Κριτική / «Να τελειώνουμε με τον Εντύ Μπελγκέλ» στο Εθνικό Θέατρο: Η εικόνα πίσω από τον καθρέφτη

«Δεν παύουμε ποτέ να παίζουμε ρόλους αλλά υπάρχει μια αλήθεια στις μάσκες. Η δική μου αλήθεια ήταν αυτή η θέληση να υπάρχω αλλιώς»

Ο Εντύ Μπελγκέλ είναι ένας έφηβος που μεγαλώνει σε μια μικρή επαρχία της βόρειας Γαλλίας, στα τέλη της δεκαετίας του 1990. Καθημερινά δίνει έναν αγώνα να κρύψει την ομοφυλοφιλία του. Άλλες φορές τα καταφέρνει, άλλες πάλι όχι. Τις φορές που δεν τα καταφέρνει ο Εντύ βιώνει τον εξευτελισμό και την κοινωνική απομόνωση. Τον χτυπάνε, τον φτύνουν, του σκίζουν τα ρούχα, τον υποχρεώνουν σε πράξεις που δεν θέλει. Ο Εντύ, όταν δεν μπορεί να κρύψει την ομοφυλοφιλία του αλλάζει όνομα. Γίνεται η ¨αδερφάρα¨, ο ¨ξεκωλιάρης¨, η ¨ψωλοαρπάχτρα¨.

Όσο και να προσπαθήσει ο Εντύ να αλλάξει, τελικά, δεν τα καταφέρνει.

Ο Εντύ Μπελγκέλ πρέπει να ξε-φύγει…

Το αυτοβιογραφικό έργο του Εντουάρ Λουί, Να τελειώνουμε με τον Εντύ Μπελγκέλ, μεταφράστηκε σε πάνω από είκοσι γλώσσες και προκάλεσε έντονες συζητήσεις. Στην Ελλάδα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αντίποδες.

Αν και το βασικό κείμενο μιλάει για την ιστορία ενός γκέι εφήβου, από τα πρώτα λεπτά της παράστασης, αντιλαμβανόμαστε πως πρόκειται για ένα έργο με πολλές αφηγήσεις. Είναι αφελές να σταθούμε μόνο σε αυτό. Ο Εντουάρ Λουί, με αυτό το έργο δίνει δημόσιο λόγο και φωνή σε ανθρώπους που θεωρούνται κοινωνικά μη ¨υγιείς¨. Και αυτό είναι κάτι που ο σκηνοθέτης της παράστασης Ηλίας Αδάμ έχει διαβάσει καλά. Μπορεί πάνω στην σκηνή του Θεάτρου Rex να βλέπουμε δύο πρόσωπα, την Σοφία Πριοβόλου και τον Τζέο Πακίτσας, αλλά κατά την διάρκεια του έργου παρελαύνουν άνθρωποι της εργατικής τάξεις που τους συνέθλιψε το υπάρχον οικονομικό σύστημα, καταπιεσμένες γυναίκες που παντρεύτηκαν και τεκνοποίησαν χωρίς να το έχουν συνειδητά επιλέξει, μαύροι, τρανς, λεσβίες και όλοι οι ανέστιοι του σύγχρονου political correct.

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ο Ηλίας Αδάμ, μεταξύ σουρεαλισμού και αφηγηματικών ντοκουμέντων στήνει ένα πολιτικό μανιφέστο. Η παράσταση αρχίζει με τους δύο πρωταγωνιστές να συνομιλούν και να διερωτώνται  για το ποιος σκότωσε τον πατέρα τους. Εδώ να αναφέρουμε πως το έργο είναι γεμάτο από συμβολισμούς. Ένας θάνατος δεν είναι μόνο βιολογικός. Υπάρχουν πολλοί τρόποι να πεθάνει κάποιος. Ο σκηνοθέτης επιλέγει να ξεκινήσει με ένα συμπέρασμα. Παίρνει το τίτλο από το τρίτο μυθιστόρημα του Εντουάρ Λουί Ποιος σκότωσε τον πατέρα μου και περιγράφει πως η πολιτική κατέστρεψε την εργατική τάξη, αφαιρώντας της το δικαίωμα της για μόρφωση. Ποιος φταίει για την μισαλλοδοξία; Γιατί υποχρεωνόμαστε να ζούμε με στερεότυπα και φόρμες που δεν μας αφορούν και πάνω από όλα πως φτάνει ένας άνθρωπος να σκοτώσει έναν άλλον μόνο και μόνο γιατί είναι διαφορετικός; Μα φυσικά, η απάντηση είναι η έλλειψη παιδείας και η εσωστρέφεια. Αυτό είναι το αφήγημα που θέτει ο Ηλίας Αδάμ και με πολύ έξυπνους σκηνοθετικούς χειρισμούς το περνάει στην πλατεία.

