Γιάννης Καλατζόπουλος: «Ο ηθοποιός οφείλει να εμπλουτίζει το ταλέντο του με γνώσεις γύρω από το αντικείμενό του»
Ο ηθοποιός και συγγραφέας Γιάννης Καλατζόπουλος μας μιλάει για το καινούριο του έργο «Το Ζαφείρι του Κασμίρ». Μια σκληρή κωμωδία που καθρεφτίζει την παθογένεια της ελληνικής κοινωνίας. Παράλληλα, μας διηγείται πως ξεκίνησε την καριέρα του από πολύ μικρή ηλικία δίπλα σε μεγάλα ονόματα και κατά πόσο αυτό τελικά, τον βοήθησε. Με ήθος και βαθιά γνώση του θεάτρου αναπτύσσει κοινωνική σκέψη και υποστηρίζει πως η τέχνη έχει πολιτικό λόγο.
Κύριε Καλατζόπουλε τον φετινό χειμώνα, στο Θέατρο OLVIO θα παιχτεί σε δικό σας κείμενο και σκηνοθεσία η παράσταση «Το ζαφείρι του Κασμίρ». Όλοι οι χαρακτήρες του έργου επηρεάζονται με κάποιον τρόπο από Το ζαφείρι του Κασμίρ. Πείτε μας δυο λόγια για την παράσταση.
Εκ πρώτης όψεως θα την χαρακτήριζε κανείς “κωμωδία”. Παρακολουθούμε δυο φιλικά ζευγάρια -ένα αντρόγυνο κι ένα ομόφυλο ζευγάρι- να “περνάνε καλά” σ’ ένα σαλόνι, να κουτσομπολεύουν χαλαρά, να λένε αστεία, να φανατίζονται για ασήμαντα και ανούσια ζητήματα, ο θεατής δηλαδή στα πρώτα δέκα λεπτά θα νομίζει πως βλέπει μια ελληνική κωμική σειρά στην τηλεόραση. Κι ύστερα αρχίζει σιγά-σιγά να συνειδητοποιεί πως κάτω από αυτήν την ευχάριστη και γυαλιστερή επιφάνεια, βράζει ένα καζάνι σκοτεινών και ανομολόγητων επιδιώξεων. Και πως αυτά τα ανέμελα πρόσωπα πάνω στην Σκηνή δεν διαφέρουν και πολύ από τον ίδιο, με τα κρυμμένα του άγχη και τις καθημερινές αγωνίες του.
Τελικά τι είναι «Το ζαφείρι του Κασμίρ» και γιατί εξουσιάζει τόσο πολύ τους ανθρώπους;
Πρόκειται για ένα δαχτυλίδι μεγάλης αξίας που φοράει η ηρωίδα. Το ζήτημα όμως είναι ποια έννοια δίνει ο καθένας στην λέξη “αξία”. Υπάρχει η αξία της Αγοράς, η χρηματική αξία, και η πραγματική, η βαθύτερη αξία που έχουν όχι μόνο τα υλικά αγαθά αλλά και οι Άνθρωποι. Κι αυτή η διαφορά, ή μάλλον η αδυναμία μας να καταλάβουμε την διαφορά, μπορεί να καταστρέψει τις ζωές μας.
Οι ήρωες του έργου σας μέσα από αναρίθμητα sms και like προσπαθούν να ανακαλύψουν τον προορισμό τους μέσα από τις κρυμμένες αλήθειες τους. Τι πιστεύετε ότι είναι αυτό που έπαιξε ρόλο στην σύγχρονη κοινωνία και απομακρυνθήκαμε από την πολιτιστική κληρονομιά μας;
Μας έχει επιβληθεί ένας τρόπος σκέψης και συμπεριφοράς που θεοποιεί το χρήμα, τον ατομικισμό και το κυνήγι της υλικής ευμάρειας, εις βάρος της πνευματικής καλλιέργειας και γενικότερα των ανθρωπιστικών αξιών που φώτισαν για αιώνες την διαδρομή της Ανθρωπότητας. Γινόμαστε και οι ίδιοι αναλώσιμα προϊόντα και όχι μόνο δεν αντιδρούμε αλλά μας αρέσει κιόλας!
