Κείμενο: Σταμάτης Παρασκευάς
stamatakosvs@gmail.com
“Οι άντρες θέλουν πάντα να είναι η πρώτη αγάπη μιας γυναίκας. Οι γυναίκες, αντίθετα, θέλουν να είναι η τελευταία γυναίκα ενός άντρα”
[Όσκαρ Ουάιλντ]
Θαυμαστής του Ουάιλντ και γνώστης ανάλογων γνωμικών ο Μαξ -η περσόνα του ίδιου του συγγραφέα του Ανατόλ Άρτουρ Σνίτσλερ μέσα στο έργο- θυμόσοφος, εγκάρδιος φίλος του Ανατόλ, ένας γηρασμένος πλέον μπον βιβέρ, ίσως μια προβολή του ίδιου του Ανατόλ στο μέλλον, όταν γεράσει.
Η θεματολογία του έργου ο έρωτας, η μοναξιά πριν από αυτόν και μετά από αυτόν, η ζήλια κι η ανασφάλεια, το πάθος, ο έρωτας από την σκοπιά των αντρών (ο Ανατόλ είναι ένας υβριδικός Δον Ζουάν και Καζανόβας και εραστής της σύγχρονης εποχής, μπολιασμένος με πιο πολλά τρωτά σημεία, όπως ζήλεια, φόβους, κι ανασφάλεια) κι από την σκοπιά των γυναικών (η Τζούλη Σούμα ενσαρκώνει 7 διαφορετικές γυναίκες ως προς την ηλικία, την κοινωνική κι οικονομική τάξη, αλλά και τη στάση τους ως προς τον έρωτα). Ο Μαξ στέκει ως πιο ψύχραιμος παρατηρητής και σχολιαστής, ίσως λίγο λόγω ηλικίας, λίγο λόγω εμπειριών. Ο Μαξ ενσαρκώνει την αναγνώριση του καταλυτικού ρόλου του έρωτα στις ζωές μας, συμβουλεύει, περιπαίζει και μιλάει με περισσή ειλικρίνεια για τα σκηνικά που εκτυλίσσονται στη ζωή του Ανατόλ και των γυναικών της ζωής του.
Ο Πέρης Μιχαηλίδης ως Μαξ, στην αρχή του έργου, επιβεβαιώνει την ταύτιση του Σνίτσλερ με τον επί σκηνής θυμόσοφο ρόλο του φίλου του Ανατόλ με το να απαντά και να καυτηριάζει τις ερωτήσεις σε μια δίκη που γίνεται για τον ίδιο και τα έργα του στην Βιέννη. Μαθαίνουμε για το καθεστώς μέσα στο οποίο ανέβαιναν τα έργα του, το πόσο πολεμήθηκαν, αλλά και ποιοι ήταν υποστηρικτές του (είτε έμπρακτα, είτε μέσω ανάλογης καλλιτεχνικής πορείας καυτηριασμού του ηθικού κατεστημένου της χώρας τους) από τον Ίψεν, τον Φρόυντ, τον Κλιμτ, τον Κάφκα, με άλλες αναφορές και θεματικές στα έργα τους. Τον Σνίτσλερ τον απασχόλησε ο έρωτας (καθώς τα μόνα πράγματα τα οποία πρέπει να μας απασχολούν είναι ο έρωτας κι ο θάνατος). Απολαυστικός, καίριος στα πατήματα και στις στιγμές που έπρεπε να παρέμβει, κυνικός, καυστικός, μάς παραδίδει μιαν απολαυστική ερμηνεία που χρωματίζει ποικιλοτρόπως και διακριτικά τις στιγμές του Ανατόλ και των ερωμένων του.
