Κριτική: Δόξα Κοινή / Ο Δημήτρης Τάρλοου και ο Στρατής Πασχάλης μας ξανά-συστήσουν την ποίηση
«Μόνο γιατί με κράτησες στα χέρια σου
μια νύχτα και με φίλησες στο στόμα… »
Μ. Πολυδούρη
Όταν έμαθα πως ο βραβευμένος ποιητής Στρατής Πασχάλης σε συνεργασία με τον σκηνοθέτη και καλλιτεχνικό διευθυντή του Θεάτρου Πορεία, Δημήτρη Τάρλοου είχαν στο μυαλό τους να ανεβάσουν μια παράσταση όπου ποίηση και θέατρο θα συμπορεύονταν η αλήθεια είναι πως είχα μεγάλη περιέργεια να δω το αποτέλεσμα. Η ιδέα να υπάρξουν επί σκηνής οι σκέψεις και οι λόγοι σπουδαίων ποιητών και μάλιστα από διαφορετικά ποιητικά ρεύματα και διαφορετικές χρονικές περιόδους φάνταζε από μόνο του πρόκληση. Το να θεατροποιήσεις Καβάφη, Εμπειρίκο, Πολυδούρη, Σαπφώ, Σεφέρη, Καββαδία, Κάλβο, Σαραντάρη, Ελύτη, Χορτάτση, Σολωμό, Καρυωτάκη, Εγγονόπουλο παραδοσιακά ηπειρώτικα και αποσπάσματα από τα Λιανοτράγουδα, δεν είναι κάτι εύκολο. Κι όμως, αυτό που συμβαίνει στο Θέατρο Πορεία από τις 27 Ιανουαρίου και θα συνεχίζεται, τουλάχιστον, μέχρι και ως τα μέσα Απριλίου είναι κάτι το ασύλληπτο.
Εβδομήντα λεπτά ατόφιας, καθαρής, υπέροχης ποίησης δοσμένη σκηνοθετικά με τρόπο τέτοιο που χωρίς να χάσει στιγμή από την αυθεντικότητα της γίνεται τόσο σύγχρονη και οικεία που προσωπικά θεωρώ αποτελεί πρόταση για κάθε νέο άνθρωπο που θέλει να αισθανθεί και να «κλέψει» λίγο από την μαγεία του ποιητικού λόγου. Μη φανταστείτε μια παράσταση διδακτική. Κάθε άλλο. Η έμπειρη και εκλεπτυσμένη σκηνοθετική ματιά του Δημήτρη Τάρλοου με την γνώση και ιδία σχέση του Στρατή Πασχάλη, όντας και ο ίδιος από τους σημαντικότερους, δραστήριους και σύγχρονους ποιητές μας, επιλέγουν να βγάλουν την ποίηση από τις βιβλιοθήκες και τις φιλολογικές στερεοτυπικές αναγνώσεις και να την ξανασυστήσουν στο κοινό μέσα από φόρμες απλές, καθαρό λόγο και μια διονυσιακή προσέγγιση που πραγματικά όμοια της δεν νομίζω πως έχει ξαναγίνει. Με κορμό το ποίημα του Ανδρέα Εμπειρίκου «Εις την οδό Φιλελλήνων» από την Οκτάνα, πραγματοποιήθηκε συρραφή αποσπασμάτων μεγάλων ποιητών, όχι όμως διαιρεμένο, αλλά ως ένα ενιαίο ποίημα που έχει δοθεί με έναν τέτοιο συσχετισμό, που είναι σαν να δημιουργείται ένα νέο ποιητικό σύμπαν. Το θέμα είναι ο έρωτας. Ο θείος, αλλά και γήινος έρωτας. Ο έρωτας που δεν εκπίπτει σε όρια και όρους, αλλά και δεν εκπορνεύεται σε ένα μαζικό, χωρίς πρόσωπο, παροξυσμό. Από την αντίφαση μιας κηδείας στο λίγωμα ενός συνωστισμού, που τα σώματα αγγίζονται και σπαρταρούν κάτω από τον καυτό ήλιο. Στο κείμενο πολύ εύστοχα έχει διατηρηθεί σε κάποια αποσπάσματα η αρχική καθαρεύουσα. Η γλώσσα, που ο μοντερνισμός παραγκώνισε τόσο άδικα και αναίτια στοιχειώνοντας την ως γλώσσα ξύλινη και σκληρή. Αυτή η παράσταση έρχεται να μας αποδείξει πως δεν ισχύει κάτι τέτοιο.
