Στις 18 Φεβρουαρίου του 1883 γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης ένας από τους μείζονες και επιδραστικότερους έλληνες λογοτέχνες ο Νίκος Καζαντζάκης.
Το οικογενειακό περιβάλλον που μεγάλωσε τον ακολούθησε σε όλη του την ζωή. Είχε αδυναμία στην μητέρα του, ενώ δεν έλειπαν οι συχνοί καυγάδες με τον πατέρα του.
Στο βιβλίο του «Αναφορά στο Γκρέκο» παρουσιάζει την μητέρα του θλιμμένη, με μεγάλα μαύρα μάτια και γεμάτη καλοσύνη. Σε αντίθεση τον πατέρα του τον παρομοιάζει με Λιόντα που την κατασπάραζε περπατώντας με βαριά βήματα και αμίλητο.
Μόλις, ο Νίκος Καζαντζάκης ολοκλήρωσε τις βασικές του σπουδές μετακόμισε στην Αθήνα όπου σπούδασε νομικά. Παίρνοντας το δίπλωμα του, το 1906, δημοσίευσε με το ψευδώνυμο Κάρμα Νιρβαμή το μυθιστόρημα «Όφις και Κρίνο» όπου σε μορφή ημερολογίου αρχίζουν να διαφαίνονται οι ανησυχίες του για τη ζωή και τον θάνατο, τη γυναίκα και τον έρωτα.
Για να συμπληρώνει το εισόδημα του αρθρογραφούσε σε διάφορα περιοδικά με τα ψευδώνυμα Ακρίτας, Κάρμα Νιρβαμή και Πέτρος Ψηλορείτης. Ένα χρόνο αργότερα πηγαίνει στο Παρίσι για μεταπτυχιακές σπουδές. Εκεί, έρχεται σε επαφή με τον Γάλλο φιλόσοφο Ανρί-Λουίς Μπεργκσόν και τις ιδέες του περί ελεύθερης διανόησης, την ανυπόταχτη βούληση και τα όρια της γλωσσικής ταυτότητας. Ο Καζαντζάκης επηρεάζεται πολύ και αντιπαραβάλλει την φιλοσοφία του με αυτήν του Φρίντριχ Νίτσε (Αναφορά στον Γκρέκο). Αυτό φαίνεται, ακόμα, πιο έντονα στην «Ασκητική».
Επιστρέφοντας στην Ελλάδα και αφού είχε παντρευτεί την Γαλάτεια Αλεξίου (και μάλιστα κρυφά από τον πατέρα του) παίρνει μέρος στον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο (1912). Εκείνη την περίοδο είχε γνωριστεί ήδη με τον Άγγελο Σικελιανό και από κοινού είχαν ιδρύσει τον Εκπαιδευτικό Όμιλο, ένα σωματείο που συμμετείχαν λογοτέχνες, πολιτικοί και εκπαιδευτικοί. Ανάμεσα τους και οι Ανδρέας Καρκαβίτσας, Λορέντζος Μαβίλης, Αλέξανδρος Δελμούζος, Ίων Δραγούμης κ.α.
Η σχέση του με τον ποιητή Άγγελο Σικελιανό υπήρξε μνημειώδης και για τους δυο. Μαζί αναλύουν για ώρες, μέρες ολόκληρες τις πνευματικές τους αναζητήσεις. Διατηρούν μαζί ένα σημειωματάριο στολισμένο, μάλιστα, με αποξηραμένα λουλούδια στις σελίδες του. Ο Άγγελος Σικελιανός είναι 30 χρόνων και ο Καζαντζάκης 31. Οι κοινές τους αμφισβητήσεις τους οδηγούν στο Άγιο Όρος, όπου φιλοξενούνται για 40 ημέρες. Στην συνέχεια ταξιδεύουν σε όλη την Ελλάδα, Δελφοί, Θήβες, Ακρόπολη, Σίφνος, Μυστράς, Σπάρτη, Ταΰγετος, Μυκήνες. Οι δρόμοι τους θα χωρίσουν λόγω πολιτικών διαφορών. Ο μεν Καζαντζάκης είναι υπέρ της Μεγάλης Ιδέας και του εμπνευστή της, ο δε Σικελιανός βασιλικός. Άλλη αφορμή αυτής της ψυχρότητας ήταν και ο Απρίλιος του 1946, όπου η Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών έστειλε αίτηση στην Επιτροπή των Νόμπελ στη Σουηδία με την υποψηφιότητα του Άγγελου Σικελιανού για το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας. Όταν εστάλη συμπληρωματική υποψηφιότητα με το όνομα του Καζαντζάκη, ο Σικελιανός θύμωσε.
