Πώς γεννιέται μια ιστορία; Πως οι σκόρπιες ιδέες συναρμολογούνται σε ένα στέρεο οικοδόμημα αφήγησης; Η Ελένη Σβορώνου μαζί με την Μαρία Αγγελίδου θα διδάσκουν στο σεμινάριο Δημιουργικής Γραφής «Γράφοντας ιστορίες, Πλάθοντας Κόσμους: Ένα σεμινάριο για τους νεαρούς μας φίλους, ηλικίας 11+» σε εφήβους ηλικίας 12-17 ετών τα αφηγηματικά εργαλεία, σε 10 δίωρες συναντήσεις, μέσα από τις οποίες θα γνωρίσουν βασικά είδη λογοτεχνίας από την πένα σπουδαίων συγγραφέων και θα δοκιμάσουν τις δικές τους δυνάμεις σε αυτά.
Η συγγραφέας Ελένη Σβορώνου μίλησε στο tetragwno.gr για τα εργαστήρια του Ιανού, που ξεκινούν τις επόμενες ημέρες δια ζώσης, την υποψηφιότητα της στα Κρατικά Λογοτεχνικά Βραβεία 2021, καθώς και τη νέα σειρά των Εκδόσεων Καλέντη «Μικρές ιστορίες για μεγάλα γεγονότα» με την οποία κυκλοφόρησε δύο βιβλία «Λόρδος Βύρων και Έλγιν» και «Χαμένη ψηφίδα της Αγίας Σοφίας».
Τι σας ώθησε στην συγγραφή και σε ποια ηλικία γράψατε το πρώτο σας μυθιστόρημα;
Δεν σκέφτηκα, είναι η αλήθεια, ποτέ να γίνω συγγραφέας. Κι ακόμη τώρα διστάζω να χρησιμοποιήσω αυτή τη βαριά λέξη για τις ιστορίες μου. Προήλθε πάντως από την αγάπη μου για τα βιβλία, τις λέξεις, το παιχνίδι και το παιχνίδι με τις λέξεις. «Το πάτημα του Έλληνα» είναι το μυθιστόρημα που έγραψα βιογραφώντας τον Χρυσόστομο Σμύρνης. Τα άλλα μου βιβλία είναι μικρές ιστορίες, νουβέλες, λογοτεχνικά βιβλία γνώσης, μικρές αστυνομικές περιπέτειες και αμιγώς βιβλία γνώσης.
Είχατε την πεποίθηση του συγγραφικού ταλέντου από νεαρή ηλικία ή αυτό προέκυψε στην πορεία;
Είναι η αγάπη για τα έργα των άλλων που γεννά τον καημό να πεις τη δική σου ιστορία με τον δικό σου τρόπο. Δεν είναι τόσο το «τάλαντο», μια κλίση ίσως ναι, αλλά είναι κυρίως η αγάπη για την ανάγνωση που με έφερε κοντά στη γραφή. Από κει και πέρα είναι θέμα εξάσκησης. Κι εγώ εξασκήθηκα παρακολουθώντας ένα από τα πρώτα σεμινάρια δημιουργικής γραφής που οργανώθηκαν στην Ελλάδα. Γι αυτό πιστεύω στα εργαστήρια δημιουργικής γραφής. Σε αναγκάζουν να εξασκείσαι.
Το παιδικό μου πάντως σχολείο δημιουργικής γραφής ήταν οι ιστορίες που σκαρώναμε με την επιστήθια φίλη μου για τις κούκλες μας και για τις μικρές εκείνες ανάγλυφες χρωματιστές εικονίτσες που πουλούσαν στα χαρτοπωλεία. Τις κολλούσαμε σε ένα τετράδιο και γράφαμε τη βιογραφία των ηρώων! Κάθε παιδί είναι ένα φυσικός αφηγητής. Έχετε δει πώς μιλούν τα παιδιά, ακόμη και μόνα τους, και δίνουν φωνή στα παιχνίδια τους, στήνουν κόσμους, παίζουν ρόλους, φτιάχνουν ιστορίες. Κάποιοι ξαναβρίσκουμε το νήμα αυτό στην ενήλικη ζωή.
