Ζέτα Κουντούρη «Ελκύομαι βαθύτατα από την παραδοξότητα της καθημερινότητας»

Η συγγραφέας μιλά στη Μαρκία Λιάπη για το τελευταίο της βιβλίο «Λίγο πριν βρέξει» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος.

Τι συμβαίνει στις ζωές των ανθρώπων Λίγο πριν βρέξει και τι μετά; Πώς οδηγηθήκατε σε αυτόν τον τίτλο για τη νέα σας συλλογή διηγημάτων; Δεν θεωρώ ότι υπάρχει κάποια ιδιαιτέρως βαρύνουσα διαφορά στα όσα συμβαίνουν πριν και μετά στις ζωές των ανθρώπων που κινούνται στα διηγήματα της συλλογής «Λίγο πριν βρέξει». Διαδραματίζονται όλα σχεδόν στην ίδια μουντή μελαγχολική ατμόσφαιρα, όπου εκτυλίσσεται και το μεγαλύτερο μέρος του «δράματος» λίγο πριν ξεσπάσει η μπόρα, φορτισμένη από συγκρούσεις και ανθρώπινα πάθη, κι αυτά έτοιμα να ξεσπάσουν. Το νερό της βροχής μοιάζει να λειτουργεί λυτρωτικά για τους ήρωες όταν η αναμενόμενη κάθαρση δεν είναι από πουθενά ορατή. Λίγο πριν βρέξει είναι ο τίτλος ενός από τα διηγήματα της συλλογής, αλλά θα ταίριαζε εξίσου και σε άλλα.

Οι ήρωες της συλλογής βασανίζονται κυρίως υπαρξιακά: επίμονες σκέψεις, ευκαιρίες που χάθηκαν, τύψεις, φοβίες και προσωπικές τιμωρίες. Μήπως η σκέψη εγκλωβίζει τελικά πιο πολύ από μια λάθος πράξη; Η αλήθεια είναι ότι στους περισσότερους βασανισμένους ήρωες της λογοτεχνίας η σκέψη, αν συμπεριλάβουμε σ’ αυτήν όλα όσα μπορεί να περιέχει, όπως τύψεις, φοβίες, ακόμη και μεταμέλεια για ευκαιρίες που αφέθηκαν να πάνε χαμένες, έχει συχνά προκαλέσει αποτελέσματα πολύ πιο επικίνδυνα απ’ όσο αυτή καθ’ εαυτή η πράξη που τα προκάλεσε. Η αυτοχειρία τις περισσότερες φορές τόσο στη λογοτεχνία όσο και στην ίδια τη ζωή εμφανίζεται όχι μόνον ως συνέπεια μιας άνομης πράξης και του φόβου της τιμωρίας αλλά και ως μια εσωτερική επίπονη διαδικασία που έχει να κάνει με την αδυναμία των ανθρώπων να αντέξουν σκέψεις δυσβάσταχτες οι οποίες πηγάζουν περισσότερο από τους ίδιους και λιγότερο από παράγοντες εξωτερικούς.

Στο διήγημα «Χαρτί στον άνεμο» υπάρχει μια αστυνομική ατμόσφαιρα μαζί με ένα σουρεαλιστικό στοιχείο, το οποίο ο πρωταγωνιστής δυσκολεύεται να πιστέψει. ΄Εχουμε γίνει πολύ επιφυλακτικοί για τα παράδοξα της καθημερινότητας; Δεν είμαι σίγουρη αν το να ψάχνει κανείς να ανακαλύψει τι μπορεί να κρύβεται πίσω από τα παράδοξα της καθημερινότητας δείχνει ακριβώς επιφυλακτικότητα ή την ανάγκη κάποιων από εμάς, όπως επί παραδείγματι και ο δημοσιογράφος-συγγραφέας του συγκεκριμένου διηγήματος, να ανακαλύψουν ποιες αλήθειες μπορεί να κρύβονται πίσω από πόρτες που εντελώς ξαφνικά γίνονται ερμητικά κλειστές, πολύ περισσότερο όταν μυστικά και θάνατοι που δεν είναι εύκολο να ερμηνευτούν κρύβονται επιμελημένα πίσω από αυτές. Στο «Χαρτί στον άνεμο» μια εκκεντρική γυναίκα παραπονιέται σ’ ένα καφενείο στον άγνωστο συνομιλητή της ότι κινδυνεύει να την σκοτώσουν. Δεν τον πείθει όπως δεν πείθει και κανέναν από όσους την ξέρουν και παρεβρίσκονται στον ίδιο χώρο. Κι όμως, λίγη ώρα αργότερα, η γυναίκα αυτή βρίσκεται νεκρή στο δρόμο χτυπημένη από ένα μοτοσυκλετιστή ο οποίος γίνεται άφαντος. Το γεγονός μπορεί να είναι σύμπτωση, μπορεί όμως και όχι. Αυτές τις αμφισβητούμενες αλήθειες αναζητούν οι ήρωές μου στο Λίγο πριν βρέξει, χωρίς πάντα να το πετυχαίνουν.

