Με αφορμή την παράσταση «Δόξα Κοινή» σε σκηνοθεσία του ίδιου του Δημήτρη Τάρλοου και σύνθεση κειμένου Στρατή Πασχάλη, ο σκηνοθέτης, ηθοποιός και καλλιτεχνικός διευθυντής του Θεάτρου Πορεία συνομιλεί μαζί μας για την ομορφιά της ποίησης και την αναγκαιότητα της. Με έναυσμα τον ίδιο τον έρωτα καλεί τους νέους ανθρώπους να ανακαλύψουν μέσα από το έργο την ποίηση ξανά. Αναφέρεται, πάντα, με ευγένεια και αγάπη στους συνεργάτες του που τους θεωρεί δικούς του ανθρώπους και μοιράζεται μαζί τους την επιτυχία του Θεάτρου Πορεία.
Κάτι πολύ όμορφο και ιδιαίτερο συμβαίνει στο Θέατρο Πορεία και ο λόγος φυσικά, για την πολυαναμενόμενη παράσταση «Δόξα Κοινή». Μια συνάντηση ποίησης και θεάτρου, πρώτη φορά, πάνω στη σκηνή. Πείτε μας δυο λόγια για την παράσταση
Η σκέψη ήταν να γίνει μια παράσταση που να μιλάει για την ίδια την ποίηση. Εξέφρασα αυτή την επιθυμία μου στον Στρατή Πασχάλη και με κορμό το ποίημα του Ανδρέα Εμπειρίκου «Εις την οδό των Φιλλελήνων» από την Οκτάνα θεατροποιήσαμε αποσπάσματα μεγάλων Ελλήνων ποιητών. Θα δείτε Κάλβο, Σολωμό, Σαπφώ, Ελύτη, Καρυωτάκη, Σαραντάρη, Πολυδούρη, επιμέρους θέματα από τα Λιανοτράγουδα όπου θα καταλήγουν στον Καββαδία. Ένα ενιαίο ποίημα δοσμένο με τρόπο που θα έρθει να μας θυμίσει πως η ποίηση είναι για να την ακούμε, να την ζούμε και όχι να την διαβάζουμε. Δυστυχώς, υπάρχει η πεποίθηση ότι η ποίηση είναι ένα κακό χάπι που αναγκαζόμαστε να το πάρουμε ως τιμωρία. Σαν βαρετή σχολική γιορτή. Με αυτή την παράσταση θα ξανασυστήσουμε την ποίηση, κυρίως στους νέους ανθρώπους, ως κάτι απόλυτα υπέροχο και απαραίτητο. Η ποίηση μπορεί να είναι εκρηκτική, επαναστατική και συνάμα αναρχική.
Έχουν επιλεχθεί αποσπάσματα ποιημάτων από διάφορες χρονικές περιόδους και ποιητικά ρεύματα. Πως έγινε η επιλογή; Υπήρχε κάποια θεματική, κάποιο κριτήριο;
Ναι, το κριτήριο ήταν ο ίδιος ο έρωτας. Ποιήματα που μιλούν για τον έρωτα. Σώματα που μέσο της ποίησης αναδεικνύουν τον έρωτα. Δεν είναι ο σκοπός διδακτικός. Θέλουμε ο κόσμος να γνωρίσει την δύναμη των λόγων αυτών και φεύγοντας από το θέατρο να συνομιλήσει, να φλερτάρει, να ερωτευτεί. Να αναζητήσει ένα ποίημα και γιατί όχι, να μπει στην διαδικασία να το μοιραστεί με κάποιον δικό του. Εγώ έχω απαγγείλει ποιήματα σε γυναίκες που είχα υπάρξει ερωτευμένος.
Το ποίημα που σας ενέπνευσε είναι το ποίημα του Ανδρέα Εμπειρίκου «Εις την Οδό των Φιλλελήνων». Τι σημαίνει για εσάς αυτό το ποίημα;
Υπάρχει μια προσωπική μου σχέση. Ένα σπουδαίο βίωμα που αποτέλεσε φάρο, μια εικόνα του Αθηναϊκού καλοκαιριού όπου τα πάντα διαλύονται από την ζέστη και το υπαρξιακό άγχος ενώ παρακολουθούμε την πομπή μιας κηδείας. Και όλα αυτά μέσα σε ένα λεωφορείο που τα σώματα των ανθρώπων στριμώχνονται σε ένα γενετήσιο κάλεσμα. Ένας ολόκληρος κόσμος παραδομένος στο φως του Ιουλίου. Από την Ντάπια του Μεσολογγίου ως τους παλλόμενους φαλλούς της Δήλου. Επίσης, είναι και μια δήλωση πως τίποτα δεν έχει χαθεί. Ούτε η διάθεση έχει χαθεί ούτε η ίδια η γλώσσα. Το ποίημα είναι γραμμένο στην καθαρεύουσα που έχει κατασυκοφαντηθεί κι όμως θα δούμε πόσο όμορφη είναι αυτή η γλώσσα.
