Στην πρόβα της «Οδύσσειας Reloaded» από τον Πέτρο Σκαρμέα στο Θέατρο Ροές: μια απρόσμενη οπτική
Μια «Οδύσσεια» της ανατροπής. Ο Πέτρος Σκαρμέας και η ομάδα Asalto, συναντιούνται με το κλασικότερο ίσως κείμενο της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, για να το «κοιτάξουν» με άλλη ματιά, για να ανοίξουν νέες διαστάσεις στην ερμηνεία του, φέρνοντας σε σημείο τομής το παράδοξο με το αληθινό.
Το μεγάλο ταξίδι του Ομηρικού ήρωα, η καθοριστική συμβολή του στην πολιορκία της Τροίας, οι σταθμοί του στην Κίρκη, τον Πολύφημο, τους Λαιστρυγόνες, τους Φαίακες, το συναπάντημα με τις Σειρήνες, γίνονται οι αφορμές και οι βάσεις να μιλήσει η παράσταση για το σήμερα και το τώρα, όχι με συμβολισμούς και κωδικοποιήσεις, αλλά άμεσα και καταφανή.
Η ψυχή της παράστασης, ο εμπνευστής της και σκηνοθέτης Πέτρος Σκαρμέας θα δώσει το στίγμα και τις αναφορές της: «Η εξιδανίκευση των ηρώων, η λάμψη του έργου, η τελειότητα χαρακτήρων και πλοκής της Οδύσσειας, είναι αυτά που με ώθησαν, με ερέθισαν και με προκάλεσαν , να την τουμπάρω και να την αποδώσω αλλιώς. Είπα στον εαυτό μου, πάμε να δείξουμε την ματιά ανθρώπων που φιμώθηκαν, που σκοτώθηκαν, που βιάστηκαν, που καταπιέστηκαν.»
Ο Οδυσσέας εδώ δεν είναι ένας αποστεωμένος ήρωας, που φλερτάρει με την τελειότητα του Θείου και του Υπερ-κόσμου: O Οδυσσέας εδώ φέρει όλες τις ιδιότητες, τις χάρες και τα ελαττώματα του σύγχρονου ανθρώπου, άξιο μέρος και μέλος της σύγχρονης κοινωνίας, οικοδομημένη εν πολλοίς στην απάτη, την παραπλάνηση, την αδικία. Σε αυτήν την Οδύσσεια, οι πραγματικοί ήρωές της είναι οι δευτερεύοντες χαρακτήρες του Ομήρου, οι αφανείς και μη προβεβλημένοι, που πλαισιώνουν τον υπερήρωα, και που όμως η κλασική μελέτη δεν τους έχει φερθεί με δικαιοσύνη, δεν τους έχει τοποθέτησει σε ψηλό βάθρο.
Οι Τζοάνα Βρακά, Βασίλης Γιαννέλος, Πέτρος Σκαρμέας, Αφροδίτη Λόη (η μουσικός της παρέας) ξεκινούν την περιπλάνησή τους γύρω από ένα τραπέζι, εν μέσω βιβλίων και σκόρπιων χαρτιών, για να ξεδιπλώσουν με ασύλληπτη ενέργεια και ιδιαίτερη εμφατικότητα όλους τους ήρωες του έπους, αναδεικνύοντας τους σε σημερινές φιγούρες που συναντάμε δίπλα μας.
Κι ενώ η διάθεση είναι σκωπτική, με κωμικές απεικονήσεις και σατυρικές αναφορές, μπορεί να οσμιστεί κανείς τη διακριτική παρουσία μιας πίκρας για όλα όσα γύρω μας συμβαίνουν και που σχεδόν αυτιστικά ο σύγχρονος κόσμος επιτρέπει να συμβαίνουν, από τη σαπίλα της δημόσιας διοίκησης, τη διαφορετικότητα μέχρι το προσφυγικό και την παγκόσμια οικονομία.
Στην παράσταση του Πέτρου Σκαρμέα το παράδοξο γίνεται ρεαλιστικό. Ο ρόλος του Οδυσσέα ανατίθεται σε γυναίκα, ρεμπέτικοί σκοποί γίνονται το περιβάλλον της Νεκυίας, ενώ ο εμπνευσμένος λαγός/ρεπόρτερ που παρεμβαίνει σχολιάζοντας τα τεκταινόμενα αναδεικνύεται σε σήμα κατατεθέν της παράστασης, σ΄ένα μοναδικό σχόλιο για το ρόλο των ΜΜΕ στη διαμόρφωση κοινωνικής συνείδησης με την παραπληροφόρηση και την κατευθυνόμενη και ελεγχόμενη είδηση.
