Χρήστος Αστερίου: «Κάθε νέο βιβλίο είναι ένα προσωπικό συγγραφικό στοίχημα»

Φωτογραφία: Ζυράννα Στόικου

Ο Χρήστος Αστερίου μας μιλά για το μυθιστόρημά του «Η θεραπεία των αναμνήσεων». Χρησιμοποιώντας έναν εναλλακτικό τρόπο συγγραφής με διαφορετικούς αφηγηματικούς τρόπους, όπου δίνουν ζωντάνια στο έργο, και με το έμπειρο συγγραφικό του ταλέντο φέρνει στην επιφάνεια διάφορα προβλήματα της ζωής όπως η μετανάστευση ή τα γηρατειά. Σημαντική αναφορά του Αστερίου γίνεται και στην προσωπική κρίση του πρωταγωνιστή ο οποίος «πασχίζει να συμφιλιωθεί με την κατάσταση» προσπαθώντας έτσι να κινητοποιήσει τους αναγνώστες του και να τους οδηγήσει σε μία εσωτερική ανασκόπηση.

Κύριε Αστερίου, ποιο είναι το σημαντικότερο πράγμα που αποκομίσατε από τη συγγραφή του βιβλίου σας; Κάθε νέο βιβλίο είναι ένα προσωπικό συγγραφικό στοίχημα και μια ευκαιρία να δοκιμάσει κανείς άλλους τρόπους γραφής, διαφορετικά θέματα. Με κάθε καινούργιο βιβλίο δοκιμάζεις τα όρια σου, εξελίσσεσαι ως συγγραφέας, ελπίζεις πως έχεις κάνει ένα βήμα μπροστά.

Μιλήστε μας λίγο για τον κεντρικό χαρακτήρα του βιβλίου σας. Τι τον κάνει τόσο ξεχωριστό κατά τη γνώμη σας; Ο κεντρικός ήρωας του βιβλίου είναι ένας μεσήλικας σε κρίση που καταρρέει υπό το βάρος όσων καλείται να διαχειριστεί: ένα αναπάντεχο διαζύγιο, το συγγραφικό μπλοκάρισμα, την επέλαση της προσωπικής -σωματικής και πνευματικής- του φθοράς. Κι ενώ είναι ένας άνθρωπος προικισμένος με χιούμορ -χάρη στο οποίο χειραφετήθηκε και μεγαλούργησε- την κρίσιμη στιγμή βυθίζεται στο σκοτάδι. Ο Μιχάλης Μπουζιάνης δεν φοβάται να δείξει τα τραύματά του, να εκτεθεί χωρίς υπεκφυγές και ωραιοποιήσεις. Αυτό θεωρώ πως τον κάνει ιδιαίτερο, το γεγονός, δηλαδή, ότι παρουσιάζει, χωρίς φόβο και πάθος, την προσωπική του αλήθεια.

Ποιο ήταν το πιο δύσκολο σημείο κατά τη συγγραφή; Η αρχή είναι συνήθως το δυσκολότερο στάδιο, μέχρι το βιβλίο να πάρει μια πρώτη μορφή. Στην «Θεραπεία των Αναμνήσεων» χρησιμοποιώ διαφορετικούς αφηγηματικούς τρόπους που απαίτησαν χρόνο και μεγάλες παύσεις ανάμεσα στα κεφάλαια. Δύσκολη ήταν επίσης η διαχείριση του πραγματολογικού υλικού. Η χρήση του έπρεπε να γίνει με τέτοιο τρόπο ώστε να μην αποβεί εις βάρος της λογοτεχνίας.

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Στο βιβλίο σας περιγράφεται η προσωπική κρίση του πρωταγωνιστή. Γίνεται, λοιπόν, αντιληπτή μέσα στο έργο μία ίσως εσωτερική πάλη του πρωταγωνιστή; Προφανώς και πρόκειται για εσωτερική πάλη του πρωταγωνιστή ο οποίος πασχίζει να συμφιλιωθεί με την κατάστασή του και να βρει διέξοδο. Ένας έρωτας και η αναζήτηση του πατρικού παρελθόντος θα τον οδηγήσουν σε μια σειρά ανακαλύψεις ανατρέποντας όσα πίστευε για τον ίδιο και το παρελθόν της οικογένειάς του.

