Μαρίκα Αρβανιτοπούλου: Η πολιτεία αγαπά να έχει άλλοθι την τέχνη. Είναι ίσως το πιο αθώο άλλοθι!

Η δημοσιογράφος Μαρίκα Αρβανιτοπούλου είναι ο φύλακας άγγελος των περισσοτέρων επιτυχημένων παραστάσεων. Με χρόνια εμπειρίας και σκληρής δουλειάς έχει καταφέρει να είναι ο άνθρωπος που οι περισσότεροι παραγωγοί θέλουν στο πλευρό τους. Μας μιλάει για τα κλεισμένα θέατρα, τους άνεργους ηθοποιούς, την στάση της πολιτείας, αλλά και την ευθύνη που φέρει ο καθένας ξεχωριστά. Παρά τις δυσκολίες επιμένει να είναι αισιόδοξη και να υπερασπίζεται όχι μόνο την τέχνη, αλλά την ίδια την ζωή.

Κυρία Αρβανιτοπούλου, η ζωή μας έχει αλλάξει εντελώς τους δυο τελευταίους μήνες, λόγω της παγκόσμιας πανδημίας. Όταν ξεκίνησε όλη αυτή η περιπέτεια περιμένατε να έχει τέτοιες προεκτάσεις;

Είχαμε διανύσει μια δύσκολη θεατρική χρονιά. Τα μηνύματα δεν ήταν αισιόδοξα. Ήταν σαφές ότι κάτι δεν πήγαινε καλά. Δεν υπήρχε ο covid 19 αλλά υπήρχε μια αποτυχία του θεατρικού συστήματος. Αλλά συναντιόμαστε, αγγιζόμαστε, μοιραζόμαστε και αισιοδοξούσαμε ότι μπορεί του χρόνου να είναι καλύτερα τα πράγματα. Ναι η απειλή φάνηκε αμέσως. Δυο μεγάλες δουλειές, μια για το τέλος του Μάρτη στο Μέγαρο Μουσικής και μια ακόμα σημαντική διοργάνωση για τον χορό για τον μήνα αυτόν που διανύουμε φάνηκαν να παγώνουν στον χρόνο. Αυτό φάνηκε τις δυο τελευταίες εβδομάδες του Φεβρουαρίου. Η αγορά ξαφνικά πάγωσε. Για τα θέατρα ήταν μαθηματικά βέβαιο ότι η σεζόν θα τέλειωνε νωρίτερα. Το μέλλον έμοιαζε πια αβέβαιο. Κρατούσαμε μια ελπίδα για τον Ιούλιο και τον Αύγουστο. Την ημέρα που έκλεισαν τα σχολεία ήταν πια ξεκάθαρο.

Πριν λίγο καιρό αποφασίσθηκε άρση των μέτρων και επιστροφή σε μια προσαρμοσμένη κανονικότητα. Σας τρομάζει αυτή η μετάβαση; Νιώθετε ασφαλείς;

Με κομμένη την ανάσα. ‘Έτσι θα παρακολουθώ κάθε μέρα που έρχεται. Ξέρω ότι υπάρχουν άνθρωποι που λένε ότι όλο αυτό, ίσως, είναι πείραμα. Αυτό επίσης με τρομάζει, γιατί σημαίνει ότι δεν θα δώσουν την προσοχή που πρέπει. Από την άλλη ο φόβος, αυτός ο καθημερινός φόβος είναι μια μορφή θανάτου. Αδιέξοδο, δε νομίζετε; Ευχόμαστε το ελληνικό καλοκαίρι και το ευλογημένο κλίμα να κάνουν ένα θαύμα και οι επιστήμονες να προχωρήσουν γρήγορα. Τι άλλο;

Το πιο πιθανόν είναι το καλοκαίρι να μην πραγματοποιηθούν οι προγραμματισμένες παραστάσεις. Αυτό έχει ως επακόλουθο, πολλοί καλλιτέχνες να βρεθούν άνεργοι. Τι μηνύματα παίρνετε από τους συνεργάτες σας;

Τα μηνύματα από τους συνεργάτες-φίλους δεν είναι ευχάριστα. Νομίζω ότι ο θεατρικός και καλλιτεχνικός κόσμος σύσσωμος βρίσκεται σε φάση πένθους και κατάθλιψης. Φυσικά δεν λείπουν οι πιο αισιόδοξοι που σκέφτονται την επόμενη μέρα. Κοιτάξτε οι καλλιτέχνες δεν κολυμπούσαν σε χιλιάρικα. Όπως είπε μια έμπειρη κυρία του θεάτρου, τα 800 ευρώ κάποιοι δεν τα είχαν δει σχεδόν ποτέ ως μισθό από το θέατρο.

Βλέπω πάντως και μια πλευρά ας την πούμε ωφέλιμη, να δει ο κόσμος τι σημαίνει θέατρο, συναυλία, σινεμά. Τώρα που θα του λείψει, μπορεί και να το εκτιμήσει.