Την διπλή υποψηφιότητα δεν είδαν με καλό μάτι ούτε στην Ελλάδα αφού από την επόμενη κιόλας ημέρα τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων έκαναν λόγο για «Μια Διεθνής Απάτη» (Εφημερίδα Εστία». Αρκετοί έκαναν λόγο για συμμετοχή του Σικελιανού σε αυτό το κλίμα, άλλοι χρέωσαν τον συγγραφέα για πολιτικές σκοπιμότητες. Όπως, και να έχει η Επιτροπή στην Σουηδία απέρριψε την υποψηφιότητα του Καζαντζάκη κάτι που τον πλήγωσε βαθιά. Συνολικά εννέα φορές είχε προταθεί, αλλά καμιά δεν κατάφερε να το κερδίσει. Εκείνη την περίοδο είχε γνωρίσει και την Ελένη Σαμίου, μετά τον χωρισμό από την Γαλάτεια, την σύντροφο της ζωής του.
Όλο το προηγούμενο διάστημα ο Νίκος Καζαντζάκης δεν σταματάει να γράφει. Τα μυθιστορήματα του μεταφράζονται σε 40 γλώσσες. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ) έχουν εκδοθεί 561 μεταφράσεις διαφόρων έργων του. Τα πιο πολυμεταφρασμένα έργα του είναι τα μυθιστορήματά (Ζορμπάς, Ο Χριστός ξανασταυρώνεται, Αδερφοφάδες, Καπετάν Μιχάλης, Τελευταίος πειρασμός, Ο φτωχούλης του Θεού), όμως έχουν επίσης μεταφραστεί και θεατρικά του, ταξιδιωτικά, παιδικά όπως «Στα παλάτια της Κνωσού», ή ακόμη και φιλοσοφικά όπως η διατριβή του «Ο Φ. Νίτσε εν τη φιλοσοφία του δικαίου και της πολιτείας» ή «Η Ασκητική».
Ο Νίκος Καζαντζάκης ήρθε πολλές φορές αντιμέτωπος με την εκκλησία και τις ιδεοληψίες της. Τόσο το έργο του «Καπετάν Μιχάλης» και ακόμα περισσότερο «Ο Μεγάλος Πειρασμός» τον έφερε ενώπιων απαγορεύσεων, καθυβρίσεων, προπηλακισμών και διωγμών. H Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος τον καταράστηκε και ζήτησε από την κυβέρνηση, την απαγόρευση των βιβλίων του, ενώ τον απείλησε και με αφορισμό, κάτι που τελικά, δεν πραγματοποιήθηκε, όπως εσφαλμένα πιστεύουν κάποιοι.
Το εχθρικό κλίμα δεν σταμάτησε ούτε και μετά τον θάνατο του από κάποιους φανατικούς. Στις 26 Οκτωβρίου 1957 ο σπουδαίος έλληνας συγγραφέας αφήνει την τελευταία του πνοή στο Φράιμπουργκ, της Δυτική Γερμανίας. Αιτία θανάτου βαριά μορφής ασιατική γρίπη. Η σορός του μεταφέρθηκε στο στρατιωτικό αεροδρόμιο της Ελευσίνας. Οι ιερείς δεν δέχτηκαν να μείνει η σορός του σε ναό της Αθήνας μέχρι την αναχώρησή της για την Κρήτη. Ο ίδιος ο Γεώργιος Παπανδρέου είχε μεσολαβήσει, αλλά η εκκλησία ήταν ανένδοτη. Δέκα ημέρες μετά η σορός μεταφέρθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης και αφού πραγματοποιήθηκε η νεκρώσιμος ακολουθία ο, τότε, Αρχιεπίσκοπος Κρήτης Ευγένιος απαγόρεψε στους ιερείς να παρίστανται στην ταφή.
Αδιαμφισβήτητα, ο Νίκος Καζαντζάκης είναι τεράστιο κεφάλαιο στην ελληνική και παγκόσμια μυθιστοριογραφία. Ένας γνήσιος ποιητής που αφιέρωσε όλη την ζωή στην αιώνια και διαρκής αναζήτηση του μέγα μυστηρίου που λέγεται άνθρωπος. Η αξιοσύνη του και το ταλέντο του συμβάδιζε με την άρτια τεχνική του.
Είχε μοναδική ικανότητα να αναπλάθει τον λόγο, την πραγματικότητα και να παρεισφρέει μέσο των λέξεων του στο μυαλό του αναγνώστη. Οι ήρωες του είναι βαθιά βασανισμένοι άνθρωποι και ιδιαίτερα «ελληνικοί». Αν ένας συγγραφέας αγάπησε πολύ την πατρίδα του αυτός είναι σίγουρα ο Νίκος Καζαντζάκης.
Είναι από τους ελάχιστους των Ελλήνων συγγραφέων που αντιμετωπίσθηκε από τους ημετέρους του περισσότερο ως φιλόσοφος παρά ως λόγιος.
Η αναζήτηση της ελευθερίας κυριαρχεί στο έργο του καθολικά. Η ελευθερία αποτελεί ένα από τα βασικά ερωτήματα της φιλοσοφικής σκέψης και για τον Καζαντζάκη η κατάκτησή της γίνεται με κοπιαστικό αγώνα που δεν σταματάει ποτέ στη ζωή του ανθρώπου.