Ο Ερρίκος Μηλιάρης γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα. Είναι απόφοιτος της Δραματικής Σχολής του Ωδείου Αθηνών. Τον γνωρίσαμε μέσα από την συνεργασία του με την Κατερίνα Ευαγγελάτου (Φάουστ, 1984, Άλκηστη, Η Κωμωδία των Παρεξηγήσεων) και παρ’όλο το νεαρό της ηλικίας του, έχει δώσει εξαιρετικά δείγματα υποκριτικής.
Φέτος, το καλοκαίρι συμμετέχει στην παράσταση που σκηνοθετεί ο Κωνσταντίνους Μάρκελλος εμπνεόμενος από τον μύθο του Φαέθοντα που θα παρασταθεί στον Αρχαιολογικό Χώρο Πέλλας στο πλαίσιο του προγράμματος «Όλη η Ελλάδα ένας πολιτισμός». Με αφορμή την παράσταση «Φαέων Λυόμενος» ο Ερρίκος Μηλιάρης απάντησε στο ψυχογράφημα ερωτήσεων, γνωστό και ως ερωτηματολόγιο του Προυστ.
Πότε και πού υπήρξατε ευτυχισμένος;
Στον μεγάλο σεισμό του 1999, ήμουν 6 χρόνων και με πυρετό στο σπίτι. Το βράδυ εκείνο φύγαμε με την οικογένειά μου και πήγαμε στο εξοχικό του παππού μου στη Ραφήνα, μια πολύ όμορφη μονοκατοικία με μεγάλο κήπο γύρω της, για να περάσουμε εκεί κάποιες μέρες και να είμαστε ασφαλείς σε περίπτωση δεύτερου σεισμού. Ήταν πραγματική ευτυχία. Η εμπειρία αυτού του σεισμού, το μεγαλύτερο σοκ που είχα βιώσει ως τότε στη ζωή μου, μετατράπηκε μέσα σε λίγες ώρες σε ξαφνική εκδρομή στο αγαπημένο σπίτι των παιδικών μου χρόνων.
Αν μπορούσατε να αλλάξετε ένα πράγμα στον εαυτό σας, ποιο θα ήταν αυτό;
Ένα μόνο;… Ας πω την ανικανότητά μου, και την έλλειψη διάθεσης δηλαδή, στις καθημερινές εργασίες. Δουλειές του σπιτιού, λογαριασμοί και τέτοιου τύπου πράγματα δηλαδή. Τα κάνω όλα κανονικότατα, αλλά ψυχολογικά με το ζόρι. Βαριέμαι οικτρά. Και εγώ δεν αντέχω να κάνω τίποτα με το ζόρι. Ψάχνω ακόμα να βρω ένα πραγματικό ενδιαφέρον σε όλα αυτά τα απαραίτητα της καθημερινότητας πράγματα, να αρχίσουν να μου αρέσουν πραγματικά. Με εξαίρεση τη μαγειρική σε όλα αυτά, η οποία μου αρέσει πολύ σαν διαδικασία.
Για ποιο πράγμα μετανιώνετε περισσότερο;
Για την απαραίτητη προσοχή και έγνοια που δεν προσέφερα σε κάποιους ανθρώπους στη ζωή μου που μπορεί ακόμα να είναι μες στη ζωή μου ή και να έχουν φύγει πια απ’ αυτήν. Κυρίως όμως στην οικογένειά μου, που δεν τους προσφέρω έμπρακτα την αγάπη που εκείνοι μου προσφέρουν, γιατί είμαι ξεροκέφαλος και ασχολούμαι παρά πολύ με τη δική μου ζωή και τις δικές μου έγνοιες είτε σε σχέση με τη δουλειά μου, είτε σε σχέση με την κλειστά προσωπική μου ζωή που δεν αποτελούν μέρος της.
