Συζήτηση με την Ελένη Παπαδοπούλου για τα έργα Μουσικής Δωματίου του Μίκη Θεοδωράκη στον Ιανό (και όχι μόνο)
Το Σάββατο 23 Φεβρουαρίου στις 21:30 ο Θοδωρής Τζοβανάκης (πιάνο), ο Μάνος Κιτσικόπουλος (πιάνο), η Ελένη Παπαδοπούλου (βιολί), ο Ισίδωρος Σιδέρης (βιολοντσέλο) και το κουαρτέτο εγχόρδων Αθηνών που αποτελείται από τους βιολονίστες Απόλλωνα Γραμματικόπουλο και Παναγιώτη Τζιώτη, τον βιολίστα Πάρη Αναστασιάδη και τον βιολοντσελίστα Ισίδωρο Σιδέρη, παρουσιάζουν στον ΙΑΝΟ (Σταδίου 24) συναυλία με έργα μουσικής δωματίου του Μίκη Θεοδωράκη για τρίο (βιολί, βιολοντσέλο, πιάνο), κουαρτέτο εγχόρδων, ντουέτο (βιολί, πιάνο), σόλο πιάνο και σόλο βιολί.
Κυρία Παπαδόπουλου, πως πήρατε την απόφαση να ερμηνεύσετε τα έργα μουσικής δωματίου του Μίκη Θεοδωράκη, ο οποίος φοιτούσε στο Παρίσι κατά την δημιουργική του δεύτερη περίοδο, και τα οποία είναι άγνωστα ως προς το ευρύ κοινό; Καταρχάς μας έγινε πρόσκληση από τον Νίκο Καρατζά, ο οποίος ανέλαβε αφιλοκερδώς όλη την διοργάνωση αυτής της βραδιάς, μου ανέθεσε, και τον ευχαριστώ πολύ για αυτό, την οργάνωση (μουσική) του αφιερώματος στα έργα μουσικής δωματίου του Μίκη Θεοδωράκη. Η συναυλία αυτή είναι προς τιμήν του φίλου του Μίκη Θεοδωράκη.
Πήραμε την απόφαση να ερμηνεύσουμε έργα που εκτείνονται καθ’ όλη την διάρκεια της συνθετικής του διαδρομής, από τα 18 του χρόνια κι έπειτα. Ήταν μια τεράστια ευκαιρία να παίξουμε έργα λιγότερο ή περισσότερο γνωστά του Μίκη Θεοδωράκη και να τιμήσουμε με την σειρά μας τον τεράστιο αυτόν συνθέτη του οποίου η μουσική διαμόρφωσε το μουσικό πολιτισμό πολλών γενεών.
Τα έργα αυτά θεωρείτε πως απευθύνονται σε μια μερίδα κοινού ή έχουν την ίδια λαϊκή δυναμική με τα τραγούδια του μεγάλου συνθέτη; Τα έργα του έχουν την δύναμη να μιλήσουν στην ψυχή όλων έχοντας έντονα την ελληνικότητα σε όλα του τα μουσικά θέματα.
Ποια η σχέση των νεότερων με την Μουσική δωματίου σε σχέση με τα παλαιότερα χρόνια; Βλέπετε να υπάρχει άνθιση; Η μουσική δωματίου απευθύνεται σε συνθέτες από το σήμερα μέχρι τις πρώτες μουσικές γραφές στην ιστορία του μουσικού πολιτισμού. Η σχέση των νεότερων είναι καλύτερη λόγω της ανάπτυξης των μουσικών σχολών και ωδείων που τους παροτρύνουν να συμμετέχουν σε σύνολα. Διότι μαθαίνουν να συμμετέχουν σε σύνολα και παίρνουν σφαιρικά την μουσική τους παιδεία παίζοντας και με άλλα όργανα, μαθαίνοντας έτσι τα ηχοχρώματα και τους συνδυασμούς οργάνων, διαφορετικές εποχές και στυλ ερμηνείας. Άνθιση δεν βλέπω αλλά υπάρχει μια καλύτερη εικόνα η οποία έχει πολλά περιθώρια να αναπτυχθεί.