Η Δόξα Κοινή δεν θα μπορούσε, σαφώς, να σταθεί χωρίς τους εξαιρετικούς ηθοποιούς της. Ο Αλέξανδρος Βαμβούκος, η Λήδα Μανιατάκου, η Ηλιάνα Μαυρομάτη, ο Άρης Μπαλής, ο Γιάννης Νταλιάνης, ο Διονύσης Πιφέας, η Θάλεια Σταματέλου, η Αρετή Τίλη, η Σίσσυ Τουμάση, ο Ορέστης Χαλκιάς και ο μουσικός Μάριος Παπούλιας ως ένα σώμα, σαν άλλος τραγικός χορός μεταφέρουν τους θεατές σε έναν άλλον τόπο και χρόνο. Τόση ομορφιά και ταλέντο πάνω σε μια σκηνή. Η χημεία των ηθοποιών μαρτυρούσε πολλές ώρες προβών. Ήταν σαν γιορτή. Το παιχνίδισμα μεταξύ τους και η αλληλεπίδραση με την μουσική της Λήδας Μανιατάκου υπογράμμιζαν κάθε στιγμή τους. Πραγματικά, φαίνονταν να το χαίρονται τόσο πολύ και αυτό περνούσε στην πλατεία.
Οι μεταμορφώσεις διαρκείς, τα κορμιά με την καθοδήγηση της Κορίνας Κόκκαλη στέκουν ηδονικά και σωματοποιούν τα λόγια των ποιημάτων. Τα κουστούμια του Αλέξανδρου Γαρνάβου και της Τζίνας Ηλιοπούλου νομίζω, πως τα ερωτευτήκαμε από την πρώτη στιγμή. Χρώματα, υφές που αγκάλιαζαν τα σώματα ελευθερώνοντας την κίνηση των ηθοποιών. Θα ήθελα να μείνω στο σκηνικό της Εύης Μανιδάκη. Η σκηνογράφος και αρχιτέκτονας με τις πολλές διακρίσεις και την υποψηφιότητα της για το διεθνές βραβείο αρχιτεκτονικής Piranesi δημιούργησε μια εικαστική γέφυρα όπου οι τέσσερις εποχές με τα στοιχεία της φύσης έδεναν τόσο αρμονικά δίνοντας οξυγόνο στο συναίσθημα της παράστασης και η παρουσία του υγρού στοιχείου είτε ως πάγος που λιώνει –εξαιρετικό το εύρημα με το κόκκινο ρόδι που βάφει το νερό- είτε ως πλατό έδινε μια ωραία ρευστότητα που ταίριαζε με τον χρόνο και την απουσία σταθερότητας του. Το σταθερό ερχόταν ο λόγος να το ισχυροποιήσει. Σε αυτό βοήθησαν τα μέγιστα και οι φωτισμοί του Αλέκου Αναστασίου. Ένα παιχνίδι με το φως και την σκιά.
Ο Δημήτρης Τάρλοου δεν φοβήθηκε την δύναμη των συμβολισμών, αντιθέτως την ανέδειξε. Ο τρόπος του άμεσος. Κατάφερε να ενώσει σκηνή και πλατεία, χωρίς όμως να γειώσει την θεατρική πράξη. Από την άλλη, η τεχνογνωσία και η αστείρευτη πίστη στον λυρισμό και την ίδια την ποίηση, που μόνο ένας ποιητής όπως ο Στρατής Πασχάλης μπορεί να διακρίνει και να αναδείξει, δημιούργησαν νέο ελεγειακό είδος. Καιρός η ποίηση να βγει στους δρόμους, στην έφηβη και ώριμη επιθυμία μας για κάτι τόσο όμορφο και ανώτερο, που δυστυχώς, τα τελευταία χρόνια είτε από άποψη είτε από έλλειψη παιδείας υπάρχει μια τάση ακραίου ρεαλισμού που τίποτα πρωτοποριακό δεν έχει να επιδείξει, πλην εύκολων εντυπωσιασμών και θορυβωδών, υπέρ-μεγεθυμένων εγωισμών.
Η παράσταση Δόξα Κοινή είναι μια σπουδή, χωρίς τίποτα το ακαδημαϊκό, το τονίζω αυτό, πάνω στον έρωτα, τον λόγο και την ομορφιά. Μια πρόταση που συγκεντρώνει εμπνευσμένους δημιουργούς και το αποτέλεσμα δεν θα μπορούσε παρά να είναι εξαιρετικό!
Info: Από 27/1/2020 έως 14/4/2020 κάθε Δευτέρα & Τρίτη 21:00, Σάββατο 18:00 και Κυριακή 16:00 στο Θέατρο Πορεία (Τρικόρφων 3-5 & 3ης Σεπτεμβρίου 69 – Πλατεία Βικτωρίας / 210 8210991, 210 8210082)