Μιλήστε μας για τη συνεργασία με τον Ιανό στο πλαίσιο του εργαστηρίου «Γράφοντας ιστορίες, Πλάθοντας Κόσμους: Ένα σεμινάριο για τους νεαρούς μας φίλους, ηλικίας 11+»;
Αυτό το καινούργιο σεμινάριο που κάνουμε με τη Μαρία Αγγελίδου, για τους νεαρούς φίλους του βιβλίου και της γραφής, το περιμένουμε με ανυπομονησία. Το εργαστήριο αυτό το χτίζουμε πάνω στα ενδιαφέροντα της ομάδας. Τι είδους βιβλία και ιστορίες τους αρέσουν; Συνήθως είναι τα graphic novels, τα βιβλία φάνταζι, τα μυθιστορήματα επιστημονικής φαντασίας ή τα “climate fiction”, τα αστυνομικά, αλλά και τα κοινωνικά μυθιστορήματα. Με βάση τα αναγνώσματά τους δίνουμε κίνητρα για να στήσουν τις δικές τους ιστορίες, να πειραματιστούν με τις λέξεις, να φτιάξουν τους δικούς τους κόσμους και να επινοήσουν εναλλακτικές εκδοχές του εαυτούς τους μέσα από τους ήρωες που θα πλάσουν. Διαβάζουμε, γράφουμε, συζητάμε, βλέπουμε και αποσπάσματα από μεταφορές βιβλίων στην οθόνη, συγκρίνουμε τους αφηγηματικούς τρόπους, ακούμε μουσική και μελοποιημένους στίχους, πειραματιζόμαστε με τον έμμετρο λόγο και άλλα ωραία που θα προκύψουν από τα ενδιαφέροντα των συμμετεχόντων.
Σε ποιους απευθύνεται το εργαστήριο;
Σε όλους τους εφήβους και νέους που έχουν ιστορίες μισοτελειωμένες στον υπολογιστή τους ή θέλουν να ξεκινήσουν τώρα να γράφουν, έτσι για το κέφι τους. Και σε όσους αγαπούν το βιβλίο και θέλουν να μπούνε στα «παρασκήνια».
Ποιος είναι ο στόχος του εργαστηρίου;
Να περάσουμε καλά, να συνειδητοποιήσουμε πως με τις λέξεις φτιάχνουμε κόσμους, να εγείρουμε το ενδιαφέρον για να δούμε πώς έγραψαν οι κλασικοί και σύγχρονοι συγγραφείς για τα θέματα που μας ενδιαφέρουν, να διαβάσουμε δηλαδή βιβλία, να εξερευνήσουμε κόσμους και να ζήσουμε περιπέτειες μέσα από τις ιστορίες μας!
Το ερώτημα που τίθεται πάντα είναι κατά πόσο βοηθούν τα εργαστήρια αυτά. Μπορεί να διδαχτεί η συγγραφή;
Διδάσκονται οι αφηγηματικοί τρόποι, οι τεχνικές που έχει στη διάθεσή του ένας συγγραφέας. Βεβαίως η καλή χρήση αυτών των εργαλείων δεν εξασφαλίζει την ποιότητα του αποτελέσματος. Το τελευταίο εξαρτάται από την ευαισθησία, το βάθος του βλέμματος του συγγραφέα και από άλλα. Καθώς εξασκείται όμως κανείς γράφοντας συστηματικά και συζητώντας με τους άλλους συμμετέχοντες στο εργαστήριο, γνωρίζοντας επίσης το έργο σημαντικών συγγραφέων και την πορεία του παιδικού και νεανικού βιβλίου, βελτιώνεται διαρκώς. Έχουν εκδοθεί πολλά βιβλία με ιστορίες που προήλθαν από το εργαστήριο.
Μετά την ολοκλήρωση του σεμιναρίου, με ποια εφόδια θα έχουν οπλιστεί οι μαθητές;
Θα έχουν οξύνει το κριτήριό τους για το συνιστά καλό παιδικό και νεανικό βιβλίο. Θα έχουν γνωρίσει βασικούς σταθμούς στη γέννηση και εξέλιξη της παιδικής και νεανικής λογοτεχνίας, οπότε θα εντάσσουν τη δική τους δουλειά στο ευρύτερο πλαίσιο του είδους. Θα έχουν γνωρίσει τους βασικούς αφηγηματικούς τρόπους και θα έχουν εξασκηθεί γράφοντας ιστορίες που ανήκουν σε ποικίλα είδη παιδικού βιβλίου. Θα έχουν δημιουργήσει, επίσης, μία λογοτεχνική συντροφιά με τους άλλους συμμετέχοντες. Αυτές οι συντροφιές συχνά συνεχίζουν την επαφή και μετά τη λήξη του εργαστηρίου. Περνάνε καλά!
