Αργύρης Ξάφης: «Οι «Εύθυμες κυράδες» χτυπούν την υποκρισία σε όλες τις κοινωνικές μας συμβάσεις
Ηθοποιός και σκηνοθέτης. Απόφοιτος του Εθνικού Θεάτρου με μια πορεία-κόσμημα εδώ και 25 χρόνια. Έχει δοκιμαστεί σε σπουδαία έργα του παγκόσμιου ρεπερτορίου. Το καλοκαίρι που μας πέρασε προκάλεσε έντονες εντυπώσεις με την σκηνοθετική του ματιά στον Αίαντα του Σοφοκλή.
Φέτος, θα ερμηνεύσει τον ήρωα-αντιήρωα Φάλσταφ από τις Εύθυμες Κυράδες του Ουίλιαμ Σαίξπηρ, ένα έργο που διασκεύασε υπό μορφή μιούζικαλ ο Γεράσιμος Ευαγγελάτος και σκηνοθέτησε ο Λευτέρης Γιοβανίδης. Σήμερα, φιλοξενώ στο tetragwno τον Αργύρη Ξάφη.
Στις 16 Νοεμβρίου κάνει πρεμιέρα στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά το μιούζικαλ Εύθυμες Κυράδες, βασισμένο στο ομώνυμο θεατρικό έργο του Ουίλιαμ Σαίξπηρ, που σκηνοθετεί ο Λευτέρης Γιοβανίδης. Ερμηνεύετε τον κεντρικό ήρωα, τον Φάλσταφ. Με ποια διαδικασία βουτήξατε στον ψυχισμό του ήρωα για να τον ενσαρκώσετε;
Η παράσταση μας είναι βασισμένη σε μια μεταγραφή του έργου του Σαίξπηρ από τον Γεράσιμο Ευαγγελάτο και έχει την δομή και το ύφος ενός σύγχρονου μιούζικαλ. Είναι ένα είδος που απαιτεί διαφορετική προσέγγιση στην έκφρασή του από ένα κλασσικό Σεξπηρικό κείμενο και ακόμα μεγαλύτερη απόσταση από ένα ψυχολογικό δράμα. Φυσικά οι ήρωες πατάνε πάνω σε στέρεες ψυχικές φιγούρες και έχουν οικεία χαρακτηριστικά. Ο Φάλσταφ είναι ένας ξεπεσμένος, ερωτύλος ιππότης, εκτός εποχής, διαρκώς μεθυσμένος και άφραγκος που προσπαθεί με ό,τι τρόπο μπορεί να βγάλει κανα φράγκο. Η απελπισία του ανθρώπου που τον οδηγεί σε τέτοιες επιλογές ζωής είναι για μένα το εσωτερικό αντίβαρο που μετατρέπει τον ήρωα από μια καρικατούρα σε τρισδιάστατο –και σημερινό- χαρακτήρα.
Αντιπροσωπεύει ο Φάλσταφ ένα πατριαρχικό πρότυπο της εποχής που διαδραματίζεται το έργο;
Δεν ξέρω αν αντιπροσωπεύει την εποχή, αλλά σίγουρα αντιπροσωπεύει ένα μεγάλο μέρος της. Μιας απόλυτα πατριαρχικής κοινωνίας. Ο Φάλσταφ έχει όλα εκείνα τα αρνητικά χαρακτηριστικά –είναι σεξιστής, ερωτύλος, επίμονος- αλλά βλέποντας να πέφτει ο ίδιος θύμα του χαρακτήρα του, σου δημιουργεί ένα αίσθημα ευχαρίστησης. Αλλά και λύπησης. Διότι το αξίζει. Όλο το έργο βέβαια είναι μια φάρσα, από τις πρώτες μάλιστα τέτοιου τύπου. Οπότε χρειάζονται και τα στερεότυπα ώστε να είναι καθαρό το παιχνίδι και να μπορείς να γελάσεις με τα παθήματα κάποιου. Η κωμωδία δεν διαχειρίζεται με τον ίδιο τρόπο τους ήρωές της με το δράμα.
Υπάρχουν εκεί έξω σήμερα αντίστοιχοι Φάλσταφ; Πως εκκολάπτονται;
Είναι ένα είδος ανθρώπου που ακόμα υπάρχει. Ναι. Αλλά θεωρώ πως στην εποχή που έχει τοποθετηθεί η παράστασή μας, στα 80ς, ήταν πολύ πιο ισχυρά δομημένο στην ζωή μας και μάλιστα υπήρχε και προβολή ως πρότυπο που άξιζε να γίνεις. Δεν θα ξεχάσω ποτέ τις εκατοντάδες ελληνικές βιντεοκασέτες εκείνη την εποχή με τα περίφημα ελληνικά «καμάκια». Τότε πλασαριζόντουσαν σαν εξαγώγιμο είδος. Σήμερα θεωρώ πως το κριτήριο έχει γίνει πιο καθαρό και τέτοιες συμπεριφορές εκπίπτουν και δεν γίνονται πια δεκτές. Ή για να είμαι πιο ειλικρινής, ελπίζω ότι προς αυτή την κατεύθυνση οδεύουμε. Γιατί αν είχαμε καθαρίσει δεν θα ασχολούμασταν πια. Το να ξεριζώσεις αυτές τις δομές είναι τρομερά δύσκολο πράγμα και η εκκόλαψή τους γίνεται μέσα στην «άγια οικογένεια».