Ποια είναι η σχέση σας με τον ίδιο τον ποιητή, τον Ανδρέα Εμπειρίκο;
Ο Ανδρέας Εμπειρίκος κυκλοφορούσε στο πατρικό μου σπίτι. Εγώ, τότε βέβαια, ήμουν μικρός και οι εικόνες που έχω κινούνται στη σφαίρα του ονείρου. Κι όμως θυμάμαι την φωνή του σαν ηχείο στην καρδιά μου. Σε αυτό, βέβαια, βοήθησαν και οι μαγνητοφωνημένες απαγγελίες τους που μου φέρνουν στο νου την φωνή του. Θυμάμαι την γυναίκα του, Βιβίκα Ζήση και φυσικά τον γιο του Λεωνίδα Εμπειρίκο.
Ακόμα μια συνεργασία με τον σπουδαίο, βραβευμένο ποιητή Στρατή Πασχάλη, ο οποίος υπογράφει τη σύνθεση του κειμένου. Προφανώς, έχετε βρει κοινή, καλλιτεχνική γλώσσα και το αποτέλεσμα είναι παραστάσεις που κάθε φορά ανεβάζουν τον θεατρικό πήχη. Είναι δύσκολη η συνύπαρξη δύο δημιουργών; Χρειάζεται, πέρα από ταλέντο και κοινό όραμα;
Η σχέση μου με τον Στρατή Πασχάλη μετράει πάνω είκοσι χρόνια. Φυσικά, και έχουμε κοινό όραμα και μπορούμε να συνεννοηθούμε περίφημα. Αγαπάμε και οι δυο το καλό θέατρο, την ποίηση. Υπάρχει και κάτι συγκινητικό στην σχέση μου με τον Στρατή. Θυμάμαι όταν εκείνος ήταν κοντά στα είκοσι και εγώ γύρω στα δεκατέσσερα είχαμε πρωτογνωριστεί στην Άνδρο όπου είχε έρθει με τον Οδυσσέα Ελύτη στο σπίτι μας. Και να που η ζωή κάνει κύκλους και όλα τα φέρνει εκεί που πρέπει. Τόσα χρόνια μετά και ξανασυναντηθήκαμε κάτω από πολύ ωραίες συνθήκες.
Αναλάβατε το ιστορικό θέατρο Πορεία το 2000. Από τότε μετράει σημαντικές επιτυχίες, τόσο σε καλλιτεχνικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο βιωσιμότητας. Θέλω να σας πω, αν μου επιτρέπετε, πως στο χώρο θεωρείστε από τους πιο «γενναιόδωρους» σκηνοθέτες-παραγωγούς. Τι είναι αυτό που κάνει, 20 χρόνια τώρα, το Θέατρο Πορεία τόσο επιτυχημένο;
Καταρχάς σας ευχαριστώ για το γενναιόδωρος. Αν εννοείται με αυτό το οικονομικό κομμάτι, φυσικά και πιστεύω πως κάθε άνθρωπος που εργάζεται πρέπει να αμείβεται. Το θεωρώ αυτονόητο. Να αμείβετε και να αντιμετωπίζεται με σεβασμό και αξιοπρέπεια. Τους ανθρώπους του Πορεία δεν τους θεωρώ υπαλλήλους μου, αλλά συνεργάτες μου και εκτιμώ τόσο τους ίδιους όσο και την δουλειά τους. Όσο αφορά τις επιτυχημένες παραστάσεις του θεάτρου το θέμα είναι να γίνονται καλές, προσεγμένες παραστάσεις με αγάπη για το ίδιο το θέατρο και τον κόσμο που θα έρθει να τις δει.
