Τις αμέσως επόμενες ημέρες στο θέατρο θησείον – ΕΝΑ ΘΕΑΤΡΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΤΕΧΝΕΣ, πρόκειται να ανθίσει ένας Βυσσινόκηπος. «Ένας κάποιος τέτοιος βυσσινόκηπος» είναι η παράσταση που η ομάδα Nunc ρίχνει το δικό της πολύ ιδιαίτερο βλέμμα στο κλασικό έργο του Άντον Τσέχωφ, ένα βλέμμα σύγχρονο, σπιρτόζικο, παιχνιδιάρικο.
Αυτή είναι η αίσθηση που αποκόμισα, παρακολουθώντας την πρόβα της ομάδας, ένα ολοκληρωμένο «πέρασμα» της παράστασης. Στη σκηνή του θεάτρου στήνεται ένα παιχνίδι ερωταποκρίσεων, αυθόρμητων, φαινομενικά αφελών, προσωπικών ή γενικών ανάμεσα στους ηθοποιούς, ερωτήσεις που προετοιμάζουν και εισάγουν τις σκηνές του έργου. Οι ηθοποιοί δεν είναι πια ηθοποιοί, αλλά είναι οι προσωπικότητες που έχουν την ιδιότητα του ηθοποιού, και που δευτερόλεπτα μετά θα αποποιηθούν την προσωπικότητά τους για να «φορέσουν» τους χαρακτήρες των ρόλων τους. Ο ιντριγκαδόρικος χαρακτήρας της παράστασης, ο οποίος σέβεται και αναδεικνύει το πνεύμα και το ύφος του Βυσσινόκηπου, είναι και αυτός που κάνει τη διαφορά, σε ένα παιχνίδι εναλλαγής χρόνου, χώρου, ανθρώπων, τρόπου ζωής.
Έτσι ο Θράσος Αρβανίτης, εκτός από Θράσος είναι και ο Λοπάχιν, η Ελένη Ζαφείρη είναι η Ελένη και η Λιουμπόφ, ο Ορφέας Γεωργίου δίπλα στον Ορφέα βάζει και τον Πέτια, η Μαριάννα Δεβετζή περνάει από την Μαριάννα στη Βάρια ενώ και η σκηνοθέτης Μάρια Φλωράτου παράλληλα θα είναι η Άνια.
Η παράσταση, «κρυφοκοιτάει» στιγμιότυπα από τον Βυσσινόκηπο, σαν μέσα από ένα σύγχρονο καλειδοσκόπιο, ανασύροντας στην επιφάνεια τα μεγάλα ερωτήματα του έργου που ακόμα ψάχνουν τις απαντήσεις τους.
«Επιλέξαμε τον βυσσινόκηπο του Άντον Τσέχοφ γιατί είναι ένα έργο που μας συγκινεί και φέρει μέσα του πολύ έντονα την πάλη ανάμεσα στην αθωότητα και στην ωριμότητά, στον ρομαντισμό και στον ρεαλισμό, στο παλιό και στο καινούργιο» θα πει η Μάρια Φλωράτου «Ο Βυσσινόκηπος αποψιλώνεται κάθε μέρα. Το έργο του Τσέχοφ είναι πάντα επίκαιρο γιατί ο τρόπος με το οποίο στεκόμαστε μπροστά στην Ανάγκη της Αλλαγής είναι πάντοτε ένα ζητούμενο».
Πως ο Βυσσινόκηπος, μπορεί να επικοινωνήσει στο σήμερα, στο εδώ και τώρα; «Η δική μας παράστασή αρχίζει με ένα παιχνίδι ερωταποκρίσεων μεταξύ των ηθοποιών στο οποίο κάποιος ή κάποιοι κάνουν μία ερώτηση σε κάποιον άλλον και αυτός υποχρεούται να απαντήσει. Μπορεί να πει αλήθεια ή ψέματα, αλλά σίγουρα πρέπει να απαντήσει. Ο ερωτώμενος δεν γνωρίζει τις ερωτήσεις που θα του γίνουν. Οι ερωτήσεις είναι αυθόρμητες και εμπνευσμένες από τον ίδιο τον άνθρωπο στον οποίον γίνονται, αλλά και από αυτό που συμβαίνει εκείνη την στιγμή στον χώρο στον οποίο βρισκόμαστε.