Μιλήστε μας για τα έργα που θα ερμηνεύσετε και για το ποιοι θα είναι μαζί σας… Θα ακουστούν: Τρίο για πιάνο, βιολί και βιολοντσέλο: Γραμμένο τον Φεβρουάριο του 1947 φέρει στις σελίδες του την ένταση και τις αποχρώσεις ταραγμένων εποχών. Τα όργανα με ευδιάκριτους ρόλους συμμετέχουν σε έναν ώριμο διάλογο που έχει ως αντικείμενο το καθετί που απασχολεί τον συνθέτη εκείνη την εποχή. Το έργο ξεχωρίζει για την συνύπαρξη των μουσικών, αισθητικών, συναισθηματικών και φιλοσοφικών συγκρούσεων.
Σονατίνα για βιολί και πιάνο αρ 1.: Δεν είναι τυχαίο ότι οι δύο σονατίνες (αρ1,αρ2) του συνθέτη είναι και τα πιο πολυπαιγμένα έργα. Ο τρόπος που ο Μίκης Θεοδωράκης χειρίζεται το μέγα θέμα της ελληνικότητας που απασχόλησε όλους τους Έλληνες συνθέτες από τον 19 αιώνα μέχρι σήμερα είναι μοναδικός. Αποτελούν την πλέον υγιή έκφραση της ελληνικότητας στη μέση του 20 αιώνα και επανατοποθετούν το νεοελληνικό μουσικό λεξιλόγιο στα διεθνή συγγράμματα. Ακραίες και πολλές αντιθέσεις ισορροπούν με φυσικότητα
Κουαρτέτο για έγχορδα αρ.4, Μαζα.: Έχοντας βρεθεί σε σκόρπιες σελίδες, χρειάστηκε ειδική επεξεργασία για να μπορεί να εκτελεστεί. Αποτελεί μια ξεχωριστή οντότητα στη νεοελληνική μουσική. Δεν ακολουθεί κανέναν γνωστό αισθητικό δρόμο της εποχής του. Η δραματική ένταση της ανάπτυξης, η ανάδυση των θεμάτων από το συμπαγή ήχο των εγχόρδων η διαρκής ανανέωση του μοτιβικού υλικού είναι κάποια από τα στοιχεία που συνθέτουν αυτό το αριστούργημα.
Παραλλαγές για σόλο βιολί: Αν και ο ίδιος ο συνθέτης σπούδασε για λίγο βιολί, δεν μπορούμε να πούμε πως τα έγχορδα ήταν το κύριο γνωστικό του αντικείμενο. Το έργο αυτό αποτελεί ένα τολμηρό εγχείρημα με επιτυχή έκβαση.
Φαντασία για σόλο πιάνο: Έργο το οποίο συνέθεσε στα 18 του έτη, το 1943.
4 πρελούδια για σόλο πιάνο: Μικρές μινιατούρες.
Πάρθηκαν στοιχεία από αναφορές του κ. Δεμερτζή Γεώργιου, του Φίλιππου Τσαλαχούρη. Μαζί θα είναι εξαιρετικοί μουσικοί, καταξιωμένοι και γνωστοί με πλούσιο συναυλιακό και ερμηνευτικό έργο.
Υπήρξε κάποιο μουσικό έργο που σας επηρέασε και στρέψατε την προσοχή σας στην μουσική δωματίου; Η στροφή μου προς την μουσική δωματίου ανάγεται σε νεαρή ηλικία στα χρόνια των σπουδών μου, όπου άρχισα να αγαπώ ιδιαίτερα αυτό το είδος μουσικής με το οποίο ασχολούμαι μέχρι και σήμερα. Διδάχτηκα και συμμετείχα σε σύνολα μουσικής δωματίου ερμηνεύοντας διαφορετικά στυλ μουσικής από μπαρόκ μέχρι και συνθέτες της σύγχρονης μουσικής σχολής σύνθεσης.