Κάθε έργο που ανεβάζετε είναι sold out. Ο κόσμος κάνει στην κυριολεξία ουρές στα ταμεία. Η παράσταση Δόξα Κοινή θα μπορούσαμε να πούμε πως ίσως έχει έναν μεγαλύτερο βαθμό δυσκολίας λόγω του ιδιαίτερου κειμένου. Πιστεύετε πως το θεατρικό κοινό θα ανταποκριθεί; Η ποίηση είναι παρούσα στις μέρες μας;
Η αλήθεια είναι όπως είπα και στην αρχή πως υπάρχει μια λαθεμένη εικόνα της ποίησης στις ημέρες μας. Είναι κόντρα στην εποχή μας, πολλοί την βρίσκουν απωθητική και δεν τους κάνει όρεξη να ασχοληθούν. Όμως, δεν κάνουμε παραστάσεις με όρους εμπορικότητας. Κάνουμε αυτή την παράσταση με την ελπίδα ότι οι νέοι άνθρωποι θα αφήσουν λίγο τα κινητά και θα ανακαλύψουν κρυμμένα μυστικά, χωρίς ακαδημαϊσμό. Θα ανακαλύψουν την πραγματική ομορφιά της ποίησης. Ερωτικά σώματα, όχι για να σκανδαλιστούν με το γυμνό, αλλά για να αφουγκραστούν τις γυμνές ψυχές.
Νέα εποχή για το θέατρο Πορεία και στον τομέα της επιμόρφωσης. Το νέο εγχείρημα φέρει το όνομα Σχολής Πυροδότησης Θεατρικής Γραφής. Πρόκειται για δύο ετήσιους κύκλους σπουδών όπου θα διδάσκονται τα πάντα γύρω από το θεατρικό κείμενο. Μιλήστε μας για αυτή την νέα πρόταση.
Σε συνεργασία με τους θεατρικούς συγγραφείς Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη και Θανάση Τριαρίδη δημιουργήσαμε αυτό το σεμινάριο όπου απευθύνεται όχι μόνο σε ανθρώπους που ήδη έχουν αντίστοιχη εμπειρία, αλλά και σε αρχάριους. Οι σπουδαστές μέσα από θεματικές ενότητες θα έρχονται σε επαφή με το θεατρικό λόγο και στο τέλος του προγράμματος θα επιβραβεύουμε το πιο ενδιαφέρων δίνοντας του, γιατί όχι θεατρική στέγη. Ενώ, όλες οι προτάσεις θα ανεβαίνουν στο σάιτ του Θεάτρου Πορεία. Στις ημέρες μας παρατηρούμε πως τα περισσότερα θέατρα έχουν δική τους δραματική σχολή. Προσωπικά, έχω εμπιστοσύνη στη σχολή του Εθνικού Θεάτρου και πιστεύω στο όραμα μιας Ανώτατης Ακαδημίας Θεάτρου όπου ήδη γίνονται, βέβαια, κινήσεις προς αυτήν την κατεύθυνση. Από το τμήμα Σκηνοθεσίας, μέχρι και πιο τεχνικών μέσων. Από το Θέατρο Πορεία έχουν ξεπηδήσει άνθρωποι που έχουν απίστευτα θετική διαδρομή, όπως οι ενδυματολόγοι Αλέξανδρος Γαρνάβος και Δάφνη Ηλιοπούλου, η μουσικός Κατερίνα Πολέμη και άλλοι φυσικά. Όμως θέλω να είμαι λίγο επιφυλακτικός στο θέμα της εκπαίδευσης.
Τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα, αλλά και σε όλο τον κόσμο, έχουν συμβεί τεράστιες αλλαγές τόσο σε οικονομικό όσο και σε κοινωνικοπολιτικό επίπεδο και δυστυχώς, όχι προς το καλύτερο. Ποιος είναι ο ρόλος του θεάτρου και γενικότερα της τέχνης σε όλο αυτό; Οφείλει να πάρει θέση;
Δεν νομίζω πως το θέατρο μπορεί να αλλάξει τα πράγματα από μόνο του. Δεν είναι ο ρόλος του να κουνάει το δάχτυλο ούτε να είναι διδακτικό. Το θέατρο επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο βλέπουμε εμείς τα πράγματα. Λειτουργεί ως καθρέφτης. Μας αφυπνίζει μέσα από την εσωτερικότητα του και μας προτείνει έναν άλλον τρόπο σκέψης και συνύπαρξης.
Info: Η παράσταση «Δόξα κοινή» από 27/1, και κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 21:00 στο Θέατρο Πορεία (Τρικόρφων 3, Αθήνα – 2108210991)