Δημοσθένης Φίλιππας: «Η ανάγκη για βασικές ανθρώπινες αξίες είναι διαχρονική»

Η Ελένη Ζαφειρίου δραματοποιεί το βιβλίο «Ο Εμφύλιος Πόλεμος στη Γαλλία» του Καρλ Μαρξ και δημιουργεί ένα σύμπαν μονολόγου γύρω από τον πρωταγωνιστή Δημοσθένη Φίλιππα και την Κομμούνα του Παρισιού το 1871, όπου η εργατική τάξη για πρώτη φορά στην ιστορία καταλαμβάνει την εξουσία.

Ο ηθοποιός στη συζήτηση που ακολουθεί μάς μιλάει για την παράσταση και το αντικείμενο το οποίο πραγματεύεται, καθώς κινείται πέρα από στεγανά και περιορισμούς, αλλά καταγράφει την άποψη του φιλοσόφου  σ’ ένα σημείο τομής της πολιτικής και κοινωνικής ιστορίας που θα επηρεάσει καταλυτικά τους πολίτες. Παράλληλα, αναφέρει την άποψη του για το κίνημα #metoo, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο διαχειρίστηκε η υπ. Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη τα σημαντικά ζητήματα των καλλιτεχνών.

Πιστεύετε πως η παράσταση απευθύνετε σε συγκεκριμένο κοινό και πως ο στόχος της έχει μια στρατευμένη κατεύθυνση;

Όχι! Η παράσταση απευθύνεται στους ανθρώπους που αγαπούν το θέατρο. Σε αυτούς που αγαπούν  και ενδιαφέρονται για την ιστορία, σε αυτούς που ενδιαφέρονται για την άποψη ενός πολύ σημαντικού φιλοσόφου, οικονομολόγου και ιστορικού για ένα πολύ σημαντικό ιστορικό, κοινωνικό και πολιτικό γεγονός της Ευρωπαϊκής και Παγκόσμιας ιστορίας του 19ου αιώνα χωρίς να είναι απαραίτητο να συμφωνούν μαζί του… στους ανθρώπους που ενδιαφέρονται να μάθουν και να βιώσουν με τις αισθήσεις και την φαντασία τους μια πολύ σημαντική στιγμή της ιστορίας που επηρεάζει ακόμα και τα γεγονότα των ημερών μας και βρίθει από αναφορές σε πρόσωπα, γεγονότα και καταστάσεις που έχουν μεγάλη ομοιότητα με το σήμερα.

Η παράστασή μας, θεωρούμε εμείς οι συντελεστές και δημιουργοί της, είναι ένα έργο της τέχνης του θεάτρου. Παρουσιάζει, θέτει ερωτήματα, δίνει ερεθίσματα και επιδιώκει την συζήτηση και την ανταλλαγή απόψεων, τη διαφωνία και τη συμφωνία… και ελπίζουμε ότι το καταφέρνει.

Ποιες δυσκολίες αντιμετωπίσατε στην προσέγγιση του ρόλου;

Οι δυσκολίες ήταν οι ίδιες όπως και για κάθε άλλο ρόλο με μια επιπλέον δυσκολία και βέβαια μια επιπλέον πρόκληση μιας και μιλάμε για ένα υπαρκτό πρόσωπο, ορόσημο της πολιτικής διανόησης, της οικονομικής επιστήμης, της φιλοσοφίας και της ιστορίας. Προσπάθησα λοιπόν να αντλήσω όσα περισσότερα στοιχεία και πληροφορίες για τον Καρλ Μαρξ μπορούσα από διάφορες πηγές και με τη βοήθεια της φαντασίας μου να πλάσω έναν πραγματικό άνθρωπο με σάρκα και οστά και όχι ένα σύμβολο. Αυτό που με ενδιέφερε ιδιαίτερα στην δημιουργία του χαρακτήρα ήταν η ανθρώπινή του πτυχή, ήθελα να τον γνωρίσω σαν άνθρωπο και αυτό να αποδώσω. Είμαι πολύ χαρούμενος που μου δόθηκε αυτή η ευκαιρία και ευχαριστώ τον σκηνοθέτη της παράστασης Κώστα Σταματόπουλο και την συγγραφέα Ελένη Ζαφειρίου καθώς και όλους τους συντελεστές της παράστασης για την εμπιστοσύνη και την αγάπη τους.

Μετά το τέλος της παράστασης οι θεατές που σας πλησιάζουν, αποζητούν μια περεταίρω συζήτηση πάνω στα ερωτήματα που θέτει το έργο;

Ναι, έχει συμβεί πολλές φορές και με ανθρώπους που δεν γνωρίζω και είναι πάντοτε ευχάριστο. Όπως έχει τύχει και πολλές φορές να μου πουν ότι η παράσταση τους δημιούργησε την ανάγκη να αναζητήσουν πληροφορίες και να διαβάσουν για τα γεγονότα της παρισινής κομμούνας και της συγκεκριμένης ιστορικής περιόδου.