Χθες, ανακοινώθηκαν τα Κρατικά Λογοτεχνικά βραβεία για τις εκδόσεις 2020. Με το βιβλίο «Λόρδος Βύρων και Έλγιν» ήσαστε υποψήφια για το κρατικό βραβείο βιβλίου γνώσεων για παιδιά. Πως σχολιάζετε την υποψηφιότητα σας, το περιμένατε;
Χάρηκα την υποψηφιότητα, ομολογώ, γιατί αυτό το βιβλίο εγκαινίασε μια πολύ αξιόλογη σειρά στις εκδόσεις Καλέντη, τις «Μικρές ιστορίες για μεγάλα γεγονότα». Άνοιξε δρόμο, κατά κάποιο τρόπο. Ο πυρήνας είναι ένα πραγματικό περιστατικό, το πρώτο ταξίδι του Μπάιρον στην Ελλάδα και η επιστροφή του στην Αγγλία με ένα πλοίο που μετέφερε το τελευταίο φορτίο του Έλγιν με τις αρχαιότητες που άρπαξε ή απέσπασε από τον φυσικό τους χώρο. Τα συνυποψήφια βιβλία είναι θαυμάσια. Τιμή μου που βρήκε και ο λόρδος Βύρων μια θέση ανάμεσά τους.
Πιστεύετε στον θεσμό των βραβείων;
Είναι μία αφορμή για να αναζωογονείται το ενδιαφέρον για τα βιβλία, διαμορφώνεται ένα κριτήριο ή τουλάχιστο προτείνεται ένα κριτήριο. Από κει και πέρα κάθε θεσμός λογοτεχνικών βραβείων πρέπει να αποδείξει την αξιοπιστία του.
Μιλήστε μας για τη σειρά «Μικρές ιστορίες για μεγάλα γεγονότα». Μετά την «Χαμένη ψηφίδα της Αγίας Σοφίας», ετοιμάζετε το επόμενο;
Η σειρά, και αυτό είναι επιτυχία των εκδόσεων Καλέντη, είναι υψηλής αισθητικής. Μικρά σε μέγεθος βιβλία με εξαιρετική εικονογράφηση του Φίλιππου Φωτιάδη φωτίζουν πτυχές της Ιστορίας με τρόπο ευφάνταστο, προσιτό στα παιδιά, ευχάριστο και λογοτεχνικά άρτιο. Είναι σημαντικό πάντως να είναι καλαίσθητο ένα βιβλίο, να θέλεις να το χαϊδέψεις, να το μυρίσεις, να απολαύσεις τις εικόνες και τελικά να το φυλάς στη βιβλιοθήκη σου δίπλα στα αγαπημένα.
Η «Χαμένη ψηφίδα», υποψήφιο κι αυτό στα λογοτεχνικά βραβεία του «Χάρτη», νέος θεσμός αυτός, αφορά τη στιγμή που ο Κεμάλ αποφασίζει να μετατρέψει την Αγία Σοφία από μουσουλμανικό τέμενος σε μουσείο. Το βιβλίο αφηγείται τη στιγμή που ο Κεμάλ ξεναγείται στον ναό από τον Τόμας Γουάιτμορ, τον Αμερικανό λάτρη της βυζαντινής τέχνης που αντιλήφθηκε την αξία των ψηφιδωτών της Αγίας Σοφίας. Ήταν μια στιγμή εκπληκτική. Δέκα χρόνια περίπου μετά τα τρομερά γεγονότα, τη Μικρασιατική καταστροφή, τη Γενοκτονία των Αρμενίων, την εξόντωση του Ελληνισμού του Πόντου, ξαφνικά αυτή η στιγμή υπόκλισης απέναντι στην Τέχνη!
Προφανώς ο νους πάει στην πρόσφατη μετατροπή του μουσείου πάλι σε τζαμί. Άλλες στιγμές, άλλοι ηγέτες,, άλλοι καιροί, άλλα κίνητρα…
Κλείνοντας, τι θα συμβουλεύατε σε έναν νέο συγγραφέα που κάνει τώρα τα πρώτα του βήματα;
Θα μιλήσω για το παιδικό βιβλίο, βέβαια: να διαβάζει παιδικά και εφηβικά βιβλία, κλασικά και σύγχρονα, μην ξεχνά να περνά από τους πάγκους με τα παιδικά, στα βιβλιοπωλεία, να διαβάζει και τις κριτικές παρουσιάσεις, υπάρχουν καλές ιστοσελίδες και blogs κριτικής βιβλίων και να χαίρεται τα βάσανα της γραφής!
Info: Από 28 Μαρτίου 2022, πληροφορίες & εγγραφές στο ianos-seminaria.gr.
Ακολουθήστε το tetragwno.gr στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης facebook, twitter και instragram για να ενημερώνεστε άμεσα για όλες τις πολιτιστικές ειδήσεις.
