Συνέντευξη την Έρικα Αθανασίου
Γεμάτα χιούμορ, αν και με κάποια σκούρα χροιά, τα διηγήματά της Ελένης Μουσαμά στο τελευταίο της βιβλίο «το Όνομα και η Μορφή» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Φίλντισι». Γελάει ξαναδιαβάζοντας τα διηγήματά της, γελάει όπως όταν τα έγραφε, όπως αναφέρει, και το γέλιο αυτό είναι μεταδοτικό και συμπαρασύρει και τον αναγνώστη. Διότι τα σοβαρά πράγματα δεν χρειάζονται σοβαροφάνεια για να ειπωθούν. Και η Ελένη Μουσαμά έχει τον δικό της τρόπο για να τα πει έντονα, ζωντανά, με πάθος.
Με σπουδές ψυχολογίας και τουριστικών στο Παρίσι, εργάστηκε για χρόνια στον τουρισμό, γνωρίζοντας ανθρώπους και καταστάσεις, που μπορούν να εισχωρήσουν στα βιβλία της.
Στην κουβέντα μας μαζί της, λιτή και περιεκτική, όπως και στις μικρής φόρμας ιστορίες της. Εξάλλου το οπισθόφυλλο του βιβλίου τα λέει όλα. «Διηγήματα μικρής φόρμας, ρεαλιστικού ύφους, με μικρές δόσεις μαγείας, μεταφυσικού στοιχείου, αστυνομικού μυστηρίου και μαύρου χιούμορ, που εστιάζουν στις ρωγμές της καθημερινής ρουτίνας».
Σε κάθε διήγημά σας φαίνεται σαν να το ξεκινάτε με την ελπίδα ότι όλα θα πάνε καλά για τους ήρωες, στο τέλος όμως πάντα κάτι πάει στραβά. Τι είναι αυτό που οδηγεί τις ιστορίες σας σε αυτό που δεν θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως αίσιο τέλος;
§ Γράφω αντλώντας από τη ζωή τη δική μου και των άλλων, όπως την αντιλαμβάνομαι. Βλέπω λοιπόν ότι αν, ξεκινώντας κάτι, βασίζομαι σε λάθος εντυπώσεις, το αποτέλεσμα της πράξης δεν θα είναι το επιθυμητό. Αίσιο μπορεί να χαρακτηριστεί και το τέλος που ίσως δεν μας δώσει αυτό που θέλουμε, αλλά αυτό που μας χρειάζεται κι έτσι περιμένω από τους ήρωές μου να το χρησιμοποιήσουν θετικά.
Στο βιβλίο σας υπάρχει χιούμορ αλλά αυτό που θα λέγαμε μαύρο χιούμορ. Ποια τα αισθήματά σας όταν τα γράφατε; Ποια όταν τα ξαναδιαβάζετε;
Ο αυτοσαρκασμός, δηλαδή να μην παίρνεις τον εαυτό σου τόσο σοβαρά, νομίζω ότι βοηθάει πολύ στην καθημερινότητα, αμβλύνει τις γωνίες και τις υπαρξιακές αγωνίες. Ξαναδιαβάζοντας τα κείμενα, γελάω όπως όταν τα έγραφα.
Πολλοί και διαφορετικοί οι ήρωες που περνάνε από το βιβλίο σας «το Όνομα και η Μορφή», όπου ο αναγνώστης παρακολουθεί αποσπάσματα από τη ζωή τους, αφού πρόκειται για διηγήματα. Υπάρχει κάποιος από τους ήρωές σας που θα θέλατε να «ακολουθήσετε» σε μεγαλύτερη φόρμα; Να του δώσετε την ευκαιρία να δείξει περισσότερα πράγματα από τον χαρακτήρα του, τη ζωή του;
Αυτό που μου βγαίνει φυσικά είναι μάλλον η μικρή φόρμα, που ακολουθώ και σε αυτό, το δεύτερο βιβλίο. Με ιντριγκάρει η ιδέα της ανάπτυξης θέματος, ίσως να μην έχει βρεθεί ακόμα ο ήρωας που θα με σπρώξει προς τα ‘κει.
«Tο Όνομα και η Μορφή» ο τίτλος της συλλογής διηγημάτων σας, ο οποίος δεν είναι τίτλος από κάποιο από τα διηγήματα. Πώς προέκυψε;
Για να κατανοήσουμε τα πράγματα, για να τα κάνουμε δικά μας, βλέπω ότι πάντα τα ονοματίζουμε, τους δίνουμε σχήμα και μορφή. Περιγράφουμε την κατάσταση, τη χρωματίζουμε. Προσπαθούμε να απαντήσουμε στο μεγάλο «Γιατί», έστω και ασυνείδητα, κι αυτός ίσως είναι και ο λόγος που στράφηκα στη συγγραφή.
Ένα διήγημα το γράφετε «μια κι έξω» ή μπορεί να το δουλεύετε για αρκετό καιρό;
Συνήθως είναι «μια κι έξω». Έχοντας την ιδέα και την πρώτη πρόταση, συνήθως έχω και το κλείσιμο. Η τελική μορφή θα πάρει κάποιο καιρό, η επιλογή των λέξεων, το χτίσιμο, θα χρειαστεί δουλειά, αλλά η ιδέα θα είναι εκεί.
Πόσο από τον εαυτό του πιστεύετε ότι εκθέτει ένας συγγραφέας στα γραπτά του; Για παράδειγμα εσείς λέτε πολλά στα διηγήματά σας με λίγα λόγια. Είναι ο τρόπος που εκφράζεστε και στη ζωή σας;
Νομίζω ότι αυτό που εκθέτει κανείς στα γραπτά είναι η ιδιοσυγκρασία του. Πράγματι κάπως έτσι εκφράζομαι συνήθως. Ο εαυτός του καθενός όμως είναι πιο πίσω από αυτή την έκφραση, πιο κρυφός ίσως, μπορεί και σε αντίστιξη με την εξωτερίκευση της έκφρασης.
Για άλλους ήρωες επιλέγετε την πρωτοπρόσωπη γραφή και για άλλους επιλέγετε το τρίτο πρόσωπο. Τι σας οδηγεί στον έναν ή στον άλλο τρόπο αφήγησης;
Εξαρτάται κυρίως από την ιδέα που επιλέγω να προβάλλω. Οι απόψεις μου μπορεί να ταυτίζονται και με τη μία φωνή και με την άλλη.
Τι σας εμπνέει συνήθως για να γράψετε;
Κάτι που μου τραβάει τη προσοχή, ένα γεγονός, μια κατάσταση, κάτι με το οποίο θα μπορούσα να συμφωνήσω ή να διαφωνήσω, μια ιδέα ή και μια εικόνα.
Ελένη Μουσαμά
«το Όνομα και η Μορφή»
Σελίδες: 98, Τιμή 11 ευρώ + ΦΠΑ, ISBN: 978-618-545-633-7
Εκδόσεις Φίλντισι