Αθανάσιος Κολαλάς: Είμαι βέβαιος ότι θα δούμε μια πολιτιστική αναγέννηση

To Κέντρο Πολιτισμού Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας στον συνθέτη Δημήτρη Μαραμή να δημιουργήσει ένα μουσικό έργο, το οποίο θα αξιοποιεί όλες τις ακουστικές ιδιαιτερότητες του μνημείου.

Τώρα, λοιπόν, που η πανδημία έχει αποκλείσει το κοινό από το ζωντανό θέαμα και μας έφερε αντιμέτωπους με πρωτόγνωρες καταστάσεις  εγκλεισμού, απομόνωσης και κοινωνικής αποστασιοποίησης ήταν η κατάλληλη στιγμή να μαγνητοσκοπηθεί το έργο και να παρουσιαστεί μέσα από τη συχνότητα της ΕΡΤ3. 

Με αφορμή την τηλεοπτική μετάδοση της παράστασης «Η μουσική της Ροτόντας» που παρουσιάστηκε με μεγάλη επιτυχία, στη Ροτόντα τον Μάρτιο του 2018, μίλησα με τον σκηνοθέτη και σχεδιαστή φώτων Αθανάσιο Κολαλά.

Κύριε Κολαλά, μιλήστε μας για την σύλληψη της ιδέας, καθώς και για την συνεργασία σας με τον συνθέτη Δημήτρη Μαραμή.

Στo πλαίσιo του οράματος του Απόστολου Τζιτζικώστα για την ανάδειξη των μνημείων πολιτιστικής κληρονομιάς του τόπου μας το Κέντρο Πολιτισμού Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας ανέθεσε το 2017 στον Δημήτρη Μαραμή τη σύνθεση ενός έργου για να μπορεί να παιχτεί ειδικά στο χώρο της Ροτόντας αξιοποιώντας την   ιδιαίτερη ακουστική της. Τώρα, στην ανάγκη μας να κάνουμε εκδηλώσεις που να προβληθούν τηλεοπτικά την περίοδο του λόκντάουν, αποφασίσαμε να βιντεοσκοπήσουμε το έργο στον χώρο για τον οποίο γράφτηκε. Η ιδέα ήταν να το πάμε κι ένα βήμα παραπέρα. Ζητήσαμε από τον συνθέτη να εμπλουτίσει το έργο με ένα δεκαοκταμελές φωνητικό σύνολο και να γράψει και μια άρια για μια σπουδαία λυρική καλλιτέχνη και παλιά φίλη, τη Μυρτώ Παπαθανασίου. Το έργο σκηνοθετήθηκε λεπτό-λεπτό, θέσεις, κινήσεις, φώτα και πλάνα. Στήθηκαν κάμερες στα πιο δυσπρόσιτα σημεία του μνημείου και έγιναν και ειδικές λείψεις με drone. Στόχος ήταν να μεταφέρουμε στην οθόνη την μυσταγωγική αίσθηση που βιώνει ο θεατής όταν παρακολουθεί έργα σε μνημεία και ειδικά στη Ροτόντα, που αποτελεί ίσως το πιο ιδιαίτερο ρωμαϊκό μνημείο της πόλης μας, αλλά και να γνωριστούμε με την ιδιόμορφη αρχιτεκτονική του μορφή αλλά και τα ξεχωριστά βυζαντινά ψηφιδωτά του.

Το μουσικό έργο γράφτηκε ειδικά για να παρουσιαστεί στον θολό;

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Πρόκειται λοιπόν για ένα έργο που όχι  μόνο γράφτηκε για να παρουσιαστεί στο μνημείο της Ροτόντας αλλά αξιοποιεί και όλες τις ηχητικές δυσκολίες του χώρου, ουσιαστικά την μεγάλη αντήχηση λόγο του τεράστιου θόλου. Η συναυλία που θα παρακολουθήσετε την παραμονή των Χριστουγέννων, στήθηκε ειδικά και μόνο για τη συγκεκριμένη βιντεοσκόπηση, δώσαμε  μεγάλο βάρος στο οπτικό κομμάτι αφού μέσα από τα πλάνα θα ταξιδεύαμε τους θεατές στο μνημείο και θα ενισχύαμε το συγκινησιακό συναίσθημα που προκαλεί η μουσική. 

