«Πνεύμα φωτεινό
του σύμπαντος
φυλάξτε
τον λόγο του παιδιού σας:
Βία και Τρόμος κι Αδικία η Εξουσία»
Στον Προμηθέα Δεσμώτη ο Αισχύλος πραγματεύεται την τιμωρία του Προμηθέα μετά την απόφαση του να κλέψει την φωτιά από τους θεούς και να την παραδώσει στους ανθρώπους. Στην ουσία, όμως, αναδεικνύει κάτι πιο σημαντικό και ακόμα πιο θαυμαστό. Την αντίσταση, την εξέγερση απέναντι στην τυραννία των θεών και την έναρξη μιας νέας εποχής για τον άνθρωπο. Από τους περισσότερους θεωρητικούς υποστηρίζεται πως είναι το πρώτο μέρος της τριλογίας, που συναποτελείται από τα έργα Προμηθεύς Λυόμενος και Προμηθεύς Πυρφόρος.
Χωρίς, να υπάρχει ξεκάθαρη χρονολογία συγγραφής του έργου ο ποιητής σε αυτήν την τραγωδία αιωρείται ανάμεσα στις θρησκευτικές αξιώσεις και τις δημοκρατικές πεποιθήσεις του, κάνοντας αρκετούς κριτικούς να έχουν κατά καιρούς αμφισβητήσει την πατρότητα του κειμένου.
Το Θέατρο Πορεία σε συμπαραγωγή με το ΔΗΠΕΘΕ Κρήτης εμπιστεύτηκαν ένα από τα πιο αιχμηρά κείμενα στον σκηνοθέτη Άρη Μπινιάρη και κατάφεραν να κάνουν τον λόγο του Αισχύλου πιο επίκαιρο από ποτέ.
Σε ένα έρημο μέρος της Σκυθίας, το Κράτος (Άρης Μπινιάρης) και η Βία (Κωνσταντίνος Γεωργαλής) σέρνουν σαν άγριο σκυλί τον Προμηθέα (Γιάννης Στάνκογλου) με σκοπό να τον καθηλώσουν στον βράχο της τιμωρίας του. Εκεί τους περιμένει ο Ήφαιστος (Δαυίδ Μαλτέζε) όπου απρόθυμα και κατόπιν εκφοβισμών, τον καρφώνει με σιδερένια δεσμά. Ο Προμηθέας στον δικό του Γολγοθά οδηγείται με φίμωτρο στο στόμα μέσα από προπηλακισμούς και χλευασμούς για την αποκοτιά του να πάει κόντρα στο θέλημα του Δία.
Ο Άρης Μπινιάρης στέκεται απέναντι σε ένα έργο όπου δεν υπάρχει κανένας θνητός χαρακτήρας και το μετατρέπει σε ένα μανιφέστο όπου κυριαρχεί ο άνθρωπος. Αν ο Δίας συμβολίζει την δύναμη και την εξουσία ο Προμηθέας θα είναι πάντα εκείνος που με λογική, τόση όση χρειάζεται στους επαναστάτες, θα αντιστέκεται σε κάθε τύραννο. Ο Προμηθέας δεν είναι ένα πνεύμα αντιλογίας ούτε μια παρόρμηση ενάντια στο κράτος. Αντιθέτως, είναι μια υπεύθυνη και καθολικά συνειδητή φωνή που θέλει να δώσει τέλος στην αυθαιρεσία και αλαζονεία των θεών και να βοηθήσει τους ανθρώπους να υπάρξουν χωρίς τον φόβο τους. Στο δεύτερο επεισόδιο ο Προμηθέας εξιστορεί στις Ωκεανίδες όλα όσα έδωσε στους ανθρώπους. Τους μίλησε για τις τέχνες, για το πως να διαβάζουν τα σημάδια της φύσης και να τα χρησιμοποιούν προς όφελος τους. Τους έδειξε τον τρόπο να ζούνε χωρίς να εξαρτώνται από τους θεούς και τις ιδεοληψίες τους. Το σπουδαιότερο έγινε ο καθρέπτης που τους έδειξε πως οι θεοί χρωστούν την δύναμη τους στην άγνοια και τον φόβο τους.
Τεχνικά ο σκηνοθέτης παίρνει ένα στατικό έργο και δημιουργώντας ένα ηχόδραμα με την μουσική σύνθεση του Φώτη Σιώτα και τον Νίκο Παπαϊωάννου να παίζει βιολοντσέλο επί σκηνής καθοδηγεί μια ξέφρενη κλιμάκωση τόσο δραματουργική όσο και σκηνοθετική. Οι φωτισμοί του Αλέκου Αναστασίου χόρευαν με τα ηχητικά εφέ βοηθώντας το απόκοσμο σκηνικό της Μαγδαληνής Αυγερινού. Όλη η παράσταση είναι στο κόκκινο με εντάσεις και διαδρομές που παρέσυραν ένα κατάμεστο θέατρο να είναι παρόν στο σύνολο του. Ο Άρης Μπινιάρης μελέτησε την μετρική του αρχαίου λόγου και με βοηθό την μετάφραση του Γιώργου Μπλάνα, αλλά και την ελεύθερη απόδοση του ίδιου απέδωσε όλη την προσωδία που χαρίζει ένα ποιητικό αποτέλεσμα γεμάτο μουσικότητα δίνοντας ρυθμό στο ίδιο το κείμενο.
