Κριτική / «Κατανόησέ με ή σε Καταβροχθίζω»: Σε όλα τα παιδιά χρωστάμε μια συγγνώμη και πάλι δεν φτάνει

Την θεατρική ομάδα Ανδρομέδα την γνώρισα στην παράσταση «Γυναίκες από χώμα». Την προηγούμενη δουλειά τους που βασιζόταν σε μαρτυρίες οροθετικών γυναικών που διασύρθηκαν και κακοποιήθηκαν από το ελληνικό κράτος. Η φετινή τους παράσταση που φιλοξενείται στον Πολυχώρο του θεάτρου Vault φέρει τον παράξενο τίτλο «Κατανόησε με ή σε Καταβροχθίζω» και ως θέμα της έχει αληθινές μαρτυρίες παιδιών από όλο τον κόσμο όσο αφορά την κακοποίηση τους σε όποια μορφή και χυδαιότητα υπάρχει. Η επιλογή και προσαρμογή των κειμένων καθώς και η σκηνοθεσία ανήκουν στο Κοραή Δαμάτη.

«Τα παιδιά πρέπει να προστατεύονται από κάθε μορφή βίας, προσβολής, παραμέλησης, εγκατάλειψης, σωματικής, ψυχολογικής, πνευματικής ή σεξουαλικής κακοποίησης και εκμετάλλευσης…» Απόσπασμα από την Διεθνή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού

Η παράσταση ξεκινάει με την είσοδο των ηθοποιών στη σκηνή όπου τραγουδούν παιδικά στιχάκια. Αυτό που αντικρίζει αμέσως ο θεατής είναι πως και οι εφτά ηθοποιοί μοιάζουν. Θα επανέλθω αργότερα σε αυτό. Πρωταγωνιστικό ρόλο στην εξέλιξη του έργου έχουν οι συγκλονιστικές κούκλες-μάσκες της Ελένης Σουμή. Είναι προσαρμοσμένες έτσι που να γίνονται δεύτερο σαρκίο πάνω στους ηθοποιούς. Κάθε κούκλα και μια ιστορία. Μια καταγγελία ντροπής που είναι γροθιά στο στομάχι. Οι ηθοποιοί Φανή Γρύλλη, Αντώνης Καραθανασόπουλος, Ντίνα Κούκου, Δημήτρης Μακρής, Σοφία Ρούβα, Γιάννης Τριαντάκης και Αναστασία Τσιύτση “φοράνε” τις κούκλες και τους δίνουν φωνή. Το θέμα είναι πως δεν λειτουργούν απλά ως ξενιστές, αλλά ντύνονται στην κυριολεξία τις μαρτυρίες των παιδιών. Και αυτό είναι και δύσκολο και επώδυνο. Δύσκολο γιατί απαιτεί ερμηνευτική αμεσότητα, που στο σύνολο της υπήρχε, αλλά και πολύ επώδυνο γιατί πρέπει να κοιτάξεις το τέρας και να προσέξεις μη σε καταπιεί. Είναι οι ιστορίες του Αλμπέρτο που εργάζεται από εννέα ετών σε βαριές αγροτικές δουλειές, της Αντζέλα που με την ανοχή της οικογένεια της, την κακοποιούσαν σεξουαλικά από τα εφτά της. Είναι ο Αλί που είναι πρόσφυγας στην Ελλάδα και τον χτυπούν γιατί είναι ξένος. Η Ματλέν από το Κονγκό στα δεκατρία της έγινε παιδί-στρατιώτης και η Φασίλ σκλάβα του σεξ για τους στρατιώτες ή η Αμίνα που στην χώρα της υποχρεώνουν τα κορίτσια σε κλειτοριδεκτομή. Πάρα πολλές ιστορίες και κάθε φόρα που ολοκλήρωνε ο κάθε ηθοποιός τον μονόλογο τα πρόσωπα των παιδιών δεν έφευγαν από την σκηνή, ούτε από το μυαλό μας.

Η σκηνοθεσία του Κοραή Δαμάτη ξεπερνάει κάθε προσδοκία. Χωρίς εύκολους συναισθηματισμούς και υπέρμετρους βερμπαλισμούς, εμπιστεύτηκε την δύναμη των κειμένων, αλλά και την καλή δουλειά της ομάδας και δικαιώθηκε.

Σε όλη την παράσταση οι κούκλες-παιδιά ήταν εκεί μαζί μας. Κρεμασμένες από μια κατασκευή στο ταβάνι ως μάρτυρες που ζητούν δικαίωση. Η σκηνοθετική γραμμή είναι καταγγελτική. Εξάλλου, τα γεγονότα είναι πραγματικά και όχι φανταστικά. Τα παιδιά, όσα ζουν ακόμα, είναι αληθινά πρόσωπα. Και δεν είναι πολύ μακριά μας. Είναι το προσφυγόπουλο που δεν αφήνουμε να παίζει με το παιδί μας. Είναι τα παιδιά που εργάζονται στα φανάρια, Είναι το παιδί που έχει μελανιές πάνω του και εμείς κάνουμε πως δεν το βλέπουμε.

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Πολύ εύστοχο επίσης, σκηνοθετικό εύρημα είναι στο τέλος της παράστασης που όλοι οι ηθοποιοί επί σκηνής κρατώντας φωτογραφίες και κοιτώντας τους θεατές στην πλατεία ενημερώνουν για τα τελευταία στοιχεία βάση στατιστικών ερευνών.

Φανταστείτε ένα θεατρικό χρονικό, χωρίς ιδιαίτερες υπερβολές όπου χρησιμοποιείται καταγεγραμμένο υλικό που παραχώρησε η Διεθνής Αμνηστία, εξάλλου η παράσταση τελεί υπό της αιγίδα της. Και επειδή στην αρχή ανέφερα πως όλοι οι ηθοποιοί μοιάζουν χρωστώ μια εξήγηση. Είναι τέτοια η ενσυναίσθηση της ομάδας και η τρυφερότητα της απέναντι στο ουσιαστικό νόημα της παράστασης όπου εκτός από ολόιδια κουστούμια, επιμέλειας Παύλου Ιωάννου, έχουν αγόρια και κορίτσια, ξυρίσει τα μαλλιά τους. Με αυτό γίνονται δευτεραγωνιστές στην ίδια τους την παράσταση αφήνοντας χώρο στις φωνές των παιδιών και ως άλλοι τραγικοί ήρωες καταγγέλλουν με το να αποποιούνται του φύλου τους, της καταγωγής και κοινωνικής τους θέσης και φυσικά, της εικόνας τους!

Μετά από κάθε παράσταση πραγματοποιούνται ανοιχτές συζητήσεις για το κοινό όπου φιλοξενούνται φορείς που ασχολούνται με τα δικαιώματα των παιδιών.