Ποιες δυσκολίες αντιμετωπίσατε ως προς τον σχεδιασμό των φώτων; 

Γενικά το να δουλεύεις σε αρχαιολογικούς χώρους είναι πανέμορφό αλλά κι πολύ δύσκολο. Ο σεβασμός που πρέπει να δείξεις στο μνημείο προσθέτει σχεδόν το διπλάσιο χρόνο δουλειάς. Έχοντας την ολική ευθύνη του σκηνοθετικού μέρους του project (σκηνοθεσία-φώτα-κίνηση και αισθητική) έπρεπε επι ένα μήνα να δουλέψω με μια ομάδα συνεργατών στο να προετοιμάσουμε λεπτό λεπτό το τί πλάνο θα κάνουμε και βήμα βήμα πώς θα αντιμετωπίσουμε κάθε πρόβλημα. Εδώ οφείλω να πω ότι δουλέψαμε  ίσως με τους καλύτερους θεσσαλονικείς του χώρου, φωτιστής, τηλεσκηνοθέτης, διευθυντής φωτογραφίας, ηχολήπτης, ηχητικός και χειριστής drone, τους οποίους ευχαριστώ για τη συνεργασία και τη βοήθεια.

Η μαγική βραδιά μιας ζωντανής παράστασης σ’ έναν χώρο, όπως είναι η Ροτόντα, με την απόκοσμη αισθητική του και την ιδιαίτερη ακουστική του πώς καταφέρνει να αποτυπωθεί μέσα από μια μαγνητοσκόπηση;

Καταρχάς, για την ιστορία να αναφέρω ότι η ημέρα εκείνη ξεκίνησε σαν γενική πρόβα στο χώρο. Κάπου στη μέση της πρόβας ανακοινώθηκε το δεύτερο lockdown στη Θεσσαλονίκη από τις 6.00 το πρωί της επόμενης. Κάναμε ένα πεντάλεπτο διάλειμμα όπου και αποφασίσαμε να τολμήσουμε ένα σχεδόν prima vista  γύρισμα , έχοντας την απόλυτη υποστήριξη της Εφορείας αρχαιοτήτων, των υπεύθυνων και των φυλάκων του χώρου. Ο στόχος από την αρχή, μιας κι επρόκειτο για μια βιντεοσκόπηση με σκοπό να προβληθεί από την τηλεόραση, ήταν να καταφέρουμε να αποτυπώσουμε την αίσθηση που θα είχε ο θεατής εάν ήταν παρόν, εκεί μέσα. Να ενισχύσουμε εικαστικά το όλο μέσα από ιδιαίτερους φωτισμούς, κίνηση που υπογράμμιζε την αρχιτεκτονική του μνημείου, αλλά και πλάνα που σε μία φυσιολογική ζωντανή συναυλία οι θεατές δε θα μπορούσαν να έχουν. Θεωρώ ότι όχι μόνο αποτυπώθηκε η απόκοσμη αισθητική της ζωντανής συναυλίας αλλά πήγαμε κι μερικά βήματα παραπέρα δημιουργώντας εικόνες και όψεις του μνημείου που υπό άλλες συνθήκες δε θα βλέπαμε.

Τελευταία τίθεται το ζήτημα των live streaming και γενικότερα των online θεαμάτων. Ποια είναι η άποψη σας;

