Με ένα σύγχρονο μοιρολόι, ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Διονύσης Μαρίνος αγγίζει με τον πιο καθαρό τρόπο όλα όσα χάνονται. Μέσα από την ποιητική του συλλογή «Ποτέ πια εμείς», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μελάνι, επιχειρεί μια κατάβαση στις μικρές και μεγάλες απώλειες της ζωής μας. Παράλληλα, μας μιλάει για τον Διαγωνισμό Διηγήματος 2020 του Ιανού και τον ρόλο του στην επιτροπή αξιολόγησης, καθώς, και για τα επόμενα συγγραφικά του βήματα.
Πριν λίγους μήνες κυκλοφόρησε η ποιητική σας συλλογή «Ποτέ πια εμείς» από τις εκδόσεις Μελάνι. Ένα ποίημα σε 28 εικόνες που μιλάει για την απώλεια. Πείτε μας δυο λόγια
Η απώλεια στην πραγματικότητα δεν έχει λέξεις. Δεν εξουσιάζεται από τη δέσμη των εννοιών. Η απώλεια καταπίνει τα πάντα. Είναι ένα απύλωτο στόμα. Τίποτα και κανένας τρόπος δεν υπάρχει να επαναφέρεις κάτι που χάθηκε. Η ποίηση υπάρχει για να μας υπενθυμίζει ότι είμαστε μεγαλειώδεις στην προσωρινότητά μας. Φθαρτοί, αλλά λαμπερά ηττημένοι. Η συγκεκριμένη συλλογή είναι στην πραγματικότητα ένα ποίημα (φαίνεται από τις αναδιπλώσεις στίχων και την επανάληψη συγκεκριμένων μοτίβων). Ήθελα να γράψω ένα μοιρολόι, σε μια πιο σύγχρονη εκδοχή, για όλα τα χαμένα, αλλά μηδέποτε λησμονημένα.
Ποια ήταν η αφορμή να γράψετε αυτό το βιβλίο;
Εκ των πραγμάτων, η απώλεια ενός προσφιλούς προσώπου. Η συλλογή είναι αφιερωμένη στον φίλο συγγραφέα Χρήστο Αγγελάκο που έφυγε από τη ζωή, αλλά σαν να μην έφυγε ποτέ. Κάθε σημαντική απώλεια παρασύρει κι άλλες πολλές. Είναι τα φερτά στοιχεία της ζωής μας. Τα κουβαλάει ο ποταμός όλα μαζί. Ως εκ τούτου, η αιτία είναι πιο σημαντική από την αφορμή για να γραφτεί αυτή η συλλογή. Όπως και να έχει: θα ήθελα να μην είχε χρειαστεί ποτέ να την γράψω και τα χαμένα να μην ήταν χαμένα.
Τελικά, νικιέται ο θάνατος; Μπορούμε να τον ξεγελάσουμε;
Ούτε ο θάνατος νικιέται ούτε και η ζωή. Αμάχητα είναι και τα δύο, επομένως δεν χρειάζεται να προσπαθήσουμε να ξεγελάσουμε ή να ξεγελαστούμε. Αυτό που αξίζει να κάνουμε είναι έχουμε προλάβει να ζήσουμε έστω λίγο αληθινά πριν αποχαιρετήσουμε και φύγουμε από τη σκηνή. Η ζωή θα συνεχιστεί με ή χωρίς εμάς. Κανένας ήλιος δεν κινείται μόνο γύρω από εμάς. Όλοι γνωρίζουμε ανθρώπους που ζουν μια λαθραία ζωή. Υποκρίνονται πως αγαπούν, πως έχουν ασκημένη μέσα τους την ενσυναίσθηση. Κι όμως, αν τους σπάσεις τον καθρέφτη, χάθηκε το είδωλό τους. Eντέλει, δεν υπάρχουν ούτε καν για τους εαυτούς τους. Αυτός είναι ο χειρότερος θάνατος κι όχι ο βιολογικός.
