Κριτική: «Η άκρα ταπείνωση» σε σκηνοθεσία Παντελή Φλατσούση / Κινηματογραφώντας το παρελθόν
Κριτική για την παράσταση «Η άκρα ταπείνωση» βασισμένη στο ομότιτλο μυθιστόρημα της Ρέας Γαλανάκη, σε σκηνοθεσία Παντελή Φλατσούση, που παρουσιάζεται στο Θέατρο Θησείον.
To μυθιστόρημα της Ρέας Γαλανάκη, «Η άκρα ταπείνωση», εστιάζει στα γεγονότα της 12ης Φεβρουαρίου 2012 (ημέρα ψήφισης του δευτέρου μνημονίου) και σε όσα διαδραματίστηκαν στην Αθήνα εκείνη τη μέρα, μετατρέποντας την πόλη σε ένα απέραντο πεδίο μάχης. Γεγονότα, που έχουν αφήσει ανεξίτηλα ίχνη στο αστικό τοπίο, αλλά, και έντονο ψυχολογικό αποτύπωμα στις συνειδήσεις των πολιτών.
Παρακολουθώντας την καθημερινότητα ανώνυμων χαρακτήρων, διαφορετικής ηλικίας, φύλου και ιδεολογικής αφετηρίας, η συγγραφέας, διερευνά την κρίσιμη αυτή χρονική στιγμή, που εντάσσεται μέσα στη γενικότερη περίοδο της οικονομικής ύφεσης, προσπαθώντας να σταθμίσει τις εξελίξεις και να αξιολογήσει τον πολιτικό και υπαρξιακό της αντίκτυπο.
Το βιβλίο, από μόνο του, θέτει πολλά και κρίσιμα ερωτήματα (για τη γενιά τής κρίσης και τη σχέση της με τις προηγούμενες γενιές, όπως αυτή του Πολυτεχνείου· για το πώς αντιλαμβάνονται την περίοδο της μεταπολίτευσης οι νεότερες γενιές· για τον χαρακτήρα τής σύγχρονης εποχής και την ταυτότητα των σημερινών πολιτών· για το κατά πόσο έχουμε όλοι μας συνειδητοποιήσει, πραγματικά, τα όσα συνέβησαν· με ποιούς τρόπους άλλαξαν οι ζωές μας λόγω τής οικονομικής κρίσης, και άλλα πολλά), και η παράσταση, επιχειρεί να ανακινήσει τις μνήμες μας και να επαναφέρει ζητήματα που απασχόλησαν συνολικότερα την ελληνική κοινωνία, τις τελευταίες δεκαετίες.
Σε έναν χώρο –Θέατρο Θησείον, ένα θέατρο για τις Τέχνες- που ευνοεί την αμεσότητα (δίχως καμαρίνια και κρυφούς χώρους, με τους ηθοποιούς να κινούνται ανάμεσα στους θεατές και να κάθονται δίπλα τους), δομείται μια παράσταση που επιδιώκει να προχωρήσει πέρα από την κλασική θεατρική εμπειρία, αναζητώντας νέες δραματουργικές τεχνικές και ανανεώνοντας τις παραδοσιακές φόρμες.
Με καλοστημένη παραγωγή, ερμηνευτική επάρκεια και στιβαρή αφήγηση (πραγματοποιώντας σημαντικές μετατροπές στο κείμενο, με αφαιρέσεις, αλλά, και προσθήκες), το έργο θέτει στόχο για τον εαυτό του, τη σαφή διατύπωση των ερωτημάτων, που το χαρακτηρίζουν, και τη φορμαλιστική καινοτομία (μέσα από τον διάλογο διαφορετικών μέσων και τεχνών), η οποία θα του επιτρέψει να εκφράσει ηχηρότερα τους προβληματισμούς που κομίζει. Άλλωστε, γίνεται ξεκάθαρο, πως ο σκηνοθέτης, Παντελής Φλατσούσης, δεν επιδιώκει να αναπαραστήσει απλώς τα γεγονότα, παρουσιάζοντας μαρτυρίες και συνθέτοντας ένα ιστορικό χρονικό, αλλά, να αποδώσει -χρησιμοποιώντας την κινούμενη εικόνα ως βασικό εργαλείο- τη μνημονική μας ρευστότητα και την ομιχλώδη αποτύπωση αυτών των «προσφάτων» γεγονότων· για να μας εξαναγκάσει σε επαναξιολόγηση του παρελθόντος, η οποία θα επανανοηματοδοτήσει το παρόν και το μέλλον μας (καθώς, εισερχόμασταν στην αίθουσα, για να βρούμε τις θέσεις μας, οι ηθοποιοί μάς υποδέχονταν, ως οικοδεσπότες, ρωτώντας μας ψιθυριστά: «Εσείς, πού ήσασταν τη 12η Φλεβάρη τού 2012;»).
