των καραβιών, αλλά και κάποιους ιδιωματισμούς της Κεφαλλονιάς να εμπλέκονται στα γνήσια ελληνικά του. Ο έρωτας για τα ταξίδια, αυτή η υπέροχη φυγή, το πάθος του για την θάλασσα, τις γυναίκες, την τέχνη και οτιδήποτε μη συμβιβασμένο, τον έκανε να γίνεται πολλές φορές “επικίνδυνος” για τα στενά πλαίσια του στεριανού κόσμου. Την αγάπη του για την ελευθερία την έκανε λόγια, στίχους και την ξέπλυνε με αρμύρα. Πάντα με την θάλασσα για οδηγό και σημείο αναφοράς του, η πιο πιστή του ερωμένη και η μόνη ίσως που αγάπησε…
Ο Θάνος Μικρούτσικος, ο συνθέτης που μελοποίησε τα ποιήματα του Νίκου Καββαδία και ανέδειξε μοναδικά το έργου του, παρουσιάζει στις 29 Ιουνίου 2019, στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού, ολοκληρωμένη τη δουλειά του Σταυρός του Νότου και Γραμμές των Οριζόντων. Ο πρώτος δίσκος πάνω στον Καββαδία, που κυκλοφόρησε το 1979, ολοκλήρωσε ένα ταξίδι 40 ετών, με περισσότερες από 2 εκατομμύρια πωλήσεις. Η μορφή με την οποία θα παρουσιαστούν τα ποιήματα του Καββαδία είναι η τελευταία προσέγγιση του συνθέτη. Είναι η κατάληξη των συνεχών αναζητήσεων του όλα αυτά τα χρόνια που μεσολάβησαν από τη σύνθεση των τραγουδιών μέχρι σήμερα.
Ακολουθήστε το tetragwno.gr στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης facebook, twitter και instragram για να ενημερώνεστε άμεσα για όλες τις πολιτιστικές ειδήσεις.