150 χρόνια ακριβώς από την πρώτη έκδοση του βιβλίου, ποιες συνιστώσες το καθιστούν ακόμη επίκαιρο στην κοινωνία;

Γεγονότα, πρόσωπα και καταστάσεις που περιγράφει και αναλύει στο κείμενό του ο Μαρξ παρουσιάζουν μια τρομακτική ομοιότητα με γεγονότα, πρόσωπα και καταστάσεις του σήμερα. Διαρκώς όταν μελετούσα το κείμενο της παράστασης καθώς και το βιβλίο του Μαρξ στο οποίο βασίζεται η παράσταση ‘’ο εμφύλιος πόλεμος στη Γαλλία’’ έπιανα τον εαυτό μου να σχολιάζει πως κάτι μου θυμίζει… Η ανάγκη για δημοκρατία, ισονομία, δικαιοσύνη, ελευθερία, εργασία με δίκαιους όρους, ευημερία, ειρήνη… είναι διαχρονική. Και η ανάγκη για τη δημιουργία μιας νέας, καλύτερης κοινωνίας επίκαιρη όσο ποτέ.

Το θέατρο μετά την καραντίνα και ουσιαστικά την βαθιά οικονομική κρίση που ξέσπασε, θεωρείτε πως είναι ένα πολυτελές χόμπι;

Δυστυχώς το θέατρο στην Ελλάδα για  πολλούς αποτελεί  χόμπι και για πολλούς άλλους το ‘’μεροκάματο του τρόμου’’ πολύ πριν την καραντίνα και την 10ετή οικονομική κρίση πόσο μάλλον τώρα.

Και γι’ αυτό ευθύνονται η κακή διάρθρωση του επαγγέλματος, η συνολική αντιμετώπιση της τέχνης από την Ελληνική πολιτεία, η αδιαφορία και τα παιχνίδια συμφερόντων εκ μέρους του υπουργείου πολιτισμού, οι μόνο κατ’ όνομα παραγωγοί που καθορίζουν την αγορά και επιβάλλουν ‘’κανόνες’’, η αναξιοκρατία που είναι χαρακτηριστικό της Ελληνικής κοινωνίας και φυσικά οι ίδιοι οι ηθοποιοί με προεξάρχοντες τους πρωταγωνιστές-σκηνοθέτες-παραγωγούς-θιασάρχες που ανέχονται, αδιαφορούν, βολεύονται, υπονομεύουν, καταπατούν, αναγκάζονται, εκβιάζονται, παλεύουν χωρίς όπλα και πολύ συχνά με λάθος τρόπο. Φυσικά δεν έχουμε όλοι το ίδιο μερίδιο ευθύνης μα με τον ένα ή τον άλλο τρόπο όλοι ευθυνόμαστε. 

Και όπως δήλωσε ρητά η κυρία υπουργός πολιτισμού κατά την διάρκεια των διεκδικήσεων των ηθοποιών και γενικότερα των καλλιτεχνών  την περίοδο της πρώτης καραντίνας… είμαστε πολλοί και η αγορά θα αυτορυθμιστεί… Με απλά λόγια όποιος αντέξει…

Ποια η γνώμη σας για το ΥΠΠΟΑ στα ζητήματα των καλλιτεχνών; Πιστεύετε πως η κυρία Μενδώνη έχει στηρίξει τον Πολιτισμό; 

Θα χαρακτήριζα την αντιμετώπιση των προβλημάτων των καλλιτεχνών από το ΥΠΠΟΑ αποσπασματική και επιφανειακή χωρίς όραμα και μακροχρόνιο σχεδιασμό (εκτός κι αν το σχέδιο είναι απλώς η μείωση του αριθμού των ανθρώπων που ασχολούνται με την Τέχνη στην Ελλάδα που είναι μια σημαντική πιθανότητα). Τα κονδύλια που διαμοιράζονται αφορούν συνήθως ένα μικρό ποσοστό και εμπεριέχουν στοιχεία συναλλαγής με τον ένα ή τον άλλο τρόπο ενώ ταυτόχρονα συντηρούν ένα στρεβλό περιβάλλον. Έχω την αίσθηση ότι οι κυβερνήσεις βολεύονται μοιράζοντας τα όποια χρήματα του προϋπολογισμού που αφορούν τον σύγχρονο Ελληνικό πολιτισμό κατά το δοκούν και αυτό αποτελεί την πολιτική τους πάνω στο θέμα χωρίς καμία διάθεση για θεσμικές τουλάχιστον αλλαγές που θα αντιμετώπιζαν σε μεγάλο βαθμό τις αιτίες των προβλημάτων.