Πέρα από την εναρκτήρια σκηνή, όπου η εξαιρετική Δήμητρα Βλαγκοπούλου, μας υποδέχεται στο φουαγιέ από το «μπαλκόνι» της, για να μας οδηγήσει, στη συνέχεια, στη θεατρική αίθουσα· σε όλη την υπόλοιπη παράσταση, η κινούμενη εικόνα έπαιξε ρόλο καταλυτικό. Οι ηθοποιοί –Δήμητρα Βλαγκοπούλου, Βαγγέλης Αμπατζής, Λάμπρος Γραμματικός και Μαριάμ Ρουχάτζε (όλοι τους, ερμηνευτικά άψογοι)- χρησιμοποιούν με χειρουργική αποτελεσματικότητα: κάμερες, φωτογραφίες ντοκουμέντα, μεγεθυντικούς φακούς (επιτελώντας παράλληλα τον ρόλο του σκηνοθέτη, του οπερατέρ και του ερμηνευτή), αναζητώντας την αλήθεια και την ουσία των γεγονότων· διαμορφώνοντας μια παράσταση, που παραπέμπει σε «θέατρο Ντοκουμέντο», με επιδιώξεις ανανέωσης της καλλιτεχνικής γλώσσας, ενώ παραμένει στον πυρήνα του, ένα έργο αμιγώς πολιτικό.
Ο έντονος, ψυχρός, φωτισμός τής Χριστίνας Θανάσουλα (που έδινε την εντύπωση πως βρίσκεσαι σε κάποιο ερευνητικό εργαστήριο, όπου αναζητείται η ιστορική αλήθεια), και οι δραματουργικές επιλογές (Παναγιώτα Κωνσταντινάκου), τα σκηνικά και τα κοστούμια (Κωνσταντίνος Ζαμάνης), όλα λειτούργησαν στην εντέλεια και συνδυάστηκαν αρμονικά, προάγοντας τις επιδιώξεις του έργου.
Η παράσταση, θέτει παράλληλα δύο κύριους στόχους, και, σε μεγάλο βαθμό, τους επιτυγχάνει αμφότερους. Πρώτον, να διατυπώσει με το πιο σαφή τρόπο τα κρίσιμα ερωτήματα που διατυπώνει το κείμενο· και, δεύτερον, να ανανεώσει τις θεατρικές συμβάσεις («Θέλω ο θεατής, να αναρωτιέται βγαίνοντας από τις παραστάσεις, αν αυτό που είδε ήταν θέατρο. Και είναι θέατρο, έχω την απάντηση. Απλώς είναι μια νέα εμπειρία», δήλωσε ο σκηνοθέτης, Παντελής Φλατσούσης). Υπάρχουν στιγμές, όμως, που αισθάνεσαι πως η επιδίωξη του δεύτερου στόχου, υπονομεύει τον πρώτο.
Τα νέα υλικά, δεν αξιοποιούνται απλώς, αλλά, υπερ-χρησιμοποιούνται, σε σημείο, που να επιδεικνύουν τη χρήση τους για να πείσουν για τη χρηστική τους αξία (και, έτσι, από εργαλεία, μετατρέπονται σε αντικείμενα έκθεσης εντός τού έργου). Στην προσπάθειά μας να αποκτήσουμε οπτική επαφή με τους ηθοποιούς, έπρεπε να εστιάζουμε στις οθόνες (μέσα από τις οποίες προβαλλόταν η εικόνα – γκρο πλαν στο πρόσωπο-, που οι ίδιοι οι ηθοποιοί τραβούσαν με την κάμερά τους), και να απομακρυνόμαστε, αναπόφευκτα, από τη φυσική ερμηνεία των ηθοποιών (την κίνηση και τη στάση τους).
Αντίθετα, όταν επικεντρωνόμασταν στους ηθοποιούς, τους παρατηρούσαμε να εστιάζουν στις κάμερέςτους, και, αναγκαστικά -για να δούμε το πρόσωπό τους-, το βλέμμα μας επέστρεφε στις οθόνες. Αυτό που θα μπορούσε να γίνει χρήσιμο τέχνασμα (η ζωντανή κινηματογράφηση της ερμηνείας, από τον ίδιο τον ηθοποιό ή κάποιον συνεργάτη του και η προβολή της), λοιπόν, έφτασε να χρησιμοποιηθεί καταχρηστικά, καταλήγοντας ως μόνος τρόπος θέασης του έργου.
Εν κατακλείδι (πέρα από την ορθή ή όχι χρήση όλων των υλικών), η “Άκρα ταπείνωση” του Παντελή Φλατσούση, αποτελεί μια άκρως ενδιαφέρουσα και αξιόλογη παράσταση, η οποία έχει να «πει» πολλά, και, ταυτόχρονα, τα «λέει» με τρόπο εξαιρετικά ιδιαίτερο.
Info: Τετάρτη στις 19:30, Πέμπτη στις 21:00, Παρασκευή στις 21:00, Σάββατο στις 21:00 & Κυριακή στις 19:30, διάρκεια 120 λεπτά, εισιτήρια στην ticketservices.gr
Ακολουθήστε το tetragwno.gr στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης facebook, twitter και instragram για να ενημερώνεστε άμεσα για όλες τις πολιτιστικές ειδήσεις.
