Βικτωρία Γεροντάσιου: «Θα ήθελα ο καθένας να με ερμηνεύει βάσει των προσωπικών του βιωμάτων και εμπειριών»
Κείμενο: Θοδωρής Μπόνης
thodoris.bonis@gmail.com
Η πρώτη ποιητική συλλογή της Βικτωρίας Γεροντάσιου με τίτλο «Μικρές Καταιγίδες» που κυκλοφορείται από τις εκδόσεις Θράκα είναι ένα σύνολο πολυάριθμων και σύντομων σε έκταση κειμένων, η πλειονότητα των οποίων συστεγάζεται κάτω από τον κοινό θεματικό τίτλο Καταιγίδα. Παρά το γεγονός ότι τα στοιχεία της φύσης –όπως η βροχή- επανεμφανίζονται συχνά στα ποιήματά της, η συγγραφέας αξιοποιεί μεταφορικά τον ανωτέρω τίτλο με στόχο να συλλάβει την αδιάλειπτη κίνηση των σωμάτων, των όντων, των συναισθημάτων. Με έντονη εικονοποιία, αφαιρετική γραφή, λιτή μουσικότητα συλλαμβάνει –σχεδόν φωτογραφικά– τις στιγμές που συχνά επανεμφανίζονται ως μνήμες με νοσταλγική ενδυμασία:
Μια κρυστάλλινη πτήση
Στην πρωινή ταχύτητα
Σε είδα νύφη
Σ’ αιωρούμενα βάθη
Σ’ ένα σημείο, εκκρεμές
Ληστεία
Στο κατώφλι ενός υφάλου
Ένα θαμπό τοπίο, ο κεραυνός
Νοσταλγική βροχή
Μεσ’ απ’ το τζάμι, λιώνει
Ένας χαμένος πελαργός
«Καταιγίδα 17»
Η οικονομία των λέξεων προεξοφλεί την πολυσημία τους αλλά και τη δέουσα προσοχή που οφείλει να δώσει ο αναγνώστης αφουγκραζόμενος την εσωτερική τους δυναμική. Το βιβλίο της Βικτωρίας Γεροντάσιου γίνεται έτσι μια πρόσκληση σε κάθε έναν από μας να συλλάβουμε και να συναισθανθούμε –σχεδόν μυστικιστικά– τις ανεπαίσθητες αυτές στιγμές που φεύγουν σαν τις σταγόνες σε μία καταιγίδα:
Χορός που ανεβαίνει στην υδρόγειο
Ανταρκτικά
Το σύμπαν ξεδιπλώνεται
Στις κορυφές, γαλήνη
Μια χαραμάδα πάνω απ’ τη βροχή
Ο επισκέπτης
Στην ατμόσφαιρα
Κάθε που ξημερώνει
«Καταιγίδα 36»
Γιατί επιλέξατε να ασχοληθείτε με την ποίηση;
Γράφω από τότε που ήμουν μικρή. Η γραφή ήταν για μένα πάντα κάτι το πολύ δημιουργικό κι ένας τρόπος ύπαρξης. Πιστεύω πως διάλεξα την ποίηση γιατί με συγκινεί περισσότερο το να ερμηνεύω τον κόσμο που με περιβάλλει με τον δικό μου προσωπικό τρόπο και όχι απαραίτητα το να δημιουργώ καινούργιους κόσμους, όπως για παράδειγμα γίνεται μέσα από το μυθιστόρημα.