Που έγκειται η δύναμη του Ουίλιαμ Σαίξπηρ; Γιατί απασχολεί τόσα χρόνια μετά την παγκόσμια δραματουργία;
Για μένα ο Σαίξπηρ είναι ο πρώτος μεγάλος ποιητής που επαναδιαπραγματεύεται με τόλμη τα θέματα και τις δομές της αρχαίας τραγωδίας επανεφευρίσκοντάς τις. Την απασχολεί γιατί όπως με τα τέλεια εργαλεία που φτάνουν σε κάποιο σημείο που δεν επιδέχονται πλέον βελτίωση περνούν στο αξιακό σύστημα και γίνονται μονάδα μέτρησης. Για την ποίηση, την θεματολογία, την δομή, την φιλοσοφία και την πρωτοτυπία. Η συγκεκριμένη κωμωδία του Σαίξπηρ γράφτηκε κατόπιν παραγγελίας από την βασίλισσα επειδή είχε λατρέψει τον Φάλσταφ σαν ήρωα στον Ερρίκο τον 4ο και του ζήτησε, παρόλο που είχε πεθάνει ο ήρωας, να τον επαναφέρει στη ζωή και να του αφιερώσει ένα δικό του έργο. Η αρχική γραφή του έργου δεν θεωρείται από τις καλύτερες κωμωδίες του, όμως πιστεύω πως η μεταγραφή που έχει κάνει ο Γεράσιμος με την βοήθεια της μουσικής και της εποχής έχουν δυναμιτίσει και ξαναζωντανέψει και αυτές με την σειρά τους το έργο.
Το έργο πραγματεύεται τον θεσμό του γάμου, τις κοινωνικές συμβάσεις, τον έρωτα, τη ζήλια και τις κρυφές επιθυμίες. Έχει αντίκτυπο στην Ελλάδα του σήμερα;
Την υποκρισία που μας διακατέχει σε όλες τις κοινωνικές μας συμβάσεις χτυπάει το έργο. Την ανοχή μας σε συμπεριφορές που δεν θα έπρεπε. Στην εμμονή ωραιοποίησης μιας εποχής που έχει περάσει και δεν το δεχόμαστε. Την επίφαση συμφωνίας και ηθικότητας ή ηθικολογίας που μας περιτυλίγει. Και την βαθιά ανάγκη που έχουμε να ξεφύγουμε από όλα αυτά. Κάτι που είναι και επίπονο και απαιτεί και εναλλακτική, που δεν έχουμε ακόμα βρει.
Τι είναι αυτό που σας έστρεψε στην ηθοποιία;
Η προσωπική μου εσωστρέφεια με την ταυτόχρονη ανάγκη επαφής με τους υπόλοιπους ανθρώπους.
Έχετε νιώσει άβολα πάνω στη σκηνή;
Συνήθως ξεκινάς αισθανόμενος άβολα. Δεν είναι ο φυσικός τόπος ενός ανθρώπου. Όσο πιο σίγουρος γίνεσαι για τον λόγο ύπαρξης αυτού που κάνεις, τόσο φεύγει αυτή η αίσθηση και παίρνει την θέση της η αυτοπεποίθηση και η χαρά.
Νιώθετε ικανοποίηση ως ηθοποιός όταν παραλαμβάνετε ένα σημαντικό βραβείο ή όταν εισπράττετε ένα ηχηρό χειροκρότημα στην υπόκλιση;
Το βραβείο είναι μια θεσμική ή καμιά φορά και τελείως στημένη αναγνώριση. Οπότε με πολύ καχυποψία χαίρομαι για αυτά. Το χειροκρότημα είναι μια μοναδική αίσθηση επιβεβαίωσης. Είναι μια δουλειά που κυρίως πατάει στον αέρα και σε αόρατες αισθήσεις και η επαφή ποτέ δεν είναι δεδομένη. Οπότε είναι αναγκαία αυτή η επιβεβαίωση για μας. Δεν σημαίνει επιτυχία, όχι. Αλλά νοηματοδοτεί την δουλειά μας, την τέχνη μας.
Έχετε ασχοληθεί και με την σκηνοθεσία. Ξεχωρίζετε κάποια ιδιότητα μέσα σας;
Ναι. Ξεχωρίζω την δουλειά μου ως ηθοποιού γιατί εκπληρώνει μια μόνιμη έλλειψή μου. Η σκηνοθεσία έρχεται πολύ αραιά και μόνο όταν θέλω να πω κάτι που δεν έχει ειπωθεί -κατά την γνώμη μου- προηγουμένως.
Τα όνειρα σας για το μέλλον;
Στο θέατρο δημιουργούνται οι συνθήκες συνεργασιών που με ενδιαφέρουν. Τις επιδιώκω. Στην ζωή θα ήθελα να έρθει μια περίοδος ειρήνης. Σε όλα τα επίπεδα, και για τους πολέμους που μαίνονται στον κόσμο, αλλά ακόμα περισσότερο κοινωνικής ειρήνης. Μου έχει λείψει.
Ηθοποιός σημαίνει…;
Ένα ολοζώντανο κύτταρο της κοινωνίας που σκοπό έχει την προστασία και ενδυνάμωση του σώματος της, από τον φόβο του θανάτου.
Ακολουθήστε το tetragwno.gr στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης facebook, twitter και instragram για να ενημερώνεστε άμεσα για όλες τις πολιτιστικές ειδήσεις.
