«Πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί με την ελευθερία. Τόσο στην ζωγραφική, όσο και αλλού. Μερικές φορές είμαστε πιο ελεύθεροι από ποτέ, τη στιγμή που νιώθουμε πιο ανελεύθεροι από ποτέ.
Αν υπάρχει κάποια ελευθερία σε ότι κάνουμε, τότε αυτή δεν είναι άλλη από το να ελευθερώνεις κάτι από μέσα σου, να αντιστέκεσαι, ακόμα και μονάχος να χρειαστεί να μείνεις, να μην πάψεις να αγαπάς. Αυτό είναι ελευθερία»
Απόσπασμα από το βιβλίο του Πάμπλο Πικάσο «Σκέψεις για την τέχνη»
Ο Πάμπλο Πικάσο γεννήθηκε στη Μάλαγα της Ισπανίας στις 25 Οκτωβρίου του 1881. Πατέρας του ήταν ο Χοσέ Ρούιθ Μπλάσκο, καθηγητής του σχεδίου, και μητέρα του η Μαρία Πικάσο. Άρχισε να ζωγραφίζει από παιδί και σε ηλικία 14 ετών μπήκε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Βαρκελώνης.
Κύριος εκπρόσωπος του κυβισμού και με σημαντική συνεισφορά στη διαμόρφωση και εξέλιξη της μοντέρνας και σύγχρονης τέχνης. Υπήρξε υποστηρικτής του Κομμουνισμού, καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του, από το 1944 ήταν ενταγμένος στο Γαλλικό Κομμουνιστικό Κόμμα και ήταν αντιφρανκικός.
Λόγω της ποικιλομορφίας αλλά και της χρονικής έκτασης που παρουσιάζει το έργο του Πικάσο, χωρίζεται συνήθως σε διαφορετικές περιόδους. Ο κυριότερες από αυτές είναι: Μπλε ή Γαλάζια περίοδος (1901-1904): οι πίνακες του Πικάσο, αυτής της περιόδου, χαρακτηρίζονται από το μπλε χρώμα ή αποχρώσεις του και συμβολίζουν μία συναισθηματικά φορτισμένη περίοδο της ζωής του. Μερικά από τα πιο γνωστά έργα του ανήκουν σε αυτή, απεικονίζοντας ακροβάτες, αρλεκίνους, πόρνες, επαίτες και καλλιτέχνες. Η μπλε περίοδος περιλαμβάνει πίνακες που ολοκληρώθηκαν κυρίως στο Παρίσι αλλά είναι περισσότερο επηρεασμένοι από την ισπανική ζωγραφική.
Ροζ ή Ρόδινη περίοδος (1905-1907): Στους πίνακες αυτής της περιόδου, κυριαρχούν τα κεραμικά χρώματα και οι γήινοι τόνοι, ενώ συχνά χαρακτηρίζονται ως περισσότερο λυρικοί και εύθυμοι.
Θεωρείται η περίοδος κατά την οποία ο Πικάσο επηρεάστηκε περισσότερο από την γαλλική ζωγραφική.
Το διασημότερο ίσως έργο του Πικάσο είναι η Γκερνίκα. Η απεικόνιση του Γερμανικού βομβαρδισμού της πόλης της Ισπανίας Γκερνίκα. Αυτός ο μεγάλος καμβάς περιγράφει την απανθρωπιά, την βιαιότητα και την απόγνωση του πολέμου.
Η διαδικασία της ζωγραφικής του πίνακα αποτυπώθηκε σε μια σειρά φωτογραφιών από τη διασημότερη ερωμένη του Πικάσσο, την Dora Maar, μια διακεκριμένη καλλιτέχνιδα.
Η Γκερνίκα έμεινε κρεμασμένη στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης για πολλά χρόνια και ο Πικάσο είχε δηλώσει πως δε θα επέστρεφε στην Ισπανία προτού αποκατασταθεί πλήρως η δημοκρατία. Το 1981 η Γκερνίκα επιστράφηκε στην Ισπανία και εκτέθηκε αρχικά στο Casón del Buen Retiro και κατόπιν στο Μουσείο ντελ Πράδο. Το 1992 ο πίνακας μεταφέρθηκε στην οριστική του θέση στο Εθνικό Μουσείο Τέχνης Βασίλισσα Σοφία στη Μαδρίτη, του οποίου έγινε το διασημότερο και σπουδαιότερο έκθεμα.
Στον διασημότερο πίνακα του Πικάσο, ο Ισπανός ζωγράφος μας περιγράφει μια τρομαχτικά οδυνηρή ιστορία. Το 1936, λίγο πριν το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου αρχίζει ο πρόδρομός του, ο εμφύλιος πόλεμος της Ισπανίας. Ο φασίστας στρατηγός Φράνκο, με τη βοήθεια του Χίτλερ, προσπαθεί να καταπνίξει τη Ισπανική δημοκρατία. Και πράγματι το καταφέρνουν. Την πνίγουν στο αίμα. Τα αεροπλάνα του Χίτλερ βομβαρδίζουν αδιάκριτα τον άμαχο πληθυσμό. Ένα μικρό χωριό, την Γκουέρνικα. Κατά τον βομβαρδισμό του χωριού αυτού, σκοτώθηκαν περισσότερο παιδιά και γυναίκες, και μ’ αυτή την πράξη έχουμε την πρώτη δολοφονία παιδιών που γνώρισε ο νεότερος πολιτισμένος κόσμος. Και αυτή έδειξε με σαφήνεια και με απόλυτη καθαρότητα το πρόσωπο της φασιστικής θύελλας που επερχόταν.
Οι συμβολισμοί του πίνακα είναι πολλοί. Ο ανθρωπόμορφος ταύρος στέκει πάνω από την φιγούρα της μάνας που κρατάει στα χέρια της το νεκρό παιδί της. Ο ταύρος συμβολίζει τον φασισμό και η μητέρα την ανθρωπότητα που πενθεί για την δημοκρατία. Έχει το στόμα της ανοιχτό και μοιάζει να κραυγάζει, γεμάτη πόνο και απόγνωση.
Ο νεκρός πολεμιστής έχει τα χέρια του ανοικτά έτσι ώστε η εικόνα να παραπέμπει στη σταύρωση. Το άλογο συμβολίζει το λαό, που λαβωμένο φωνάζει απεγνωσμένα για βοήθεια. Στο κέντρο του πίνακα δεσπόζει μια πυραμίδα με μια λάμπα. Είναι το φως του πολιτισμού και η γυναίκα που υψώνει την λάμπα του πετρελαίου συμβολίζει την ελεύθερη σκέψη. Όλα οι μορφές είναι παραμορφωμένες. Έντονη εικόνα που δείχνει τον πανικό και τον αποπροσανατολισμό των ανθρώπων. Πολλοί αντικρίζοντας τον πίνακα νιώθουν δέος, άλλοι αμηχανία ή ακόμα και αποστροφή. Είναι η φρίκη του φασισμού που την προκαλεί και η ίδια η απόγνωση.
Όταν οι Βάσκοι είδαν πρώτη φορά τον πίνακα, στις 10 Σεπτεμβρίου 1981, που επέστρεψε στην Γερμανία, αναφώνησαν «Αυτός δεν είναι πίνακας, είναι βόμβα έτοιμη να εκραγεί»…