Videoclub: Οι Κατηγορούμενοι (The Accused) / Βασισμένη στην αληθινή ιστορία βιασμού της Τσέριλ Αράουχο

Ο ελληνικός ποινικός κώδικας, και συγκεκριμένα το άρθρο 336, ορίζει ως βιασμό την συνουσία η οποία προκύπτει μετά από εξαναγκασμό με τη χρήση σωματικής βίας ή την απειλή σπουδαίου και άμεσου κινδύνου.

Σύμφωνα με τα στατιστικά που έχουν δοθεί από την Ελληνική Αστυνομία (2019-2020) για το ποσοστό των βιασμών στην χώρα μας προκύπτουν τα παρακάτω στοιχεία.

Κατά μέσο όρο είχαμε 139 βιασμούς και 69 απόπειρες. Οι δε δράστες ήταν 84 ημεδαποί και 77 αλλοδαποί. Τα στοιχεία αυτά αφορούν μόνο όσα περιστατικά καταγγέλθηκαν ή για τα οποία επιλήφθηκαν οι αρχές με διάφορους τρόπους καθώς υπάρχει ένα μεγάλο ποσοστό βιασμών που για πολλούς λόγους δεν καταγγέλλεται.

Σοκαριστικά είναι τα νούμερα που δίνουν οι εργαζόμενοι στο χώρο της υγείας καθώς και κοινωνικοί λειτουργοί κάνοντας λόγο για πάνω από 4.500 βιασμούς που γίνονται κάθε χρόνο στην Ελλάδα, αλλά δεν φτάνουν ποτέ σε επίσημη καταγγελία.

Στην Αμερική η εκτίμηση είναι πως 1 στις 20 γυναίκες έχουν βιασθεί, τουλάχιστον, μια φορά στην ζωή τους.

• Το 1983 η Τσέριλ Αράουχο έπεσε θύμα ομαδικού βιασμού σε μπαρ της Μασαχουσέτη. Η ιστορία της έγινε ταινία και ήταν από τις πρώτες που τόλμησαν να αγγίξουν το θέμα της σεξουαλικής κακοποίησης συμβάλλοντας σημαντικά στην ανασύνταξη του ισχύοντος νόμου.

Η Ταινία

Η Σάρα Τομπάιας (Τζόντι Φόστερ) μια νεαρή σερβιτόρα πέφτει θύμα βιασμού από μια ομάδα ανδρών σε ένα μπαρ. Η Σάρα καταγγέλλει το έγκλημα, αλλά η πολυτάραχη και γεμάτη καταχρήσεις ζωή της καθώς και το βεβαρημένο ποινικό της μητρώο, αποτελούν αρνητικά στοιχεία όσον αφορά την αξιοπιστία της ως μάρτυρα. Η εισαγγελέας Κάθριν Μέρφι (Κέλι Μακ Γκίλις) αναλαμβάνει την υπόθεση και μετατρέπει τη δίκη των βιαστών σ’ ένα γενικότερο κατηγορητήριο κατά όλων των θαμώνων του μπαρ, που όχι μόνον δεν εμπόδισαν το βιασμό αλλά με κάποιο τρόπο τον παρότρυναν κιόλας.

Το 1988 ήταν η χρονιά που ο Τζορτζ (Χέμπερτ Ουώκερ) Μπους είχε διαδεχτεί τον Ρόναλντ Ρήγκαν Δύο άκρως συντηρητικοί και μισογύνηδες πρόεδροι των Ηνωμένων Πολιτειών που μεταξύ πολλών άλλων αδιαφορούσαν για τα ανθρώπινα δικαιώματα και δη των γυναικών. Τα περιστατικά συχνής βίας είχαν συγκλονίσει τις οργανώσεις για την έμφυλη βία ζητώντας να αλλάξει το πλαίσιο νόμου.

Τότε, ήταν που ο παραγωγός Στάνλεϊ Τζάφι, στενός φίλος της Κέλι Μακ Γκίλις, αποφάσισε να διηγηθεί την ιστορία της Τσέριλ Αράουχο.

Αρχικά έκανε πρόταση να την σκηνοθετήσει ο Μπράιαν Ντε Πάλμα, για άγνωστους λόγους δεν τα βρήκαν και απευθύνθηκε στον Τζόναθαν Καπλάν –στην καλύτερη, ίσως, στιγμή της καριέρας του-.

Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον η διανομή των ρόλων. Για τον ρόλο της Σάρα ήθελε την Κέλι Μακ Γκίλις. Εκείνη αρνήθηκε και ζήτησε να παίξει την εισαγγελέα Κάθριν Μέρφι, που καταφέρνει να αποδώσει δικαιοσύνη. Υπάρχει κάτι ιδιαίτερο σε αυτήν την επιλογή. Η ηθοποιός είχε πέσει θύμα βιασμού το 1982, ο βιαστής διέρρηξε το διαμέρισμά και τη βίασε όταν εκείνη επέστρεψε από τη δουλειά.