Ουσιαστικά, το εδώ και τώρα έχει να κάνει με το ότι θέλουμε να δημιουργήσουμε μια συνωμοσία ανάμεσα σε θεατές και ηθοποιούς πριν την έναρξη των σκηνών που έχουμε επιλέξει να αναπαραστήσουμε. Όπως στα παιδικά παιχνίδια δρόμου τα παιδιά λένε: «λοιπόν, τώρα θα παίξουμε αγαλματάκια ακούνητα» και έπειτα παίρνουν θέση για το παιχνίδι, έτσι και εμείς θέλουμε να πούμε με τον τρόπο μας : «λοιπόν, είμαι ο τάδε και θα υποδυθώ αυτόν τον ρόλο στην σκηνή που ακολουθεί»
Η επιλογή ενός τόσο κλασσικού έργου, σε συνδυασμό με την ερευνητική διαδικασία, μας βοήθησε να κατανοήσουμε και να επεξεργαστούμε καλύτερα τα στοιχεία του έργου, που θέλαμε να αναδείξουμε. Προσπαθούμε να κρατήσουμε σαφώς διαφοροποιημένο το περιβάλλον του παιχνιδιού, που είναι «καθημερινό» και ανεπιτήδευτο από το περιβάλλον των σκηνών του βυσσινόκηπου που παρουσιάζονται περισσότερο αλληγορικά και ποιητικά παρά ρεαλιστικά.
Οι ήρωες του Τσέχοφ είναι γραμμένοι με μεγάλη καθαρότητα. Εκπροσωπούν έναν ολόκληρο κόσμο και κάθε ένας αντιπροσωπεύει μία Ηθική που άλλοτε αντιπαρατίθεται και άλλοτε συμπορεύεται με των υπολοίπων. Αυτό το τιτάνιο μέγεθος συγκρούσεων μας δίνει τη δυνατότητα να έχουμε μία σαφήνεια στην εξέλιξη της θεατρικής δράσης παρόλο που παρουσιάζουμε επιλεκτικά κάποιες από τις σκηνές του έργου»
Σε αυτό το πλαίσιο συνομίλησα με τους ηθοποιούς της παράστασης, θέλοντας να μου μιλήσουν με τα λόγια του Τσέχωφ ως ήρωες του Τσέχωφ, αλλά και με τα λόγια τα δικά τους για τον δικό τους χαμένο ή όχι Βυσσινόκηπο του 2019.
Οι ήρωες του Τσέχωφ – οι ηθοποιοί του σήμερα
Γερμολάι Αλεξέιτς Λοπάχιν – Θράσος Αρβανίτης
«Υποδύομαι τον Γερμολάι Αλεξέιτς Λοπάχιν , έναν μουζίκο ο οποίος κατάφερε το ακατόρθωτο: «Αγόρασα το ωραιότερο κτήμα..Αγόρασα το κτήμα όπου ο πατέρας και ο πάππους μου ήταν δούλοι μέσα σε αυτό και δεν τους άφηναν να μπουν ούτε μέχρι την κουζίνα.»
Πίσω από αυτές τις λέξεις όπως και σε άλλα σημεία του έργου, κρύβεται ένα βαθύτερο νόημα τόσο για τον ίδιο τον ήρωα όσο και για το έργο.
Πράγματα που με συγκινούν στο έργο είναι η μετάβαση από το παλιό στο νέο, οι αντιδράσεις, η νέα τάξη πραγμάτων και πως αυτό επηρεάζει τις προσωπικότητες όλων των ηρώων, αλλά ειδικά του Λοπάχιν, ο οποίος κατάφερε να κερδίσει αυτό που θεωρούνταν χαμένο. Ο Γερμολάι Αλεξέιτς αποφάσισε να επωμιστεί ένα τεράστιο ηθικό φορτίο. Έκανε «αυτο που πρέπει» , έδωσε λύση στο τέλμα του Βυσσινόκηπου, επιτρέποντας στους παλαιούς ιδιοκτήτες να συνεχίσουν να ζουν με τον ρομαντισμό τους.
Ο δικός μου Βυσσινόκηπος; Δεν θέλω να χάσω τον εαυτό μου, την ανθρωπιά μου, τις αξίες που με διέπουν και που θεωρώ ότι χωρίς αυτές το μέλλον μου θα είναι δυσοίωνο. Το ίδιο προσδοκώ και αξιώνω για τους συνανθρώπους μου και για την ίδια την κοινωνία , μιας και μέσα στα χρόνια την κρίσης, αλλοιώθηκαν πολλές βασικές αρχές όπως της αλληλεγγύης , της συνεργασίας , της αγάπης και του σεβασμού.