Πώς προέκυψε ο τίτλος του βιβλίου;
Πρόκειται για ποιήματα μικρής έκτασης, εξ ου και ο τίτλος. Κάθε ποίημα και μια καταιγίδα. Είναι σαν να βλέπει κανείς έναν πίνακα ζωγραφικής, όπου δημιουργούνται πολλά και διαφορετικά πράγματα, μόνο που στην προκειμένη περίπτωση ο πίνακας είναι τσέπης. Μέσα στο βιβλίο γίνονται ανατροπές, υπάρχουν ταξίδια σε μέρη εξωτικά, μεγάλοι χώροι που ξαφνικά γίνονται μικροί και το αντίθετο. Υπάρχουν ακόμη αργοναύτες, κουρσάροι και διαβάτες που βαδίζουν ανάμεσα στα σύνορα του πραγματικού και της φαντασίας. Το στοιχείο της κίνησης είναι έντονο. Τίποτα δεν είναι στατικό, όπως κατά τη διάρκεια μιας αληθινής καταιγίδας. Οι καταιγίδες είναι η μεταφορά της ζωής, αυτής που δημιουργείται μέσα στα ποιήματα.
Όλα σας τα ποιήματα διακρίνονται για τη μικρή τους έκταση και τον ελλειπτικό τους λόγο. Πώς προέκυψε αυτή η ιδέα;
Γενικά έτσι γράφω, αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο μου αρέσει να εκφράζομαι. Η ποίηση είναι περισσότερο αφαίρεση και λιγότερο αφήγηση για μένα. Θεωρώ πως η ελλειπτική γραφή, είναι ίσως και η πιο ποιητική. Καθένα απ’ τα κείμενά μου αποτελεί ένα μοντάζ σκέψεων, συναισθημάτων, συμβόλων και εικόνων. Μέσα σε μια πρόταση περικλείω πολλά νοήματα και αφήνω ελεύθερο τον αναγνώστη να ταξιδέψει όπου εκείνος θέλει. Η πολυσημία των λέξεων και η αυτονομία του στίχου είναι από τα κύρια χαρακτηριστικά της γραφής μου. Θεωρώ επίσης πως ο ρόλος του δημιουργού, σε οποιονδήποτε χώρο κι αν αυτός βρίσκεται, είναι να εμπνέει και όχι να επιβάλλει. Ο ελλειπτικός λόγος κινείται πιο πολύ προς αυτή την κατεύθυνση. Δεν έχω άγχος για το αν θα με καταλάβει ο αναγνώστης. Θα ήθελα ο καθένας να με ερμηνεύει βάσει των προσωπικών του βιωμάτων και εμπειριών.
Συμφωνείτε με την άποψη ότι κάθε λέξη στην Ποίηση είναι μεγάλης σημασίας ενέχοντας ένα ή και περισσότερα ενισχυμένα νοήματα;
Κάθε λέξη είναι σημαντική στην ποίηση. Αυτό που έχει όμως τη μεγαλύτερη σημασία είναι ο τρόπος με τον οποίο οι λέξεις είναι τοποθετημένες. Συνήθως είναι η σύνθεσή τους που παίζει τον μεγαλύτερο ρόλο στο αποτέλεσμα του ποιήματος. Με άλλα λόγια, ανεξάρτητα από την ιδέα που έχει από πριν στο μυαλό του ο συγγραφέας, μπορεί το ίδιο το κείμενο να γεννήσει ένα δεύτερο και τρίτο νόημα με τρόπο αυτόνομο. Η υποκειμενικότητα του συγγραφέα και αυτή του αναγνώστη συνδέονται, κι έτσι συνήθως δημιουργείται ένας διάλογος μεταξύ των δύο.
Προσωπικά, δεν τηρώ, επίσης, τις παραδοσιακές δομές αρχής, μέσης και τέλους στα κείμενα, όπως και δεν υπάρχει ένα σαφές υποκείμενο ή αντικείμενο. Πολλά ποιήματά μου διαβάζονται και από το τέλος.