Η κυρία υπουργός σε καμία περίπτωση δεν έχει ενδιαφερθεί σοβαρά για τα προβλήματα των ανθρώπων της Τέχνης ενώ επίσης η αντιμετώπισή της στο θέμα που δημιουργήθηκε με τον πρώην διευθυντή του εθνικού θεάτρου ήταν απαράδεκτη και προσβάλει την νοημοσύνη μας. Προσωπικά με εξόργισε ιδιαίτερα η σιωπή της όσων αφορά την απαντητική επιστολή του πρώην Καλλιτεχνικού διευθυντή για τις κατηγορίες εναντίον του για το διορισμό του αδελφού του στο εθνικό θέατρο.

Ποια η άποψη σας για το κίνημα #metoo;

Αποτελεί μια σημαντική στιγμή στην πορεία για την εξυγίανση του χώρου μας και ολόκληρης της Ελληνικής κοινωνίας. Δυστυχώς είμαι απαισιόδοξος και πιστεύω ότι οι συνθήκες που επικρατούν στο επάγγελμα αλλά και στην πλειοψηφία τού εργασιακού και κοινωνικού μας περιβάλλοντος θα επιτρέψουν αργά ή γρήγορα στους ανθρώπους που κατέχουν εξουσία να προβούν σε νέες σεξουαλικές παρενοχλήσεις, εκβιασμούς, άσκηση ψυχολογικής και λεκτικής βίας και οποιασδήποτε μορφή βίας που απορρέει από την ανάγκη του ανθρώπου για εργασία…

Θα ήθελα να γίνει κοινή αντίληψη ότι η σιωπή δεν είναι λύση, θα πρέπει να μιλάμε και να διεκδικούμε, να μην φοβόμαστε κανένα, δεν έχουμε λόγο να ντρεπόμαστε, να σεβόμαστε των εαυτό μας και τους άλλους. Και η αντίδρασή μας αυτή θα πρέπει να έχει την συμπαράσταση και την βοήθεια των θεσμών και του κράτους.

Έχοντας διαγράψει μία σημαντική πορεία στο θέατρο, καθώς και στον κινηματογράφο, εντοπίσατε σημάδια κακοποιητικής συμπεριφοράς και πως τα διαχειριστήκατε;

Έχω συναντήσει κακοποιητικές συμπεριφορές απέναντι σε συναδέλφους και απέναντι μου. Η μόνη διαχείριση είναι η αντίδραση, μικρότερη ή μεγαλύτερη ανάλογα με το περιστατικό. 

Η απόφαση του θεάτρου να λειτουργεί και ως μικτός χώρος  σας προβληματίζει; 

Όχι δεν με προβληματίζει, δεν θέλω να παίξω το παιχνίδι της κυβέρνησης σε σχέση με το διαχωρισμό των ανθρώπων σε καλούς και κακούς. Η αντιμετώπιση της πανδημίας από την κυβέρνηση είναι επιεικώς απαράδεκτη. Για την ακρίβεια μιλάμε μόνο για επικοινωνιακή διαχείριση του υγειονομικού προβλήματος με το βλέμμα στις εκλογές. Σαφέστατα και οι συνθήκες είναι πρωτόγνωρες και υπάρχουν πολλά ακόμα που δεν ξέρουν οι επιστήμονες για τον κορωναϊό αυτό δεν δικαιολογεί σε καμία περίπτωση τα ψέμματα, τις παλινωδίες της κυβέρνησης, την υποκρισία και την μετάθεση της ευθύνης (μιας λέξης άγνωστης στην σύγχρονη Ελληνική κοινωνία). Η ελλιπέστατη διαχείριση του ζητήματος του εμβολιασμού έχει γιγαντώσει το πρόβλημα. Η πειθώ είναι η λύση και η αλήθεια και όχι η τιμωρία, ο εκβιασμός ή η δωροδοκία! Για άλλη μια φορά η εσκεμμένη υποβάθμιση της παιδείας εκδικείται.

Κλείνοντας, τι σημαίνει για εσάς ο Καρλ Μαρξ;

Δύσκολη η ερώτησή σας. Χαίρομαι που η παράσταση μου έδωσε την δυνατότητα να γνωρίσω τον Καρλ Μαρξ ως άνθρωπο εκτός από φιλόσοφο, οικονομολόγο και ιστορικό. Το μέγεθος του ανθρώπου και του συμβόλου είναι τεράστιο. Ενώ το έργο του παραμένει επίκαιρο και διαχρονικό με κύριο στόχο να διανοίξει την προοπτική μιας νέας εποχής και μιας ζωής με συνθήκες ανθρώπινες για όλους.

Αντί για απάντηση θα χρησιμοποιήσω το αγαπημένο ρητό του Μαρξ που ανήκει στον Δάντη «Τράβα το δρόμο σου και άσε τον κόσμο να λέει!»

Info: «Συνέντευξη με τον Μαρξ», κάθε Τετάρτη και Πέμπτη στις 21:00, στο Θέατρο Olvio. Εισιτήρια στη viva.gr.

Ακολουθήστε το tetragwno.gr στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης facebook, twitter και instagram για να ενημερώνεστε άμεσα για όλες τις πολιτιστικές ειδήσεις.