Ο Γιάννης Στάνκογλου στιβαρός ερμηνευτικά είναι ένας πολεμιστής, ένας ροκ Προμηθέας που καταφέρνει με πάθος και ψυχή να γίνει ο προστάτης των ανθρώπων. Ένας επαναστάτης που έρχεται με φωτιά και σίδερο να αφυπνίσει. Πάνω σε ένα βράχο αντιμετωπίζει όλα τα πρόσωπα του έργου και καθοδηγεί την Αισχύλεια κλιμάκωση σε ένα υποκριτικό κρεσέντο αξιώσεων.
Ο χορός των γυναικών, οι Ωκεανίδες Αντριάνα Αντρέοβιτς, Δήμητρα Βήττα, Φιόνα Γεωργιάδη, Κατερίνα Δημάτη, Γρηγορία Μεθενίτη, Νάνσυ Μπούκλη, Δώρα Ξαγοράρη, Λεωνή Ξεροβάσιλα και Αλεξία Σαπρανίδου είναι από τα καλύτερα σχήματα που έχουν παρουσιασθεί τα τελευταία χρόνια. Δεν θα ήταν υπερβολή να πούμε πως εκτός του πρωταγωνιστή πέφτει όλο το βάρος της παράστασης πάνω τους. Απόλυτα συγχρονισμένες, με παράλληλες φωνές ένιωθες την ανάσα και τους λαρυγγισμούς τους να ψιθυρίζουν μέσα στο μυαλό σου με τα αέρινα φορέματα της Βασιλικής Σύρμα να ενισχύουν την κίνηση και την ρευστότητα του ήχου.
Η Ηρώ Μπέζου έχει να διαχειριστεί έναν μικρό άθλο. Στην σκηνή εμφανίζεται πάνω σε οστέινα, εξαρθρωμένα ξυλοπόδαρα μιμούμενη τις σπασμωδικές κινήσεις του ζώου που ταλανίζεται από την τρέλα. Το κουστούμι-κατασκευή της Δήμητρας Καίσαρη είναι εντυπωσιακό. Παρά όλα αυτά η ηθοποιός καταφέρνει αβίαστα να επικρατήσει και να μας μεταφέρει όλη την οδύνη της Ιούς που, επίσης, έχει πέσει θύμα της αυθαιρεσίας των θεών. Ο Αλέκος Συσσοβίτης είναι ένας νάρκισσος και εγωπαθής Ωκεανός που χτυπώντας τους ακολούθους του προσφέρει διπλωματικό χέρι βοηθείας στον Προμηθέα. Τα ειδικά ασημί παπούτσια που φοράει του δίνουν μια φιλάρεσκη κίνηση και μαζί με την δυνατή φωνή του γεμίζει την σκηνή.
Ο Ιωάννης Παπαζήσης είναι ο Ερμής. Έρχεται ως μπράβος να απαιτήσει υποταγή και απαντήσεις από τον Προμηθέα. Ωραία χημεία μεταξύ των ηθοποιών χαρίζοντας ένα δυνατό κλείσιμο. Στον ρόλο του Ήφαιστου ο Δαυίδ Μαλτέζε ο οποίος βρυχάται μπροστά στις υποδείξεις των Άρη Μπινιάρη ως Κράτος και Κωνσταντίνου Γεωργαλή ως Βία προετοιμάζοντας τους θεατές για τις συγκρούσεις που θα ακολουθήσουν με τους ηθοποιούς σε ένα τριπλό μπρα ντε φερ.
Ιδιαίτερη αναφορά στις μάσκες και στο εικαστικό κομμάτι της παράστασης. Η Δήμητρα Καίσαρη με τις υπέροχες κατασκευές της ανέδειξε την πρόθεση του σκηνοθέτη να μιλήσει για κλειστά στόματα και απρόσωπες, φιμωμένες εποχές κάνοντας τον Αισχύλο τρομακτικά επίκαιρο.
Ο Άρης Μπινιάρης μαζί με μια δυνατή ομάδα ηθοποιών και συντελεστών έκανε μια τολμηρή ανάγνωση του Προμηθέα Δεσμώτη και όταν οι θεατές σε καλούν για πέμπτη υπόκλιση στην σκηνή χαρίζοντας σου ένα παρατεταμένο χειροκρότημα, χωρίς να σε αφήνει να φύγεις, τότε οι ερωτήσεις έχουν ήδη απαντηθεί.