Το βιβλίο πραγματεύεται δύσκολα γεγονότα της ζωής όπως τα γηρατειά την μετανάστευση αλλά και την αναζήτηση ταυτότητας. Πώς παρουσιάζονται μέσα στο βιβλίο; Προσπάθησα να πετύχω ένα φλεγματικό ύφος χωρίς δραματοποιήσεις και περίπλοκη γλώσσα. Ο πρωταγωνιστής μιλάει για την φυσική του κατάρρευση με μια σχετική αποστασιοποίηση χωρίς ολοφυρμούς και κραυγές. Ίσως επειδή η κωμική του στόφα επιτρέπει κάτι τέτοιο. Η ελληνική μετανάστευση στην Αμερική θίγεται κυρίως στο δεύτερο μέρος του βιβλίου ως κομμάτι των απομνημονευμάτων του πρωταγωνιστή. Η αναζήτηση της πραγματικής ταυτότητας του πατέρα του στο τρίτο και τελευταίο μέρος έχει στοιχεία αστυνομικού μυθιστορήματος και μια δόση σασπένς.

Πιστεύετε ότι το βιβλίο σας θα αποτελέσει κίνητρο για τον απλό αναγνώστη να κάνει μία εσωτερική ανασκόπηση και να αναζητήσει την ταυτότητά του όπως ο πρωταγωνιστής; Βασικός σκοπός μου είναι πάντοτε η συγκίνηση. Αλλά όχι μόνο: φιλοδοξώ το κείμενο να διαβάζεται με απόλαυση και να βάζει τον αναγνώστη σε σκέψεις. Πόσο μακριά μπορεί να οδηγήσει η ανάγνωσή του είναι κάτι που δεν μπορώ να γνωρίζω. Οι αντιδράσεις των αναγνωστών δείχνουν πως ο καθένας διαβάζει το ίδιο κείμενο με διαφορετικό, εντελώς προσωπικό τρόπο.

Έχετε σκεφτεί κάποια από τις ιστορίες των βιβλίων σας ως θεατρικό έργο ή κινηματογραφική ταινία; Το προηγούμενο βιβλίο μου ήταν, νομίζω, αρκετά κινηματογραφικό, η «Θεραπεία των Αναμνήσεων» λιγότερο. Υπάρχει τελευταία μια τάση να μετατρέπονται σε θεατρικά ακόμα και ογκώδη, κλασσικά βιβλία της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Εκατοντάδες σελίδες μετατρέπονται σε παραστάσεις δύο ή τριών ωρών. Είμαι κάπως επιφυλακτικός απέναντι σε τέτοιες προσπάθειες, πιστεύω πως ισχύουν άλλοι κώδικες για την λογοτεχνία και άλλοι για το θέατρο. Σε κάθε περίπτωση θα έπρεπε να «ξηλωθεί» το βιβλίο και να «χτιστεί» -είτε θεατρικά είτε κινηματογραφικά- κυριολεκτικά από την αρχή.

Υπάρχει κάποιος Έλληνας ή ξένος συγγραφέας που θαυμάζετε ιδιαίτερα και έχει λειτουργήσει ως πρότυπο για εσάς; Μου αρέσουν πολλοί Έλληνες και ξένοι συγγραφείς. Ο προσωπικός μου αναγνωστικός κανόνας εμπλουτίζεται και αλλάζει με κάθε ανάγνωση ενός καινούργιου βιβλίου που θα με ενθουσιάσει, δεν είναι κάτι στατικό και παγιωμένο. Προτιμώ συγγραφείς που αποφεύγουν την πεπατημένη και πραγματεύονται τα θέματά τους με παιγνιώδη διάθεση. Εκτιμώ ιδιαιτέρως το χιούμορ και την καλοδιατυπωμένη ειρωνεία.

Υπάρχει κάποιος λογοτεχνικός χαρακτήρας από τα βιβλία σας τον οποίο θα σκεφτόσασταν να ξαναζωντανέψετε σε επόμενα βιβλία; Δεν έχω σκεφτεί ποτέ κάτι τέτοιο. Ζω με τους πρωταγωνιστές καθ’ όλη την διάρκεια της συγγραφής αλλά κόβω κάθε επαφή μαζί τους όταν δημοσιευτεί το βιβλίο. Είναι ένας δύσκολος αποχαιρετισμός, απαραίτητη προϋπόθεση για να προχωρήσω στο επόμενο.

Το μυθιστόρημα «Η θεραπεία των αναμνήσεων» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πόλις.