Θα κλείσω με μια φράση του Λοπάχιν που θα ήθελα να σφραγίσει την σημερινή πραγματικότητα και να με κάνει να θέλω να παλέψω ή καλύτερα να παλέψουμε για να γυρίσουμε σελίδα. «Να γινόταν να τελειώσουν όλα αυτά γρήγορα για να μπορέσουμε να γλιτώσουμε από αυτή την άχαρη και κακορίζικη ζωή μας…»
Λιουμπόφ Αντρέγεβνα – Ελένη Ζαφείρη
“Όλο σκορπάει τα πράγματά της. Έτσι σκόρπισε κ τη ζωή της”
«Βρήκα αυτή τη φράση σε μία σκηνή που ο Τσέχωφ αναγκάστηκε να κόψει
μετά τη πρώτη πρεμιέρα του Βυσσινόκηπου. Αυτά τα λόγια μαζί με το
θαυμασμό μου για τον άνθρωπο που βουτάει έτσι άφοβα στην αγάπη κάθε
φορά, χωρίς δίχτυ ασφαλείας, συνοψίζουν κάπως τις σκέψεις μου για τη
Λιουμπόφ Αντρέγεβνα αυτή τη στιγμή.
Χαμένος Βυσσινόκηπος για μένα είναι οι ωραίοι μου παππούδες και τα
καλοκαίρια που έχω περάσει μαζί τους μικρή. Οι ιστορίες που μας έλεγαν
τα βράδια στη βεράντα πριν κοιμηθούμε. Που ήταν πάντα οι ίδιες ιστορίες
και εμείς τις ακούγαμε πάντα εκστατικοί. Ακόμα αναρωτιέμαι πόσα δεν
πρόλαβα να μάθω, πόσα δεν σκέφτηκα να ρωτήσω και χάθηκαν μαζί τους».
Πέτια Τροφίμοφ – Ορφέας Γεωργίου
Ο Πέτια Τροφίμοφ διακατέχεται από μια ευγένεια ψυχής και μια εξαιρετική ευφυΐα πράγμα που τον έχει οδηγήσει να είναι ιδεαλιστής. Έχει όραμα για το μέλλον νιώθει την κοινωνική αλλαγή να έρχεται κ πιστεύει ότι είναι η ευκαιρία να χτιστεί ένας νέος κώδικας αξιών βασισμένος στην ελευθερία που θα είναι για όλους. Βασική προϋπόθεση για αυτό είναι η απαλλαγή από την αδράνεια κ τη μεμψιμοιρία που μας κρατάει πίσω. Ακόμα κ αν αυτό είναι κάτι πολύ αγαπημένο όπως ο Βυσσινόκηπος. Τα λόγια του…”και αν η ευτυχία μας προσπεράσει…κι αν δεν τη βρούμε…δεν πειράζει…θα τη βρουν άλλοι μετά από εμάς” συμπυκνώνει την κοσμοθεωρία κ την ανιδιοτελή στάση ζωής του στο δρόμο για την επανάσταση παρόλο που μπορεί να διακρίνει κανείς τις αντιφάσεις στον καθημερινό τρόπο ζωής του. Παλεύει για την αλλαγή παρόλο που ενδέχεται να μην μπορεί να μην συμπεριλαμβάνεται ο εαυτός του σ αυτήν.
Το πέρασμα από μια παλιά συνθήκη σε μια καινούργια δεν είναι χαμένη υπόθεση. Κατά συνέπεια δεν υπάρχει χαμένος Βυσσινόκηπος όσο υπάρχει η μνήμη ζωντανή( είτε δυσάρεστη είτε ευχάριστη )μέσα στο κεφάλι μας. Αυτό είναι για μένα κ το μεγαλύτερο διακύβευμα στις μέρες μας. Γνωρίζοντας το παρελθόν μπορώ να ορίσω το παρόν μου. Σχέσεις, άνθρωποι κ στιγμές είναι τα συστατικά του προσωπικού μου Βυσσινόκηπου. Κρατάω απ’ όλους τους βυσσινόκηπους που με έχουν φιλοξενήσει αυτά που με βοηθάνε να προχωρήσω μπροστά κ με αυτά τα υλικά φτιάχνω έναν καινούργιο στο εδώ κ στο τώρα μέχρι να …..
Βάρια – Μαριάννα Δεβετζή
Η Βάρια είναι ένα νέο κορίτσι που ζει στον Βυσσινόκηπο από μικρό παιδί, ως ψυχοκόρη της Λιουμπόφ Αντρέγιεβνα. Είναι ένα εργατικό κορίτσι, που συντηρεί και φροντίζει με στοργή το σπίτι του Βυσσινόκηπου και τους ανθρώπους του και κάνει τα πάντα για να μπορέσει να σώσει την περιουσία της οικογένειάς της. Όλη της η ζωή είναι ταγμένη στον Βυσσινόκηπο και δεν πιστεύει καθόλου σε οτιδήποτε καινούριο έρχεται να τον αλλάξει. Η Βάρια πιστεύει βαθιά στον Θεό και θέλει να ταξιδέψει μακριά.