Ποια είναι τα επόμενα σχέδια σας; Στα σχέδια μου υπάρχουν συναυλίες σε Ελλάδα και εξωτερικό με σύγχρονους Έλληνες και ξένους συνθέτες, συναυλίες με διάφορα σύνολα μουσικής δωματίου, μουσική απόδοση θεατρικού λόγου μέσω συνδυασμού μουσικών οργάνων καθώς και κάποιες συναυλίες μουσικής δωματίου με έργα της μετα-ρομαντικής περιόδου, ιμπρεσιονιστών κ.α.
Εν κατακλείδι; Όλοι εμείς οι μουσικοί που συμμετέχουμε σε αυτή τη συναυλία-αφιέρωμα στο έργο μουσικής δωματίου του Μίκη Θεοδωράκη, αισθανόμαστε μεγάλη συγκίνηση και χαρά για τη ευκαιρία που μας έδωσε ο κύριος Νίκος Καρατζάς καλώντας μας στον μουσικό χώρο του ΙΑΝΟΥ για να ερμηνεύσουμε αυτά τα εκπληκτικά μουσικά έργα. Ευχαριστούμε θερμά τον κύριο Νίκο Καρατζά για την πρόσκληση σε αυτή την εκδήλωση την οποία αφιερώνει αφιλοκερδώς προς τιμήν του φίλου του κυρίου Μίκη Θεοδωράκη.
Η Ελένη Παπαδοπούλου ζει στη Θεσσαλονίκη. Έχει διπλή υπηκοότητα Ελληνική-Ελβετική. Σπούδασε Βιολί στο Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης από όπου πήρε και το Δίπλωμά της με καθηγήτρια την Ντάνη Δοσίου. Το 1987 εισάχθηκε στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Το 1990 και το 1992 παρακολούθησε μεταπτυχιακά μαθήματα βιολιού στη Γενεύη με καθηγήτρια την Ruth Lanz. Υπήρξε μέλος της Συμφωνικής Ορχήστρας του Δήμου Θεσσαλονίκης, της Κρατικής Ορχήστρας Θεσσαλονίκης και της Σύγχρονης Ορχήστρας της Ελληνικής Ραδιοφωνίας Τηλεόρασης ΕΤ 3. Από το 1990 έως σήμερα έδωσε συναυλίες μουσικής δωματίου στη Θεσσαλονίκη, Αθήνα και άλλες πόλεις της Ελλάδας και συμμετείχε σε φεστιβάλ νέων Ελλήνων συνθετών. Δίδαξε βιολί σε παιδιά με προβλήματα όρασης σε συνεργασία με τη Σχολή Τυφλών, στο Δημοτικό Ωδείο Θεσσαλονίκης, στο Σύγχρονο και το Νέο Ωδείο. Από το 2013 μέχρι και σήμερα παρουσιάζει σε ρεσιτάλ στη Γενεύη, έργα μουσικής δωματίου Ελλήνων συνθετών, σε συνεργασία με Έλληνες και Ελβετούς μουσικούς. Στις 4 Δεκεμβρίου του 2015 παρουσίασε σε πρώτη παγκόσμια εκτέλεση στη Γενεύη τη Σονάτα για βιολί και πιάνο Αρ.2, έργο 88 του συνθέτη Φίλιππου Τσαλαχούρη με τον πιανίστα Θοδωρή Τζοβανάκη. Από τον Οκτώβριο του 2016 διδάσκει εθελοντικά βιολί σε παιδιά Ρομά σε υποβαθμισμένες περιοχές της Θεσσαλονίκης, συμμετέχοντας σε προγράμματα για την πρόληψη της παραβατικότητας στα ανήλικα παιδιά.