Οι απλές πράξεις της καθημερινότητας, μια βόλτα στη θάλασσα, ένα δείπνο, μια όμορφη εικόνα στο δρόμο, αποτελούν στοιχεία που ίσως δεν απασχολούν τόσο τους ήρωες όσο και την αφηγηματική φωνή. Αντλείτε την ίδια έμπνευση από τις ήρεμες στιγμές της ζωής όσο και από τις παράδοξες; Οι ήρεμες στιγμές της ζωής που προαναφέρατε και που τις περισσότερες φορές αποτελούν ταυτόχρονα και εικόνες όμορφες, όπως μια βόλτα στη θάλασσα, ένα δείπνο καθώς και ένα σωρό άλλες, είναι δύσκολο να δημιουργήσουν τον αποκλειστικό κεντρικό πυρήνα σε μια αφήγηση. Θεωρώ όμως ότι μπορούν να αποτελέσουν ένα θαυμάσιο καμβά για να εξελιχτεί πάνω του μια ιστορία με κοινωνικό, αισθηματικό, ιστορικό ή γιατί όχι και αστυνομικό ενδιαφέρον. Για να πω την αλήθεια αυτό που εμένα με εμπνέει και με κάνει να γράφω δεν είναι αυτές καθ’ εαυτές οι στιγμές της ζωής των ηρώων μου όσο τρόπος που αντιδρούν οι ίδιοι όταν συμβαίνουν όσα τους συμβαίνουν. Ελκύομαι βαθύτατα από την παραδοξότητα της καθημερινότητας, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι αδιαφορώ για τις φυσιολογικές της εκφάνσεις, που τις έχουμε όλο και μεγαλύτερη ανάγκη.

Για κάποια χρόνια χρόνια εργαστήκατε ως καθηγήτρια δημιουργικής γραφής. Τι πιστεύετε πως διδάσκει η δημιουργική γραφή; Αγάπη για τη λογοτεχνία, τη δημιουργία ή για την έκφραση γενικότερα; Έχω την εντύπωση ότι για να θελήσει να παρακολουθήσει κάποιος μαθήματα δημιουργικής γραφής θα πρέπει να προϋπάρχει μέσα του τόσο η αγάπη για τη λογοτεχνία όσο και για την δημιουργία. Σ’ αυτό που θα βοηθηθεί ίσως ουσιαστικότερα μέσα από κάποια μαθήματα είναι στο να βελτιώσει τα εκφραστικά του μέσα, είτε μιλάμε για πεζογραφία είτε για ποίηση. Να ανακαλύψει για ποιο λόγο γράφει και τι επιδιώκει μέσα από το γράψιμό του. Επίσης να μπορεί να ξεχωρίσει το είδος γραφής που ταιριάζει καλύτερα στην προσωπική του φωνή και κυρίως να αποφεύγει τις εύκολες λύσεις που αποτελούν συχνά παγίδα για έναν πρωτοεμφανιζόμενο -και όχι μόνον- συγγραφέα. Να μάθει να σβήνει και να πετάει κατά την επεξεργασία των κειμένων του. Αυτά ωστόσο δεν μπορεί να τα επιτύχει αν παράλληλα δεν διαβάζει βιβλία, πολλά βιβλία από την ελληνική και σύγχρονη λογοτεχνία, πράγμα που θα δώσει φτερά στην όποια προσωπική του δημιουργία.

Κλείνοντας τι σημαίνει δημιουργία για εσάς σήμερα; Δημιουργία με την ευρεία έννοια του όρου σημαίνει κάθε γέννημα του νου, της ψυχής ή του κορμιού μας. Δημιουργία, ίσως η σπουδαιότερη όλων, είναι η γέννηση ενός μωρού, και ακολουθούν πέρα από τα καθημερινά και αυτονόητα, τα όσα συνδέονται με την τέχνη: τη ζωγραφική, τη μουσική, τη γραφή.
΄Οσον αφορά εμένα δημιουργία είναι να μπορώ ακόμη να αποτυπώνω στο χαρτί στιγμές από τις ζωές προσώπων που έστω για ελάχιστο χρόνο πέρασαν από το οπτικό πεδίο της ζωής ή και της φαντασίας μου και για κάποιο ανεξήγητα ωραίο λόγο με τράβηξαν και με οδήγησαν σε μονοπάτια δικά τους, όπου το μόνο που μπορούσα να κάνω ήταν να δώσω σάρκα και οστά σε πράξεις που οι ίδιοι και όχι εγώ προκαθόριζαν και ενεργούσαν.


Την Πέμπτη, 25 Ιανουαρίου 2018 στις 19:00 στη ΣΤΟΑ Ευριπίδης (Α. Παπανδρέου 11, Χαλάνδρι) παρουσιάζεται το βιβλίο της Ζέτας Κουντούρη «Λίγο πριν βρέξει». Για το βιβλίο θα συνομιλήσει η συγγραφέας με την πεζογράφο Κατερίνα Ζαρόκωστα. Συντονίζει και επενδύει μουσικά τη βραδιά η Αγγελική Βουλουμάνου, σύμβουλος εκδόσεων.

Δείτε επίσης