Ποιοι είναι οι ήρωές σας στην πραγματική ζωή;
Αυτή την περίοδο, κοντά στο σπίτι μου στον Νέο Κόσμο, πάνω στη Συγγρού, χτίζεται ένα μεγάλο κτήριο και ένα πρωί περπατούσα προς τα εκεί για να πάω σε μια δουλειά και πέτυχα τους εργάτες την ώρα που δούλευαν. Με τα φορτηγά, τα μπετά, και εργάτες σε όλους τους ορόφους του ψηλού κτηρίου να καρφώνουν με σφυριά και με τσιγάρο στο στόμα, άλλοι να συζητάνε, να μεταφέρουν πράγματα, κάτω κάποιοι άλλοι να δίνουν σήμα στα φορτηγά, ένας να κατευθύνει τον γερανό, κι όλα αυτά κάτω απ’ τον καυτό ήλιο. Σταμάτησα απέναντι και έκατσα πραγματικά αρκετή ώρα χωρίς να κάνω τίποτα, απλώς χαζεύοντάς τους. Επηρεάστηκα τόσο βαθιά σκεπτόμενος ότι όσο κουραστική και βασανιστική είναι η δουλειά που κάνω εγώ και ο οποιοσδήποτε άλλος, τίποτα δεν συγκρίνεται με αυτό. Αυτοί είναι οι ήρωες λόγω της μεγαλύτερης αδικίας που βιώνουν. Χωρίς αυτούς κανείς μας δεν θα μπορούσε να ζήσει και αυτοί οι άνθρωποι φτύνουν αίμα καθημερινά για να επιβιώσουν με ψίχουλα αντί να είναι πλούσιοι, όπως θα έπρεπε.
Ποιο χαρακτηριστικό αποδοκιμάζετε περισσότερο στους άλλους;
Την κρυφή αλαζονεία και τον ναρκισσισμό. Το λέω γιατί και εγώ τα έχω κάπως αυτά τα στοιχεία μέσα μου και όταν τα βλέπω σε κάποιες στιγμές στη ζωή μου, με σιχαίνομαι. Αλλά κι επειδή έχω ζήσει και έναν δύο ανθρώπους στη ζωή μου που μου έχουν φερθεί βαθιά αλαζονικά με υπόγεια εξουσιαστική στάση και ξέρω δηλαδή και από πρώτο χέρι πως, για εμένα, αυτή είναι η χειρότερη συμπεριφορά που θα μπορούσα να λάβω από κάποιον.
Πού θα θέλατε να ζείτε;
Στην Κέρκυρα. Δεν έχω ταξιδέψει πολύ, αλλά από όσο έχω ταξιδέψει σου λέω την Κέρκυρα γιατί συνδυάζει δύο στοιχεία που είναι πολύ έντονα μέσα μου, αν και αντιθετικά. Είμαι τόσο πολύ αριστοκράτης, όσον αφορά την αισθητική των πραγμάτων δηλαδή, όσο και απλός και λαϊκός, δίπλα δηλαδή στη λαϊκή αισθητική. Και η Κέρκυρα τα συνδυάζει και τα δύο. Η φοβερή, αριστοκρατική αρχιτεκτονική των κτιρίων της μαζί με την απλότητα της ζωής του νησιού. Αν η Ελλάδα ήταν ένας τόπος όπου η ανάπτυξη των τεχνών και γενικότερα η πολιτισμική μας ανάπτυξη στον τρόπο λειτουργίας της πόλεως, ήταν μία συνολική και εθνική υπόθεση και δεν μιλούσαμε μόνο για τα αστικά κέντρα, έχοντας παράλληλα την υπόλοιπη Ελλάδα να αναπτύσσεται ως μία άλλη χώρα, τότε θα είχα πάει σίγουρα από τώρα να μείνω μόνιμα στην Κέρκυρα.
Ποιο είναι το αγαπημένο σας ταξίδι;
Κι όμως δεν θα σου πω για ταξίδι διακοπών. Θα σου πω για τρεις μέρες όπου είχαμε πάει στη Θεσσαλονίκη να παίξουμε παράσταση και εγώ είχα κάτι πρόβες στην Αθήνα και κάνω την πρόβα μου, παίρνω το αεροπλάνο, πάω Θεσσαλονίκη, πάω κατευθείαν για πρόβα στο θέατρο εκεί, το βράδυ βγαίνουμε και καταλήγουμε να κοιμηθούμε μόνο μία ώρα για να πάμε σε μία συνέντευξη το πρωί, την επόμενη μέρα παίζουμε παράσταση και το επόμενο πρωί πετάω ξανά για να γυρίσω Αθήνα για την πρόβα που είχα εδώ, αλλά δεν κοιμόμαστε ούτε εκείνο το βράδυ και καταλήγω εν ολίγοις να έχω κοιμηθεί μία ώρα μέσα σε τρεις μέρες. Ήταν όμως τέτοια η χαρά για αυτή τη δουλειά και τόσο ωραίο το κλίμα του θιάσου, που δεν ένιωσα καθόλου πως δεν έχω κοιμηθεί τρεις μέρες και ήταν μία από τις πιο ωραίες και πιο τρελές στιγμές στη ζωή μου.