Από πολύ μικρός παίξατε δίπλα σε σπουδαία ονόματα του θεάτρου και του κινηματογράφου, ως παιδί θαύμα, αν μου επιτρέπετε τον όρο. Πως προέκυψε όλο αυτό; Θεωρείτε πως έπαιξε ρόλο θετικό ή αρνητικό στην μετέπειτα πορεία σας;
Προέκυψε τυχαία. Είπα ένα ποίημα στα “ταλέντα” του Οικονομίδη, απρογραμμάτιστα, επειδή ζήλεψα ένα άλλο αγοράκι που είχε πάει εκεί επί τούτου. Σηκώθηκα από την καρέκλα μου χωρίς να με πάρουν είδηση οι γονείς μου, ανέβηκα στη Σκηνή και… πήρα το βραβείο. Εκεί με είδε ο Αντρέας Λαμπρινός που έψαχνε ένα παιδάκι να παίξει τον μικρό αδελφό της Βουγιουκλάκη στο “Κορίτσι με τα παραμύθια”, την πρώτη μου ταινία. Ε, μετά το ένα έφερε το άλλο κι έγινα αυτό που έγινα. Μου έκανε και καλό και κακό. Καλό, γιατί από πολύ μικρός βρέθηκα με δασκάλους σαν τον Μινωτή, τον Κουν, τον Διαμαντόπουλο, την Λαμπέτη… Κακό, γιατί ειδικά στα πρώτα χρόνια της επαγγελματικής μου σταδιοδρομίας, είδα κι έπαθα να αποδείξω ότι δεν είμαι ο “Γιαννάκης” του παλιού ελληνικού κινηματογράφου, αλλά ένας κανονικός ηθοποιός όπως όλοι οι άλλοι.
Αν σας ζητούσα να μοιραστείτε μαζί μας μια ανάμνηση, ένα περιστατικό που σας έχει μείνει από τις συνεργασίες σας από εκείνη την εποχή, ποιο θα διαλέγατε;
Ένα βράδυ στην Θεσσαλονίκη, που παίζαμε με το Θέατρο Τέχνης του Κουν το έργο “Ένα σταφύλι στον ήλιο” στο θερινό θέατρο του Κήπου, έπιασε βροχή λίγο πριν την παράσταση. Και όλοι μαζί, ηθοποιοί και θεατές με πρώτο-πρώτο τον ίδιο τον Κουν, φορτωθήκαμε τα σκηνικά και τα αντικείμενα, τα μεταφέραμε απέναντι, στο χειμερινό “Βασιλικό Θέατρο”, τα στήσαμε και παίξαμε. Εγώ θυμάμαι κουβάλησα μια πολυθρόνα μπαμπού που ήταν ελαφριά. Ήμουν 11 χρονών.
Πάντειο Πανεπιστήμιο, Νομική Αθηνών και σκηνοθεσία θεάτρου στην σχολή δραματικής τέχνης της Ρώμης. Πόσο σημαντικό είναι ένας ηθοποιός, εκτός από την τέχνη του θεάτρου, να έχει και παράλληλη ακαδημαϊκή μόρφωση;
Νομίζω πως βοηθάει πολύ. Η τέχνη του Θεάτρου δεν είναι, δε μπορεί πια να είναι μια εμπειρική τέχνη που μαθαίνεται “στο σανίδι” όπως κατά τον μεσαίωνα, ούτε “στου κασίδι το κεφάλι” όπως θέλουν μερικοί. Ο ηθοποιός της “επιστημονικής εποχής” όπως έλεγε ο Μπρεχτ, οφείλει να εμπλουτίζει το ταλέντο του με γνώσεις γύρω από το αντικείμενό του. Και αυτό το αντικείμενο είναι ο Άνθρωπος και οι σχέσεις του με άλλους ανθρώπους μέσα σε διαφορετικές συνθήκες -ιστορικές, κοινωνικές, ψυχολογικές, οικονομικές κλπ.