Τι σημαίνει για σας η βροχή και κατ’ επέκταση η φύση;
Αναφέρομαι, όντως, αρκετά στα στοιχεία της φύσης, όπως στη βροχή και γενικότερα στο νερό, αλλά έχω κι άλλα θέματα και μοτίβα. Για παράδειγμα τον χρόνο, τον χώρο, το γκρίζο της πόλης και τον θάνατο. Στόχος μου δεν είναι να καταγράψω την εκάστοτε κατάσταση ή το εκάστοτε στοιχείο, άλλα την ενέργειά του, ως κάτι το μη στάσιμο, το αεικίνητο, που μεταμορφώνεται και ωθεί τον κόσμο. Στόχος μου είναι να καταγράψω τον κόσμο σε κίνηση.
Γράφετε για τη μνήμη, τη νοσταλγία, τον χρόνο χρησιμοποιώντας δίπολα όπως ζωή-θάνατος, γέννηση-φθορά που διαπλέκονται μεταξύ τους. Πείτε μας λίγα λόγια για αυτό.
Δίπολα σαν κι αυτά που προαναφέρθηκαν, ναι, υπάρχουν αλλά δεν είναι κάτι το παγιωμένο. Δεν έχω στο μυαλό μου πως πρέπει να γίνει μια θεματική αντίθεση στο ποίημα και η ιστορία τελειώνει εκεί σαν μια απλή τεχνική. Όταν παραθέτεις δυο αντίθετα σημεία, δημιουργείς στον αναγνώστη αυτόματα μια απόσταση να διανύσει. Παράγεται μια κίνηση σημαντική στο κείμενο και ανάμεσα στα δυο αυτά σημεία μπορούμε να παρακολουθήσουμε όλα όσα συμβαίνουν. Μπορεί να είναι κάτι το εντελώς απρόοπτο και διαφορετικό από το εν λόγω δίπολο -για παράδειγμα ένα δυνατό αποκορύφωμα που γεννιέται αυθόρμητα. Οι αντιθέσεις στα κείμενά μου είναι το μέσο αλλά όχι ο σκοπός.
Ποιες ήταν οι βασικές σας λογοτεχνικές επιρροές;
Οι ποιητές που μ’ έχουν αγγίξει ιδιαίτερα είναι ο Κινέζος μεσαιωνικός ποιητής Λι Πο ή Λι Μπάι, που ήταν αρκετά επηρεασμένος από τον ταοϊστικό μυστικισμό. Επίσης, η ασιατική ποίηση, γενικότερα. Ο Γάλλος Ρενέ Σαρ, του οποίου τα ποιήματα μοιάζουν με φιλοσοφικούς αφορισμούς, χωρίς αρχή, μέση και τέλος και πάντα σου αφήνουν κάτι το βαθύ έστω κι αν είναι δύσκολα στην ανάγνωση. Ακόμα, ο Φερνάντο Πεσσόα, ο Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα και από Έλληνες ο Ρίτσος και ο Εγγονόπουλος.
Ποια είναι τα συγγραφικά σας σχέδια για το μέλλον;
Έχω ήδη ξεκινήσει να δουλεύω την επόμενη ποιητική μου συλλογή με έντονους ρυθμούς και μπορώ να πω ότι είμαι αρκετά ευχαριστημένη. Στα σχέδιά μου είναι, επίσης, να ξεκινήσω τη μετάφραση μιας από τις ποιητικές συλλογές ενός αγαπημένου γαλλόφωνου Αφρικανού ποιητή.
Η Βικτωρία Γεροντάσιου γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε στο τμήμα Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης του Πανεπιστημίου Αθηνών. Έκανε μεταπτυχιακές σπουδές με τίτλο «Λογοτεχνία και τέχνη» στο πανεπιστήμιο του Πουατιέ στη Γαλλία. Ποιήματά της έχουν δημοσιευτεί στα γαλλικά περιοδικά «Poésie Première» και «Comme en Poésie», ενώ έχει συνεργαστεί ως δημοσιογράφος με το επιστημονικό περιοδικό «L’ actualité Nouvelle-Aquitaine».
Συγγραφέας: Βικτωρία Γεροντάσιου
Τίτλος: Μικρές Καταιγίδες
Εκδόσεις: Θράκα (2018)
Σελίδες: 68