Με ποια ιστορική προσωπικότητα ταυτίζεστε περισσότερο;
Κι όμως με τον Προυστ. Όταν ήμουν στο τρίτο έτος της σχολής είχαμε κάνει παράσταση το Αναζητώντας το χαμένο χρόνο και εγώ έπαιζα τον Μαρσέλ. Είχα ρίξει πάρα πολύ δουλειά σε σημείο εξάντλησης. Φαντάσου μέσα σε ένα χρόνο είχα διαβάσει σχεδόν και τους 7 τόμους. Και όλο αυτό γιατί ένιωσα πολύ μεγάλη ταύτιση με τον τρόπο που γράφει, δηλαδή με τον τρόπο που βλέπει τη ζωή. Ήταν τομή για εμένα αυτή η χρονιά και αυτή η «συνάντηση» και άρχισα να αλλάζω πολλά στον εαυτό μου έπειτα, σκεπτόμενος δηλαδή και τα αρνητικά του Προυστ, αυτά που τον κρατούσαν πίσω στη ζωή του, έτσι όπως εγώ τα νόμιζα. Πράγματα δικά του που τα αναγνώριζα και σε εμένα.
Ποιοι είναι οι αγαπημένοι σας συνθέτες;
Ο Debussy και ο Philip Glass.
Ποιο θεωρείτε ότι είναι το μεγαλύτερο κατόρθωμά σας;
Το ότι είμαι αυτός που είμαι σήμερα. Δεν το λέω ψωνίστικα αυτό που σου λέω. Έχω και πολλά αρνητικά, προσπαθώ να τα αλλάξω. Αλλά βαθιά όμως είμαι καλά με τον εαυτό μου και έχω γίνει κατά πολύ και συνεχίζω να γίνομαι αυτό που ήθελα, και για αυτό το θεωρώ το μεγαλύτερο κατόρθωμα μου. Μετά και από κάποια δύσκολα πράγματα που έχω ζήσει στη ζωή μου από παιδί, είχα πάντα μία εικόνα του πώς θα ήθελα να είμαι, να σκέφτομαι, να πράττω. Και έχω αρχίσει και το αγγίζω κατά πολύ. Και μπορώ αλήθεια να σου πω ότι είμαι περήφανος γιατί δεν είμαι καθόλου από τους ανθρώπους που λένε «αυτός είμαι και σε όποιον αρέσει». Θέλω να δίνω μάχη με τον εαυτό μου να αλλάζω και να έχω και εγώ ένα συνειδητό μερίδιο ευθύνης στο ποιος είμαι, πέρα από το ασυνείδητό μου που ούτως ή άλλως κατευθύνει εκείνο κατά πολύ.
Τι εκτιμάτε περισσότερο στους φίλους σου;
Την αλληλεγγύη τους. Έχω έναν, δύο ανθρώπους στη ζωή μου που όποτε χρειαστεί κάτι είναι εδώ και το ξέρω. Έχω κάνει και διακοπές ένα ολόκληρο καλοκαίρι χωρίς λεφτά, με τη βοήθεια ενός φίλου μου, που δεν δεχόταν να μην πάω μαζί του διακοπές. Και αυτά τα πράγματα δεν είναι δεδομένα. Αυτές οι σχέσεις είναι ίσως τα σημαντικότερα πράγματα στη ζωή μου.
Το βιβλίο που σας σημάδεψε;
Σίγουρα είναι το Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο του Προυστ. Αλλά θα σου πω και την Ασκητική του Καζαντζάκη. Μεγάλο μάθημα. Το έχω διαβάσει πολλές φορές και συνεχίζω να το ξαναδιαβάζω.
Η ταινία που σας σημάδεψε;
Η αγαπημένη μου ταινία είναι το La Grande Bellezza του Sorrentino. Αλλά ειλικρινά αυτή που μου είχε χαραχθεί από παιδί ήταν το Cinema Paradiso. Είναι η ταινία της παιδικής μου ηλικίας που θυμάμαι μέχρι σήμερα πιο έντονα από οποιαδήποτε άλλη.
Ποιοι είναι οι αγαπημένοι σας ζωγράφοι;
Ο Vermeer. Όταν πρωτοείδα πίνακά του έμεινα ενεός. Αλλά γενικά θαυμάζω συνολικά τους ζωγράφους γιατί εγώ είμαι άχρηστος στη ζωγραφική, δεν μπορώ να τραβήξω μια ίσια γραμμή, οπότε μου φαίνεται φοβερή τέχνη η ζωγραφική για όποιον μπορεί να την κάνει.