«Θα ήμουνα ελεύθερη, ελεύθερη..», μας λέει.
Η ελευθερία, ως βαθιά και ανεξάντλητη ανάγκη του ανθρώπου διαπερνά όλο το έργο. Όλοι οι ήρωες αναζητούν την ελευθερία τους και αυτή φυσικά για τον καθένα ορίζεται τελείως διαφορετικά, ανάλογα με τις καταβολές, τις αντιλήψεις, τις προθέσεις και τις επιθυμίες του, σε σημείο που δικαιολογημένα συγκρούονται. Οι ήρωες όμως του Βυσσινόκηπου, βρίσκονται να είναι αγαπημένοι, ακόμα και μέσα σε αυτήν την ασφυκτική κατάσταση, όπου κανένας δεν μπορεί να κατανοήσει την ελευθερία του αλλού και εν τέλει όλοι μένουν αβοήθητοι. Αυτό είναι το δώρο που μας προσφέρει ο Άντον Τσέχωφ με τον Βυσσινόκηπο.
Μπορεί τις διαφορές μας να μην τις λύσουμε ποτέ και σίγουρα ποτέ δεν θα κατανοήσουμε πλήρως ο ένας τον άλλον. Δεν πειράζει. Ας προσπαθούμε να είμαστε αγαπημένοι.
Ο χαμένος Βυσσινόκηπος είναι ένας κήπος των περασμένων, όχι αναγκαστικά των χαμένων, αλλά όλων αυτών που βρίσκονται στο σεντούκι της μνήμης μας και που μας καθορίζουν ακόμα.
Άνια – Μάρια Φλωράτου
Για μένα ο Βυσσινόκηπος συμβολίζει ό,τι είναι φωτεινό στην ζωή μας, την ομορφιά, την ευγένεια, την αγάπη. Δυστυχώς η καθημερινότητα μας τα εχθρεύεται όλα αυτά. Οι πόλεις που κατοικούμε αλλά και ο τρόπος που ζούμε είναι λες και αρνούνται να αναγνωρίσουν την αξία του «ωραίου» για την ζωή μας.
Διαρκώς καταναλώνουμε προϊόντα, εφαρμογές, τέχνη, διασκέδαση… Αισθάνομαι ότι είμαστε μία κοινωνία που αποτελείται από κουρασμένους ανθρώπους. Νομίζω πως ό, τι έχει την δύναμη να μας μετακινήσει, να μετατοπίσει κάτι στην σκέψη και στην συμπεριφορά μας βρίσκεται σε λήθαργο.
Δυστυχώς βομβαρδιζόμαστε διαρκώς από την αδικία και την εκμετάλλευση. Στον «σύγχρονο», «πολιτισμένο» κόσμο του 2019 αποτυγχάνουμε καθημερινά ως κοινωνία. Οφείλουμε κάπου να αναζητήσουμε την δύναμη να αλλάξουμε τον κόσμο. Οφείλουμε να διαφυλάξουμε τον προσωπικό μας Βυσσινόκηπο. Όμως ο ρυθμός της ζωής μας είναι τόσο καταιγιστικός, που σχεδόν δεν προλαβαίνουμε ούτε να σκεφτούμε. Στο θέατρο πιστεύω πως μπορούμε να κάνουμε μια αφετηρία. Στο θέατρο μπορούμε να κοιταχτούμε με ειλικρίνεια στα μάτια και να παραδεχτούμε ότι τα έχουμε κάνει «μαντάρα», όλοι δίχως εξαιρέσεις. Και ίσως αυτό μας δώσει δύναμη να μετακινηθούμε προς μια στάση ζωής περισσότερο γενναία.
Αντί Επιλόγου- Πίσω στην Αρχή
Ένα έργο σταθμός στην παγκόσμια δραματουργία. Μια ομάδα με γνώση, κατάρτιση, με άποψη και βλέμμα. Ένα παιχνίδι χρόνου. Μια έρευνα πάνω στην Ευτυχία, που δεν ήρθε και αν ήρθε μας προσπέρασε. Ένας απολογισμός ελπίδας του Τσεχωφικού οράματος. Με ρυθμό, με ουσία και έμπνευση. Ένας κάποιος τέτοιος Βυσσινόκηπος… σαν αυτόν που ανθίζει στο θησείον- ΕΝΑ ΘΕΑΤΡΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΤΕΧΝΕΣ. Πάρτε μυρωδιά!
Πληροφορίες για την παράσταση ΕΔΩ
Αποκλειστικές Φωτογραφίες για το tetragwno.gr: Χρήστος Χήρμπος