Κώστας Παπακωνσταντίνου x2+1

«Χαλασοχώρηδες» του Παπαδιαμάντη, «Μαζώχτρα» του Εφταλιώτη, «Αυτόχειρ» του Μητσάκη.  Τρία κείμενα της ελληνικής γραμματείας, που απέκτησαν σκηνική οντότητα από τον Κώστα Παπακωνσταντίνου, τον άνθρωπο που δίκαια θεωρείται μετρ της θεατρικής απόδοσης και μεταφοράς διηγημάτων ανθρώπων που άφησαν το στίγμα τους στην Ελληνική Λογοτεχνία.

Ο Κώστας Παπακωνσταντίνου, έχει μια μοναδική ικανότητα, να μεταφέρει με απόλυτη πιστότητα, αφοσίωση και σεβασμό, το ύφος, το πνεύμα, τη γλώσσα  και τη στάση ζωής της Ελλάδας και των ανθρώπων της του περασμένου ή ακόμα και του προπερασμένου αιώνα, με έναν τρόπο όμως τόσο σύγχρονο, τόσο σημερινό, με φρεσκάδα και έμπνευση.  Και εκεί είναι και το μεγάλο μυστικό της επιτυχίας αυτών των παραστάσεων, που πλέον έχουν αποκτήσει το φανατικό κοινό τους: o Κώστας Παπακωνσταντίνου μελετά, κατανοεί και επιτρέπει αυτά τα κείμενα να ακουμπάν και να επικοινωνούν με το σήμερα.

Τελευταίες παραστάσεις για το «Σφαγείο» στο θέατρο Olvio

Ποια είναι τα κύρια χαρακτηριστικά της τέχνης του Κώστα Παπακωνσταντίνου, με τα οποία βάζει τη δική του σφραγίδα στο Ελληνικό θέατρο;

Αρχικά η επιλογή των έργων, μικρά ξεχασμένα διαμάντια, που αφηγούνται παλιές ξεχασμένες ιστορίες, σε γλώσσα και ιδίωμα που κι αυτό έχει ξεχαστεί. Ο Κώστας Παπακωνσταντίνου γυρίζει στις ρίζες, σκάβει βαθιά να τις ανακαλύψει, να τις ποτίσει και να τις καλλιεργήσει για να βλαστήσει το παρόν και το μέλλον.

Έπειτα είναι το κοινωνικοπολιτικό στίγμα των επιλογών του. Οι αναφορές του στην κοινωνία και τον άνθρωπο. Ο Κώστας Παπακωνσταντίνου προβληματίζεται και προβληματίζει για την κοινωνία, τη διαδρομή της και την κατάληξή της. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι πρώτο έργο το οποίο σκηνοθέτησε ήταν το μοναδικό πολιτικό έργο του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη τους «Χαλασοχώρηδες» ενώ το τελευταίο του μέχρι πέρσι ήταν το εμβληματικό «Αγγέλα» του Γιώργου Σεβαστίκογλου.

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Το τρίτο, κύριο σημείο της σφραγίδας του στα θεατρικά μας δρώμενα, είναι η τεχνική. Στις παραστάσεις του Κώστα Παπακωνσταντίνου εναλλάσσονται με απόλυτη ισορροπία η αφήγηση και ο διάλογος, με τέτοιον τρόπο όπου η αφήγηση γίνεται μέρος του διαλόγου, και ο διάλογος μέρος της αφήγησης. Έτσι το κείμενο αποκτάει θεατρικό ρυθμό, αμεσότητα και μοναδικότητα.

Στη φετινή σεζόν, ο Κώστας Παπακωνσταντίνου επέλεξε τρεις διαφορετικούς παράλληλους όμως δρόμους, να ξεκινήσουν από την ίδια προσωπική του σκέψη και αφετηρία.

«Μεταξύ Πειραιώς και Νεαπόλεως» του Γιώργου Βιζυηνού που παρουσιάζεται στο Μέγαρο Μουσικής (γιατί η αγάπη του στην ελληνική διηγηματογραφία δεν ξεπερνιέται), το «Σφαγείο» του Ιλάν Χατσόρ στο θέατρο Olvio,  ένα βαθιά πολιτικό έργο, ενώ έρχεται και το περίφημο «Βόυτσεκ» του Μπρύχνερ που θα ξεκινήσει τον ερχόμενο μήνα στο Θέατρο Σημείο.

Το «Μεταξύ Πειραιώς και Νεαπολέως» πρωτοπαίχτηκε σε περιοδεία το καλοκαίρι του 2018 πριν βρει τη στέγη του (μάλλον καλύτερα, «το κατάστρωμα» του) στο Μέγαρο Μουσικής. Μια παράσταση που δικαιότατα έχει πάρει παράταση, η οποία η σωστότερη πρόταση που μπορεί κανείς να πει για να  την περιγράψει είναι «σαν θαλασσινό αεράκι». Είναι το τόσο φινετσάτο κείμενο του Βιζυηνού; Οι λεπτεπίλεπτες, γεμάτες ευαισθησία ερμηνείες των ηθοποιών; η φρεσκάδα της Αγγελικής Μαρίνου (ο ρόλος παίζεται σε εναλλαγή με τη Χαρά Δημητριάδη); ο κοσμοπολιτισμός του Ελισσαίου Βλάχου; Οι σπινθήρες πονηριάς στο βλέμμα του ίδιου του σκηνοθέτη, που επίσης πρωταγωνιστεί; είναι η κίνηση τους που θαρρείς δεν περπατάν στη σκηνή αλλά αιωρούνται και «πνέουν»; η τόσο ταιριασμένη συγκινητική μουσική του Νίκου Κολλάρου; η σπιρτάδα και το κλείσιμο ματιού της σκηνοθεσίας; η μοναδική θαλασσινή ατμόσφαιρα σε κάλμα και τρικυμία; ο ειρωνικός υπαινιγμός και καυστικότητα για την κοινωνία και την τέχνη;

Είναι όλα αυτά! Είναι και αυτή η πρωτόγνωρη εμπειρία της επιβίβασης σε ένα καράβι, για μια κρουαζιέρα διαφορετική. Για μια κρουαζιέρα που σου φέρνει το καλοκαίρι μες στο χειμώνα!