Σε ποια περίπτωση επιλέγετε να πείτε ψέματα;
Κάποτε έλεγα ψέματα για να προστατεύσω κάποιον άνθρωπο ας πούμε, από κάτι που είχα κάνει που πίστευα ότι θα τον πλήγωνε, αλλά πλέον δεν το κάνω, το θεωρώ τεράστιο λάθος, γιατί καταρχάς είναι πολύ αλαζονική στάση αυτή. Ποιος είμαι εγώ που θα προστατεύσω τον άλλον και που ξέρω ότι θα πληγωθεί από αυτό που κάνω; Εννοώ το να ξέρω εξαρχής ότι θα πληγώσω με αυτό που κάνω έχει μια αλαζονεία μέσα του. Αλλά από εκεί και πέρα δεν το κάνω πια γιατί κατάλαβα κι εγώ ότι προτιμώ χίλιες φορές να μου πουν την αλήθεια και ας πληγωθώ παρά να μου λένε ψέματα. Αυτό είναι μεγαλύτερη πληγή. Πλέον δεν νομίζω γενικά ότι λέω ψέματα. Να κρύβω κάτι που δεν λέω, ίσως. Αλλά να πω ψέματα, όχι.
Ποιοι είναι οι αγαπημένοι σας συγγραφείς;
Προυστ, Ντοστογιέφσκι και Γκαίτε. Και πολλοί άλλοι φυσικά.
Πώς θα επιθυμούσατε να πεθάνετε;
Είτε μες στον ύπνο μου, είτε πάνω στη σκηνή, αν και εκεί με τρομάζει η σκέψη πως θα έκανα ζημιά στην παράσταση και στον κόσμο που έχει πληρώσει εισιτήριο. Αλλά πάντως θα ένιωθα πως πεθαίνω στο σπίτι μου.
Ποια πιστεύετε ότι είναι η χειρότερη μορφή δυστυχίας;
Η λόγω άγνοιας ευτυχία. Η επιφανειακή, επίπλαστη και σαθρή ευτυχία.
Εάν συνέβαινε να συναντήσετε τον Θεό, τι θα θέλατε να σας πει;
Τίποτα. Εγώ θα του έβαζα να πιούμε ένα σφηνάκι τσίπουρο και θα του έλεγα «να ‘σαι καλά και καλή τύχη να ‘χουμε»
Σε ποια πνευματική κατάσταση βρίσκεστε αυτόν τον καιρό;
Νομίζω είμαι σε περίοδο αλλαγών. Προσπαθώ να τρώω όλο και περισσότερο υγιεινά, να κοιμάμαι περισσότερο, να μειώσω το κάπνισμα. Διαβάζω παράλληλα το Σιντάρτα του Χέρμαν Έσσε που δεν το είχα διαβάσει και με έχει επηρεάσει αρκετά αλλά και ο μύθος του Φαέθοντα με τον οποίο ασχολούμαστε στην παράσταση που είμαι τώρα. Αυτή η προσπάθεια του νέου ανθρώπου να αγγίξει το υπέρτατο που πιθανότατα όμως θα τον κάψει. Σκεπτόμενος κι εγώ, μέσα από αυτή τη διαδικασία, τις στιγμές που ως νέος που είμαι έχω προσπαθήσει να αγγίξω στη ζωή μου κάτι που με έχει κάψει, με έχει κάνει να προσπαθώ να μπω σε μια περίοδο περισσότερης τάξης σε σχέση με τον εαυτό μου και τη ζωή μου, πράγμα που δεν το έχω εγώ πολύ εύκολο σαν άνθρωπος, αλλά το έχω όμως και πολύ ανάγκη παράλληλα. Συνειδητοποιώ, πλησιάζοντας σιγά σιγά και στα τριάντα μου χρόνια, πως η πραγματική αγάπη και η εκτίμηση των πραγμάτων που έχεις μες στη ζωή σου αλλά και της ζωής γενικότερα σαν φαινόμενο, χρειάζεται μια αληθινή πειθαρχία και μια βαθιά φροντίδα του εαυτού σου, πράγματα τα οποία κι εγώ τα είχα αμελήσει αρκετά.
«Φαέθων Λυόμενος»
27 & 28 Ιουλίου, Αρχαία Πέλλα
Κράτηση θέσης ΕΔΩ!