Γιατί γυναίκα ο Οδυσσέας; «Αυτό έρχεται από πολύ παλιά, από τον καιρό ακόμα της δραματικής σχολής» θα μου πει ο σκημοθέτης. «Όταν έβλεπα κοπέλες να κάνουν άντρες, ήταν πολύ πιο εύστοχες στις παρατηρήσεις τους, στα στοιχεία αυτά του ρόλου που αναδείκνυαν και σάρκαζαν, απ΄ότι οι άντρες ηθοποιοί. Αυτή η απόσταση, βοηθάει να σχολιάσει πτυχές, ιδιότητες και καρκινώματα (όπως πχ ο σεξισμός) των ανδρών». Η Τζοάνα Βρακά θα συμπληρώσει: «Ξεκίνησε ως ρόλος σύμβολο. Δεν τον δουλέψαμε ως αντρικό πρότυπο, αλλά ως σύμβολο της πατριαρχίας που διέρχεται μέσα στους αιώνες την κοινωνία. Για παράδειγμα η Θάτσερ, παρόλο που ήταν γυναίκα, υπήρξε τυπικός εκπρόσωπος της πατριαρχίας. Είναι περίπλοκο για μένα μια γυναίκα να ερμηνεύει έναν άντρα. Καλούμαι να συνηγορήσω υπέρ του Οδυσσέα. Τρόμαξα σε σημεία, τον αγάπησα σε άλλα».
Και αυτή η συγγραφική παράβαση στο πρόσωπο του λαγού-δημοσιογράφου; «Ουσιαστικά, ο δημοσιογράφος είναι το στόμα του Ομήρου. Του μεσολαβητή. Που διαστρεβλώνει, παραμορφώνει, υπερτονίζει ή υποβαθμίζει κατά το δοκούν ή κατά το συμφέρον τα γεγονότα», θα μου πει με έμφαση ο Πέτρος ενώ ο Βασίλης Γιαννέλος που υποδύεται επίσης και τον Θερσίτη, θα συμπληρώσει: «Δεν είναι τυχαία η εικόνα του δημοσιογράφου ως λαγού. Του ανθρώπου που «τρυπώνει» και χώνεται παντού με σκοπό να διαβάλλει, να αποσυντονίζει. Το ακριβώς αντίθετο του Θερσίτη, τον οποίο επίσης ερμηνεύω, του οποίου ο καταγγελτικός λόγος είναι αυθόρμητος και έχει αφετηρία την πραγματική φρίκη των γεγονότων και την προβληματική τους. Και βέβαια υπάρχει και «Φέρελπις Νέος» που υποδύομαι, που μπορεί να διακρίνει κανείς την προσπάθεια χειραγώγησης των νέων έτσι ώστε να μπουν στα καλούπια και στις φόρμες που είναι αποδεκτές από την κοινωνία».
Η σωματικότητα στην έκφραση, ή ισορροπημένη και εύστοχη μίξη αφήγησης και διαλόγων, η άμεση ατάκα, η χρήση μασκών, το ζωντανό μουσικό και ηχητικό περιβάλλον και σε κάποιες στιγμές η οριακά καρτουνίστικη σκηνική συμπεριφορά, δημιουργούν έναν εξελισσόμενο ρυθμό στη ροή, κρατώντας αμείωτο το ενδιαφέρον, δημιουργώντας αίσθημα αναμονής για το τι και πως θα ακολουθήσει. Και αυτό είναι το μεγάλο στοίχημα που φαίνεται πως κερδίζει η παράσταση: τον τρόπο και το δρόμο να βγάλει το θεατή έξω από τις κατεστημένες προσλαμβάνουσες για ένα κλασικό έργο, και η περιπλάνηση σε αυτόν έξω από τη «στράτα», σε νέα οπτικά πεδία.
«Η Οδύσσεια μου, αναδεικνύεται σε ένα άχρονο χρονικό», θα κλείσει ο Πέτρος Σκαρμέας. «Οι κοινωνίες της, τα πρότυπά της, οι άνθρωποί της, οι μάχες της και οι ειρήνες της, οι συγκρούσεις και τα αγαθά της διατρέχουν σταθερά και αναλλοίωτα όλες τις κοινωνίες σε όλες τις εποχές».
Το αποτέλεσμα είναι μια φρέσκια, κεφάτη και νεανική παράσταση, που όσο γελά άλλο τόσο θλίβεται με τα στραβά του ανθρώπου. Μια παράσταση που βρίσκει την ανεμελιά ως αφορμή για να μιλήσει για τα πιο σοβαρά. Που αποδεικνύει περίτρανα πως το παράλογο, το παράδοξο και το φανταστικό δεν απέχει μακριά από την πραγματικότητά μας. Και μια Οδύσσεια, που ίσως ήταν έτσι κάποτε, που σίγουρα όμως είναι έτσι τώρα. Μια Οδύσσεια που τολμάμε να την κοιτάξουμε στα ίσια, την «γελάμε» και την ξορκίζουμε.
Πρεμιέρα σήμερα Πέμπτη 24/10/2019
Πληροφορίες για την παρασταση μπορείτε να βρείτε ΕΔΩ