Κριτική / «Συρματένιοι – Ξεσυρματένιοι Όλοι» στο θέατρο Άβατον: έχουμε τη ζωή πολύ, πάρα πολύ αγαπήσει

Το θέατρο έχει την ικανότητα να «φλερτάρει» με όλους τους τομείς της τέχνης, της επιστήμης, της δημιουργίας της κοινωνίας και της ζωής. Είναι η ίδια η φύση του, η ρίζα του και η καταγωγή του, να καταπιάνεται με όλες τις ανθρώπινες εκφάνσεις, γεννημένο το ίδιο από τον άνθρωπο και την ανάγκη του για επικοινωνία, κοινωνικοποίηση, ανταλλαγή. Και είναι φορές, που είναι αυτό το θέατρο, που αναλαμβάνει να φέρει σε επαφή τον άνθρωπο με την ίδια την ιστορία του, να σκαλίσει και να αναταράξει μνήμες και γεγονότα, αισθήσεις και συναισθήματα, που ξεχάστηκαν, αγνοήθηκαν, προσπεράστηκαν ή απλώς θάφτηκαν, όχι απλά και μόνο εξαιτίας του περάσματος του χρόνου αλλά τις περισσότερες φορές επειδή το απόσταγμά τους πρέπει να ξεχαστεί, να αγνοηθεί, να προσπεραστεί και να θαφτεί.

Στο Άβατον, ένα τέτοιο θέατρο μπορεί να παρακολουθήσει κανείς, στην παράσταση της Μελίνας Σκούφου «Συρματένιοι – Ξεσυρματένιοι Όλοι», βασισμένη στο ομώνυμο βιβλίο του Γιάννη Μακριδάκη. 

Στην εποχή της μαζικής «παραγωγής» προσφύγων, οικονομικών μεταναστών, ανθρώπων ξεριζωμένων, όπου η ανθρωπότητα δεν είναι τίποτε άλλο από ξοφλημένες μετοχές στο χρηματιστηριακό κατεστημένο και άνθρωποι και πατρίδες πωλούνται και αγοράζονται βάση συμφερόντων, η παράσταση έρχεται να φωτίσει μια περίοδο που ενώ χρονικά είναι ίσως μακρινή, οι συνθήκες και το πνεύμα της βρίσκεται ανάμεσα μας, σήμερα το 2020.

Σε ένα κείμενο με πραγματικές μαρτυρίες ανθρώπων που βίωσαν τα γεγονότα, ξεδιπλώνεται μια σχεδόν άγνωστη πτυχή της ελληνικής ιστορίας όταν Χιώτες εγκατέλειπαν την πατρίδα τους μαζικά κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής για την Τουρκία, τη Συρία, το Λίβανο, την Αίγυπτο, την Μέση Ανατολή για να μπορέσουν να ζήσουν.

Ένας πόλεμος, κατακτητές, συντρίμια, πείνα. Αίσθημα και ανάγκη για επιβίωση και ζωή. Αγώνας για επιβίωση και ζωή. Τι έχει αλλάξει από τότε;

Η Μελίνα Σκούφου ξεδιπλώνει το κείμενο του Γιάννη Μακριδάκη, ένα ιστορικό χρονικό  των πρωταγωνιστών του ιστορικού γίγνεσθαι -των ίδιων των ανθρώπων, ακουμπώντας την παράσταση πάνω τους. Είναι η ίδια η ανθρώπινη παρουσία που επιβάλλεται σε όλη την παράσταση: ξεκινώντας από τον σκηνικό χώρο –ρούχα/άνθρωποι κρεμασμένα ολούθε, φωτογραφίες και βαλίτσες, ρακιά και πορτοκάλια και με τους εκφραστικούς δρόμους της μέσα από την ντοπιολαλιά της Χίου, το τραγούδι, τα ηχητικά ντοκουμέντα. Και για αυτό η ροή της είναι ολοζώντανη. Δεν παράγει συναίσθημα εκβιαστικά, αφήνει τους ήρωες να μιλήσουν και να εκφραστούν μέσα από τα βιώματα και την προαίρεσή τους, με μία και μόνη ηθοποιό.

Η Χριστίνα Λυκοτσέτα, στο πρόσωπο της οποίας σκηνικά, συγκροτείται και αναδεικνύεται όλη αυτή η ανθρώπινη πλευρά της ιστορίας, καταφέρνει  με τρόπο σχεδόν μαγικό να αφεθείς στην αφήγησή της, ξεπερνώντας τον σκόπελο της μονομέρειας ενός μονολόγου. Δεν είναι μόνο οι διαφορετικοί εκφραστικοί τρόποι της για κάθε ήρωα και ηρωίδα που περιλαμβάνει η αφήγησή της. Είναι και οι συναισθηματικές εναλλαγές της και η ικανότητα της να «περνάει» από διαφορετικές διακυμάνσεις ανθρώπων, ρόλων, χαρακτήρων, διάθεσης και χαρακτήρων.

Και είναι η ίδια και η καταλυτική ερμηνεία της που συμπυκνώνουν αυτό το απόσταγμα της ανθρώπινης υπόστασης και της παράστασης, μέσα από τους μελοποιημένους από τον Θωμά Μπακαλάκο στίχους του Φώτη Αγγουλέ, Χιώτη ποιητή, αγωνιστή και κομμουνιστή που πέρασε στη Μέση Ανατολή, έζησε στα σύρματα/στρατόπεδα της περιόδου και παρέμεινε μέχρι το 1956 σε φυλακές και εξορία:

Μην καρτεράτε να λυγίσουμε μήτε για μια στιγμή
μηδ’ όσο στην κακοκαιριά λυγάει το κυπαρίσσι
έχουμε τη ζωή πολύ, πάρα πολύ αγαπήσει.

Πληροφορίες για την παράσταση ΕΔΩ