Είστε στην επιτροπή αξιολόγησης Διαγωνισμού Διηγήματος 2020 του ΙΑΝΟΥ. Είναι η τρίτη χρονιά που πραγματοποιείται, παράλληλα με το κομμάτι της Φωτογραφίας. Το φετινό θέμα είναι «Ημερολόγια καραντίνας». Μιλήστε μας για αυτό
Αυτός ο διαγωνισμός έχει γίνει πλέον θεσμός. Δεν θεωρώ πως είναι τυχαίο. Τελεί υπό την αιγίδα του Ιανού που είναι κάτι παραπάνω από ένα σημαντικό βιβλιοπωλείο της χώρας. Φέτος η επιλογή του θέματος ήταν κάτι παραπάνω από προφανής λόγω του ιού που ενέσκηψε στη ζωή μας. Οι συμμετοχές ξεπέρασαν κάθε προηγούμενο, κάτι που σημαίνει πως ο εγκλεισμός μπόρεσε να κινητοποιήσει τις δημιουργικές δυνάμεις που κρύβουμε όλοι μέσα μας. Άλλωστε, είναι γνωστό πως οι ακραίες καταστάσεις είναι το υλικό της τέχνης. Επί του παρόντος, δεν έχω συνολική εικόνα του επιπέδου των κειμένων, αλλά θεωρώ πως ως επιτροπή θα επιλέξουμε τα καλύτερα.
Το επίπεδο κάθε χρόνο είναι πολύ υψηλό. Πόσο δύσκολο είναι να διαλέξετε μέσα από χιλιάδες συμμετοχές τους καλύτερους; Ποια είναι τα κριτήρια επιλογής;
Όπως έλεγα και πριν ακόμη δεν έχω συνολική εικόνα για τα φετινά κείμενα. Πάντα είναι δύσκολο να κρίνεις ένα κείμενο. Χρειάζεται να ακολουθείς έναν συγκεκριμένο κανόνα: αυτόν της λογοτεχνικότητας του κειμένου. Να δεις αν οι προθέσεις του συγγραφέα ευοδώθηκαν και με ποιον τρόπο. Είναι θετικό ότι πολύς κόσμος γράφει, απλώς θα πρέπει να σκεφτούμε πως υπάρχει μια σημαντική διαφορά ανάμεσα στο «γράφω» και στο «γράφω λογοτεχνία». Χρειάζεται να έχει κανείς μέσα του εμπεδωμένες τεχνικές, να έχει αναγνωστική προπαίδεια, να έχει κάνει μια μακρά διαδρομή αναστοχασμού για να καταλάβει τι ακριβώς θέλει να γράψει.
Μέσα από τον συγκεκριμένο διαγωνισμό δίνεται η ευκαιρία σε νέους συγγραφείς να επικοινωνήσουν τον έργο τους. Νιώθετε μια μεγαλύτερη ευθύνη;
Προφανώς και η ευθύνη είναι μεγάλη. Κάθε φορά που μετέχεις σε μια επιτροπή που υποδέχεται κείμενα ανθρώπων οφείλεις να σεβαστείς τις σκέψεις και τις λέξεις τους. Ένας διαγωνισμός είναι ένα μικρό σκαλοπάτι, τίποτα περισσότερο. Ακόμη κι αν κάποιος δεν τα καταφέρει, ωστόσο μέσα του φλέγεται να εκφραστεί μέσω των λέξεων, δεν πρέπει να πτοηθεί, θα είναι λάθος να το δει ως αποτυχία, αλλά να συνεχίσει να προσπαθεί. Το «συγγραφικό δόγμα» είναι άκρως Μπεκετικό: να αποτυγχάνουμε κάθε φορά και καλύτερα.
Πως θα χαρακτηρίζατε την εποχή μας με δυο λέξεις;
Κυκλοθυμική και φοβική.
Υπάρχει ένα γκράφιτι που λέει «η ποίηση είναι στους δρόμους». Ισχύει; Εσείς που βρίσκετε την ποίηση;
Η ποίηση βρίσκεται σε αυτούς που την αναζητούν. Δεν είναι είδος κατανάλωσης για να βρίσκεται παντού. Δεν είναι ένας άλλος θεός που σύμφωνα με τους πιστούς υπάρχει παντού. Όχι, η ποίηση δεν βρίσκεται στους δρόμους. Δεν βρίσκεται κάπου συγκεκριμένα. Σίγουρα την βρίσκω σε βιβλία ποίησης και σε βλέμματα συγκεκριμένων ανθρώπων που ξέρω πως διατηρούν την αγνότητα του εσωτερικού τους κόσμου. Δεν είναι πολλοί, αλλά δεν χρειάζεται να είναι και πολλοί.
Ποια είναι τα επόμενα σχέδια σας;
Λογικά κάποια στιγμή θα ωριμάσει μέσα μου η ιδέα ενός μυθιστορήματος. Αυτή τη στιγμή αναπτύσσω μέσα μου τους βασικούς ήρωες. Άρα, είμαι σε μια δημιουργική φάση. Το μόνο που μένει είναι να ξεκινήσω να το γράφω. Θα δείξει.