Όσο αφορά την Τζόντι Φόστερ, όχι μόνο υπήρχαν επιφυλάξεις, αλλά υπήρξαν και αρκετοί αρνητές.

Η ουσία είναι πως όλοι συμφώνησαν να γυριστεί μια ταινία που να μην περιορίζεται μόνο στο γεγονός του βιασμού, αλλά στο λάθος κοινωνικό και δικαστικό πλαίσιο που ήθελε τα θύματα βιασμών να αντιμετωπίζουν, εκτός, το ίδιο φρικτό γεγονός και μια νοοτροπία… «τι φορούσες», «τι δουλειά είχες μόνη να γυρνάς τα βράδια», «μήπως, το ήθελες και το μετάνιωσες», «με πόσους άντρες έχεις πάει»

Πρώτη Προβολή/Box Office

H ταινία προβλήθηκε στην Αμερική στις 14 Οκτωβρίου 1988. Οι αντιδράσεις του κοινού ήταν έντονες. Η υπόθεση δεν είχε διαφημιστεί ιδιαίτερα οπότε αρκετοί πήγαν στον κινηματογράφο χωρίς να ξέρουν τι θα δουν. Αρκετοί έφυγαν από την αίθουσα σοκαρισμένοι εξαιτίας της ρεαλιστικής σκηνής, οι περισσότεροι, όμως, την υποδέχτηκαν θερμά.

Το αρχικό κόστος ήταν 6 εκατομμύρια δολάρια οι εισπράξεις της άγγιξαν τα 32.000.000.

Κριτικές/Βραβεία

Οι κριτικοί καλοείδαν την ταινία και κυρίως αποθέωσαν την συγκλονιστική ερμηνεία της 24χρονης, τότε, Τζόντι Φόστερ.

Η ηθοποιός δεν ήταν ευχαριστημένη με την εμφάνιση της, κάτι, που άλλαξε στην πορεία όταν κέρδισε Χρυσή Σφαίρα Α’ Γυναικείου Ρόλου και, φυσικά, το Όσκαρ Α΄ Γυναικείου Ρόλου, ενώ ήταν υποψήφια και για BAFTA.

Extras

• Τον Ιούνιο του 2019, η Ελλάδα έγινε η ένατη χώρα στην Ευρώπη που αναγνώρισε την απλή νομική αλήθεια ότι το σεξ χωρίς συναίνεση είναι βιασμός, μέχρι τότε το δικαστήριο αναγνώριζε στους θύτες τις λεγόμενες «γκρίζες ζώνες».
• Μόνο 12 ευρωπαϊκές χώρες από τις 31 που αναλύθηκαν από τη Διεθνή Αμνηστία έχουν νόμους που ορίζουν τον βιασμό ως σεξ χωρίς συναίνεση: Βέλγιο, Κροατία, Κύπρος, Δανία, Γερμανία, Ελλάδα, Ισλανδία, Ιρλανδία, Λουξεμβούργο, Μάλτα, Σουηδία και Ηνωμένο Βασίλειο.
• Για τον ρόλο της Σάρα Τομπάια είχαν επιλεχθεί, αρχικά, οι Κιμ Μπέισινγκερ, Λίντα Χάμιλτον, Μέλανι Γκρίφιθ, Τέιτουμ Ο’Νιλ, Τζένιφερ Τζέισον Λι, Ντάριλ Χάνα και η Τζένιφερ Κόνελι.
• Για τον ρόλο της εισαγγελέα Κάθριν Μέρφι, η Σιγκούρνι Γουίβερ.
• Η Τζόντι Φόστερ με δική της πρωτοβουλία παρακολουθούσε για αρκετό διάστημα συνεδρίες από ομάδες υποστήριξης θυμάτων βιασμού.
• Στην 61η απονομή των Βραβείων Όσκαρ συνυποψήφιες για το Α΄ Γυναικείο ήταν μαζί με την Τζόντι Φόστερ και η Γκλεν Κλόουζ (Επικίνδυνες Σχέσεις), η Μέριλ Στριπ (Κραυγή στο σκοτάδι), η Σιγκούρνι Γουίβερ (Γορίλες στην Ομίχλη) και η Μέλανι Γκρίφιθ (Εργαζόμενο Κορίτσι). Όταν το πήρε η Τζόντι Φόστερ σηκώθηκαν όλες οι προαναφερθείσες και χειροκρότησαν.
• Χρόνια μετά η κριτικός κινηματογράφου Πωλίν Κάελ σε μια ακόμη βράβευση της Μέριλ Στριπ είχε πει πως μόνο η Τζόντι Φόστερ κατάφερε να νικήσει την χρυσή κυρία των Όσκαρ.