Οι μεταμορφώσεις των ηθοποιών πάνω στη σκηνή είναι συνεχείς. Αλλάζουν χρόνους, πρόσωπα, γίνονται ο πατέρας, ο δικαστής, ο Συλβάν – που αν και μαύρος δεν είναι κακός- οι συμμαθητές. Ο Εντύ αλλάζει μα παραμένει το ίδιο πρόσωπο.

Η σκηνή με την ρίψη κόκκινου χρώματος, που παραπέμπει σε αίμα, στο κεφάλι της πρωταγωνίστριας, ως πράξη βίας από τους συμμαθητές της, θυμίζει την κινηματογραφική Κάρι του Στίβεν Κινγκ και δένει πολύ εύστοχα.

Η Σοφία Πριοβόλου, με την εξαιρετική φωνή της και την αμεσότητα της καταφέρνει να διηγηθεί μια ιστορία και να μας κάνει να μην μπορούμε να πάρουμε τα μάτια μας από πάνω της. Το phisique της, άλλοτε θηλυκό και άλλοτε, εσκεμμένα, ανδρόγυνο σε συνδυασμό με την συνεχή βλεμματική επαφή που διατηρούσε με το κοινό ήταν συγκλονιστική. Ο Έντυ, ως ρόλος ερμηνεύεται και από τους δύο ηθοποιούς. Ο Έντυ, η Έντυ και φυσικά το τρίτο φύλο.

Ο Τζέο Πακίτσας, συνεπής και εκείνος στις απαιτήσεις του ρόλου, παίζει επίσης δραματουργικά και κινησιολογικά με τα δύο φύλα. Δεν πέφτει στην παγίδα της μίμησης μιας επιθεωρησιακής φιγούρας ομοφυλόφιλου άντρα, αλλά επιμένει περισσότερο στην ψυχολογία του ανθρώπου που διώκεται, χωρίς όμως να θρηνεί την επιλογή του. Μάλλον ατσαλώνεται κάτω από το ασφυκτικά απαξιωτικό περιβάλλον.

Η χημεία των δύο ηθοποιών μαρτυράει ώρες προβών και βαθιά κατανόηση ενός σημειολογικά δύσκολου κειμένου.

Το σκηνικό της εικαστικού Ηλέκτρας Σταμπούλου, αποτελείται από μια αφαιρετική εγκατάσταση που αναπτύσσεται γύρω από την αφηγηματικότητα, την δημιουργία ρόλων και καταστάσεων. Τα βίντεο της Μαίρης Θηβαίου έχουν ενεργό ρόλο τόσο διευκολύνοντας την θεατρική οικονομία όσο και την δραματουργική. Η συχνή προβολή εικόνων από το μιντιακό υποπροϊόν της κλειδαρότρυπας όπως του ματσό αρσενικού και της πλαστικής μπίμπο, έρχεται να θέσει ακόμα ένα ερώτημα. Ποιος διαμορφώνει τα κοινωνικά πρότυπα; Ιδιαίτερα εύστοχο το εύρημα με το χαρτονένιο ομοίωμα ενός πασίγνωστου ποδοσφαιριστή, που συγκεντρώνει το υγιές πρότυπο ενός ¨σωστού¨ άντρα.

Η παράσταση Να τελειώνουμε με τον Εντύ Μπελγκέλ, είναι η εικόνα πίσω από τον καθρέφτη. Το σχέδιο χειραγώγησης μιας ολόκληρης κοινωνίας στην άρνηση του διαφορετικού και στην υποταγή της ¨κανονικότητας¨. Οτιδήποτε, δεν συμμορφώνεται με τους κώδικες της μικροαστικής, νομοθετικής και σεξουαλικής ορθότητας ακυρώνεται και εξαφανίζεται προς όφελος της κοινωνικής ευημερίας. Γι’ αυτό και ο Εντύ Μπελγκέλ, πρέπει όχι μόνο να φύγει, αλλά και να αφηγηθεί την ιστορία του. Όπως σωστά αναφέρει ο Ηλίας Αδάμ ¨γι’ αυτό κάνουμε την παράσταση, για να αλλάξει το αφήγημα¨.