Ο Λευτέρης Βασιλάκης ως Ανατόλ, περνάει από την μια ερωτική ιστορία στην άλλη, διψασμένος και πάντα ανικανοποίητος, μια δίψα αιώνια, ένας άλλος ερωτικός Σίσυφος, που φτάνει ως την κορυφή κι ύστερα κατρακυλά η πέτρα ξανά πίσως στην πλαγιά. Ίσως έτσι διεκδικήσει μιαν αθανασία, με το να ζήσει πολλές ζωές γρήγορα, ίσως έτσι νιώσει ότι ζει περισσότερο, ίσως η βεβαιότητα του τέλους του έρωτα είναι πιο έντονη από την βεβαιότητα του θανάτου κι έτσι κάπως συγκριτικά, η βεβαιότητα του τέλους του έρωτα να νικά για λίγο την βεβαιότητα του τέλους της ζωής και να χαρίζει μια ψευδεπίγραφη αιωνιότητα. Δραστήριος, δυναμικός και με αυτοπεποίθηση πάνω στην σκηνή έδενε με τους συμπρωταγωνιστές του.
Η Τζούλη Σούμα υπηρέτησε την απαιτητική υπόδηση 7 ρόλων με αξιοπρέπεια και τις περισσότερες φορές υπήρξε υπέροχη με τις διαφορετικές αποχρώσεις που απέδωσε στις 7 γυναίκες, η παράσταση χωρίς τη μοναδική της ερμηνεία σίγουρα δε θα ήταν η ίδια. Δυναμική, σέξι, συνεσταλμένη, φορτική, αβέβαια, ερωτευμένη, οι 7 γυναίκες, με διαφορετικό ρόλο στη ζωή του Ανατόλ και στο έργο, ίσως να είναι 7 διαφορετικές εκφάνσεις μιας γυναίκας μέσα στον έρωτα ή στους έρωτες της ζωής της, ίσως και απόψεις του έρωτα όπως τον βιώνουν και οι ίδιοι οι άντρες.
Η σκηνοθεσία του Γιάννη Βούρου έφερε διακριτικά στη σκηνή του Θεάτρου Αλκμήνη -χωρίς κάποια σκανδαλώδη αισθησιακή σκηνή, αν και ίσως διάνθιζε την παράσταση- το κείμενο με καλές στιγμές και ασφαλείς επιλογές, με μπόλικη δόση μουσικής από βιεννέζικα βαλς, τζαζ μουσική, αλκοόλ άφθονο και φωτισμούς από τον Γιώργο Φρέντζο που χρησιμοποιήθηκαν ελάχιστα για κάτι άλλο πέρα από την αλλαγή των τόπων δράσης. Ίσως ένας πιο ζωντανός φωτισμός, λίγος χορός και περισσότερη κινησιολογία να έδινε περισσότερη ζωντάνια στην παράσταση. Έμεναν ελάχιστες στιγμές σιωπής και δράσης χωρίς κάποιος να μιλάει. Το κείμενο του Σνίτσλερ ήταν αυτό που υπογράμμισε κάθε εξέλιξη της παράστασης. Ωστόσο, ωραίοι ρυθμοί στην ερμηνεία και ροή του έργου, που δε σε έκαναν να κουραστείς σε μια παράσταση που απλώς εναλλάσσονται σπονδυλωτά ιστορίες από τα ερωτικά τερτίπια του Ανατόλ. Τα κοστούμια του Δημήτρη Ντάσιου έδωσαν την μοναδική νότα βιεννέζικης ατμόσφαιρας σε αυτό το κλασικό ανέβασμα του έργου του Σνίτσλερ και θα μπορούσαν τα σκηνικά να είναι πιο δηλωτικά εκείνης της εποχής -εφόσον μιλάμε για ένα κλασικό ανέβασμα.
Με πολύ καλές ερμηνείες σε έναν ιδιαίτερο χώρο ανάμεσα στα αθηναϊκά θέατρα (Θέατρο Αλκμήνη, στο Γκάζι) η παράσταση Ανατόλ ή η μάχη των φύλων είναι μια παράσταση προσιτή για όλους, με ωραίες στιγμές και λόγια και σκέψεις πάνω στον έρωτα, που παραμένουν επίκαιρα ακόμη.