Έχετε διασκευάσει πολλά έργα για παιδιά, έργα του Αριστοφάνη, του Σαίξπηρ, του Μολιέρου, του Ίψεν, του Λόρκα κ.ά καθώς και βιβλία. Τι είναι αυτό που σας γοητεύει στο παιδικό θέατρο; Τα παιδιά είναι δύσκολο κοινό;
Ναι, γιατί δεν έχουν ακόμα αποδεχθεί την συμβατικότητα της ζωής, άρα ούτε και την θεατρική “σύμβαση”. Ο ενήλικας πάει στο θέατρο για να δει ένα ψέμα με την θέλησή του. Το παιδί δεν ανέχεται το ψέμα. Είναι πολύ αυστηρός κριτής κι αν καταλάβει ότι πας να το κοροϊδέψεις, αλίμονό σου. Γι’ αυτό και η ευθύνη όσων ασχολούνται με το θέατρο για παιδιά είναι μεγαλύτερη. Μπορείς είτε να δημιουργήσεις νέους θεατρόφιλους, είτε να κάνεις κάποιους ανθρώπους να μην ξαναπατήσουν ποτέ στο θέατρο.
Είστε ένας καλλιτέχνης με κοινωνικό λόγο. Σας ενδιαφέρει η πολιτική; Η τέχνη οφείλει να ασκεί κριτική στα κακώς πολιτικά κείμενα;
“Το Θέατρο είναι παιδί της Δημοκρατίας” έλεγε ο Βασίλης Ρώτας. Όχι μόνο γιατί γεννήθηκε και μεγαλούργησε στην αρχαία Αθηναϊκή Δημοκρατία, αλλά και γιατί προϋποθέτει τον διάλογο και την αποδοχή του “άλλου”, του διαφορετικού. Πρέπει να βγεις από τον εαυτούλη σου και να κατανοήσεις τον εγκληματία, τον τύραννο, τον ζηλιάρη, τον φιλάργυρο, τον διαφορετικό από σένα, για να μπορέσεις να τον παίξεις. Ο θεατής βλέπει πάνω στην Σκηνή ανθρώπους με διαφορετικές απόψεις να διαλέγονται, και συγχρόνως διαλέγεται κι αυτός σιωπηρά μαζί τους. Παίρνει θέση υπέρ της μιας ή της άλλης άποψης. Γι’ αυτό οι άνθρωποι του Θεάτρου ήταν από αρχαιοτάτων χρόνων πολιτικοποιημένοι. Υπάρχουν βέβαια και κάποιοι που ξορκίζουν την πολιτική διάσταση του Θεάτρου και λένε ότι “το καλό θέατρο δεν κάνει πολιτική”. Αλλά και αυτό πολιτική δεν είναι; Πολιτική υπέρ της απάθειας και της αποδοχής της εκάστοτε κατάστασης.
Τι θα συμβουλεύατε ένα νέο παιδί που θέλει να ασχοληθεί με το θέατρο;
Αυτό που με συμβούλεψε κι εμένα ο Βασίλης Διαμαντόπουλος όταν ήμουν παιδί. Να σκεφτεί τι ακριβώς θέλει να γίνει: Ηθοποιός ή σταρ; Ο σταρ είναι κατοστάρης. Ο Ηθοποιός είναι Μαραθωνοδρόμος.
Info: «Το ζαφείρι του Κασμίρ» παρουσιάζεται κάθε κάθε Δευτέρα και Τρίτη 21:15 στο Olvio. Περισσότερα εδώ.