Είναι μια πολύ καλή λύση για την περίοδο της απαγόρευσης. Οι πολιτιστικοί φορείς επικοινωνούν με περισσότερο κόσμο αρχειακές τους παραγωγές, εμείς παρακολουθούμε αξιόλογες παραστάσεις που χάσαμε. Επιπλέων το συναισθηματικό βάρος που έχουν κάποια πολύ ιδιαίτερα θεάματα και η σημειολογία τους, φέρνει κοντά  εκατομμύρια θεατές άγνωστους, από μακρινά μέρη τη γης (ας μη ξεχνάμε την ανατριχιαστική ερμηνεία του Andrea Bocelli στον καθεδρικό του Μιλάνο). Παρ’ όλα αυτά κανένα  live stream δε μπορεί να αντικαταστήσει τις καλλιτεχνικές ποιότητες της ζωντανής συναυλίας, την ανταλλαγή ενέργειας πάνω και κάτω από τη σκηνή, το αίσθημα της μοναδικότητας ενός καλλιτεχνικού προϊόντος που συντελείται μπροστά στα μάτια περιορισμένου κοινού. Η μυσταγωγία της στιγμής που νιώθουμε όλοι σε μια ζωντανή παράσταση είναι αυτό που μας λείπει όλο αυτόν τον καιρό του εγκλεισμού.   

Η κυβέρνηση έδειξε ένα σκληρό πρόσωπο στον κλάδο του Πολιτισμού. Πως σχολιάζετε τις αποφάσεις που παρθήκαν από το Υπουργείο. 

Δυστυχώς σε περιπτώσεις πανδημίας οι αποφάσεις είναι δύσκολες, τα μέτρα προφύλαξης πρέπει να είναι ουσιαστικά και τέτοια ώστε να προασπίσουν την υγεία του συνόλου του πληθυσμού. Από την μεριά τους όλοι οι επαγγελματίες θα χαρακτήριζαν τα μέτρα που πάρθηκαν για τον κλάδο τους δύσκολα, στην ουσία όμως όλοι μαζί μοχθούμε για να πάμε στην επόμενη μέρα, δυστυχώς αυτό απαιτεί θυσίες και προσπάθεια. Ευτυχώς αυτή «η επόμενη μέρα» πλέον φαίνεται κοντά.

Τι θα προτείνατε στην υπουργό ν’ αλλάξει στην ατζέντα της;

Έχω την αίσθηση ότι το Υπουργείο Πολιτισμού έχει μια πλήρη ατζέντα με πολλές προτάσεις, ειδικά εν όψη το ΄21, που δυστυχώς λόγω του lock down  έχουν παγώσει (κάποιες παρεμβάσεις που δεν απαιτούσαν τη ζωντανή παρουσία κοινού ευτυχώς κατάφεραν να γίνουν, όπως ο νέος φωτισμός της Ακρόπολης). Είμαι βέβαιος ότι με το που δοθεί το πράσινο φως από την επιτροπή των επιδημιολόγων θα δούμε μια πολιτιστική αναγέννηση. 

Τι κρατάτε από τη χρόνια που περνάει και τι θα θέλατε να διώξετε;

Νομίζω πως, όπως όλοι, θα έδιωχνα το γρηγορότερο τον covid. Θα κρατούσα την ουσία στα απλά, καθημερινά πράγματα (όπως ένας καφές με ένα φίλο, μια εκδρομή ή απλά μια αγκαλιά) που στερηθήκαμε και αξιολογούμε πια διαφορετικά. 

Ποια τα σχέδια σας από ‘δω και πέρα; 

Σχεδιάζουμε ήδη από καιρό με την Αννα Μυκωνίου στο Κέντρο Πολιτισμού της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, το Φεστιβάλ Επταπυργίου2021. Το Φεστιβάλ Επταπυργίου αποτελεί το σημαντικότερο ίσως πολιτιστικό γεγονός, παραγωγής και διοργάνωσης της Περιφέρειας μας και ελπίζουμε με τις ξεχωριστές του παραγωγές, μετά από το δύσκολο χειμώνα που περνάμε, να φέρει κοντά καλλιτέχνες και θεατές υπό εντελώς διαφορετικές συνθήκες και να μας χαρίσει, όπως και το προηγούμενο, μαγικές βραδιές.

Ιnfo: Την παραμονή των Χριστουγέννων στις 20:15 από την ΕΡΤ3, τη «Μουσική της Ροτόντας» του Δημήτρη Μαραμή στην ολοκληρωμένη και τελική της μορφή, στην οποία συμμετέχουν 16 φωνές της Μικτής Χορωδίας Θεσσαλονίκης.