Σε διαφορετική ατμόσφαιρα, σίγουρα λιγότερο ποιητική, σίγουρα περισσότερο ωμή, ο Κώστας Παπακωνσταντίνου έστησε στη σκηνή του Olvio ένα «Σφαγείο» ανεβάζοντας το έργο του Ισραηλίτη Ιλάν Χατσόρ, το οποίο αναφέρεται στον αγώνα της Παλαιστίνης και τον πόλεμο με το Ισραήλ. Τρία αδέρφια από την Παλαιστίνη τα οποία μάχονται τον Ισραηλινό στρατό, καλούνται να πάρουν θέση και να διαχειριστούν τη θέση και τη στάση τους απέναντι σε αυτόν τον πόλεμο. Το έργο γίνεται αφορμή, για να λειτουργήσει η σκέψη του θεατή σχετικά με τον πόλεμο και τη βία του , πως, ποιοι και γιατί τον επιδιώκουν,  πως λειτουργεί ο απλός άνθρωπος στη βίωσή του.

Μέσα σε λιτό σκηνικό χώρο, με τα ίχνη του πολέμου ολόγυρα οι τρεις ηθοποιοί ερμηνεύουν τα τρία αδέρφια και μεταφέρουν τις  διαφορετικές και συγκρουόμενες αντιλήψεις τους με τρόπο επίσης λιτό με περίσσεια όμως ειλικρίνεια, αλήθεια και καθαρότητα. Ο Λυκούργος Μπάδρας (ο μικρότερος αδερφός που διχάζεται ανάμεσα στην πάλη του λαού του και την αγάπη του στον αδερφό του, και ο οποίος θα δώσει και τη λύση), ο Αλέξανδρος Παπατριανταφύλλου (ο μεγαλύτερος,  που συντηρεί την οικογένεια και προδίδει τον αγώνα) και ο Βασίλης Τριανταφύλλου (ο μεσαίος ο οποίος μετέχει ενεργά στον ένοπλο αγώνα) αγαπιούνται, συγκρούονται και ψάχνουν τη λύτρωση τους, περνώντας τις ψυχές τους απ΄όλα τα στάδια της αμφισβήτησης, της σιγουριάς, του πείσματος ή της αμφιβολίας που περνά ένας άνθρωπος που βιώνει τη φρίκη του πολέμου και που εκ των πραγμάτων πρέπει να πάρει θέση.

Αξίζει, να σημειωθεί, ότι στην πρώτη παρουσίαση της παράστασης η οποία έγινε με την παρουσία του ίδιου του συγγραφέα, ο Κώστας Παπακωνσταντίνου έδωσε το στίγμα του όχι μόνο για αυτήν την παράσταση, αλλά δηλώνοντας την δική του αντίληψη για την τέχνη και την κοινωνία με αφορμή αυτήν: «Αν με ρωτάτε, με ποιανού μέρος είμαι, αν είμαι με το Ισραήλ  ή με την Παλαιστίνη, έχω να δηλώσω ξεκάθαρα ότι είμαι αποκλειστικά με το μέρος της εργατικής τάξης του Ισραήλ και της εργατικής τάξης της Παλαιστίνης, είμαι με το μέρος των πραγματικών θυμάτων ενός πολέμου ο οποίος καλλιεργείται και εντείνεται με τεχνητές και κατασκευασμένες διαφορές»

Ο Κώστας Παπακωνσταντίνου, τον Μάρτιο θα συναντηθεί με τον «Βόυτσεκ» το ημιτελές έργο του Γκέοργκ Μπύχνερ, ο οποίος πέθανε το 1827 στα 23 του από τύφο πριν το ολοκληρώσει. ‘Ένα έργο σκληρό και ανθρώπινο, ποιητικό και ρεαλιστικό που αποκτά ιδιαίτερο ενδιαφέρον η προοπτική της μεταφοράς του από τον  σκηνοθέτη: Ο Βόυτσεκ, ως μορφή, αποτελεί τον πρώτο προλετάριο ήρωα της παγκόσμιας δραματουργίας και το ίδιο το έργο γίνεται ο θεμέλιος λίθος για το σύγχρονο θέατρο και τη δομή του, η μεγάλη πηγή έμπνευσης θεατρανθρώπων όπως ο Μπέρτολντ Μπρεχτ. Μαζί του επί σκηνής θα βρεθούν οι Ελισσαίος Βλάχος,  Αγγελική Μαρίνου,  Δημοσθένης Ξυλαρδιστός, Βασιλική Σουρρή, Φοίβος Συμεωνίδης.

*Το Tetragwno.gr ευχαριστεί τον Αλέξανδρο Θεοφυλάκτου για την παραχώρηση της φωτογραφίας του Κώστα Παπακωνσταντίνου.