Φανταστείτε να έκλειναν ολότελα τα βιβλιοπωλεία και να απαγορεύονταν και οι ηλεκτρονικές πωλήσεις. Ο βιβλιόφιλος θα έπεφτε σε βαριά θλίψη. Εκτιμούμε κάτι περισσότερο όταν το χάνουμε.

Τι σημαίνει να είναι κάποιος υπεύθυνος επικοινωνίας στις μεγαλύτερες θεατρικές παραστάσεις της σεζόν; Πως διαχειρίζεστε την καθημερινότητα σας;

Ξέρετε είμαι δημοσιογράφος. Ξεκίνησα το 1984, (αναλογιστείτε) και χωρίς μια μέρα ανεργίας. Είμαι συνηθισμένη στα δύσκολα. Τι σημαίνει επικοινωνία; Σημαίνει ότι κολυμπάς σε μια κρύα θάλασσα νωρίς το πρωί και προσπαθείς να εφεύρεις τρόπους να φέρεις κόσμο στην παραλία. Αν η παραλία γεμίσει προς αργά το μεσημέρι θα κάτσεις να πιεις μια μπύρα και θα πάρεις μιαν ανάσα. Αλλιώς αν η ακτή παραμείνει ερημική όπως το πρωί που ήσουν εκεί , τότε φίλε μου έχεις σοβαρά μπλεξίματα…

Η καθημερινότητα έχει απίστευτη πλάκα. Δεν είναι ποτέ ίδια. Τη μια μέρα κλαίω, γιατί κάτι δεν έγινε όπως θα έπρεπε και την άλλη είμαι ευτυχισμένη γιατί κλείσαμε την πιο ωραία συνέντευξη και οι παραγωγοί νιώθουν ότι δεν πετάνε τα λεφτά τους. Μην το ψάχνετε, μια παράνοια που μου λείπει πολύ.

Ο χώρος του θεάματος θέλει γερό στομάχι, γερά νεύρα αλλά η αλήθεια είναι ότι δεν πλήττεις. Και οι άνθρωποι που είναι «η βιομηχανία» του θεάματος είναι το λιγότερο που μπορείς να πεις, μαγικοί. Στη μαγεία χωρούν και τα τέρατα βεβαίως, αλλά και οι νεραϊδούλες και οι πρίγκιπες και ούτω καθεξής.

Θεωρείτε πως η πολιτεία είναι κοντά στην τέχνη και στους ανθρώπους της ή την αντιμετωπίζει ως πάρεργο;

Η πολιτεία αγαπά να έχει άλλοθι την τέχνη. Είναι ίσως το πιο αθώο άλλοθι. Δεν θέλω να βιαστώ ότι δεν θα γίνουν πράγματα. Θέλω να περιμένω. Στο τέλος θα δούμε και θα πούμε. Τι έγινε και τι δεν έγινε. 

Δεν με ξάφνιασε που η υπουργός Πολιτισμού δεν ήταν ανάμεσα στους υπουργούς που μίλησαν την Τρίτη 28 Απριλίου στον ελληνικό λαό. Αναμενόμενο. Μαθαίνω ότι γίνονται καθημερινά συσκέψεις. Όμως τα νοίκια δεν πληρώνονται με συσκέψεις. Κι επίσης μιλάμε για έναν αχαρτογράφητο χώρο. Τεχνικοί, υπάλληλοι θεάτρων, ταξιθέτες, μπαρ και μετά όλοι οι καλλιτέχνες. Πολλές και διαφορετικές κατηγορίες πληττόμενες. Όμως ας μην βιαστούμε, όσο εγώ γράφω αυτές τις γραμμές κάτι ετοιμάζεται.

Αισιοδοξία και πίστη. Όποιος αγαπά πολύ το θέατρο θα παραμείνει σε αυτό και σύντομα θα δουλέψει σε αυτό. Πρέπει όμως να αλλάξουν οι παθογένειες των τελευταίων χρόνων -πάνω στην κρίση πάτησαν κάποιοι- το θέατρο είναι εργασία και πρέπει να υπάρχουν συμβάσεις και αυτές να εφαρμόζονται. Και οι πρόβες πρέπει πια να πληρώνονται. Κοιτάξτε τι έγινε; πόσοι έκαναν πρόβες λίγο πριν την καραντίνα και δεν κατάφεραν ούτε το επίδομα των 800 ευρώ να πάρουν. Ποιος φταίει γι αυτό;


Πολύς λόγος γίνεται για τα επιδόματα, και την ανασφάλεια που υπάρχει, ειδικά τον τελευταίο καιρό και βέβαια, δεδομένων των συνθηκών, ολοένα και μεγαλώνει. Υπάρχει εσωτερική ευθύνη; Τι θα μπορούσε να είχε γίνει οργανωμένα όλα αυτά τα χρόνια για να διασφαλιστεί το επάγγελμα;

Δεν είμαι αυτή που θα απαντήσει τι πρέπει να γίνει. Υπάρχουν άλλοι που θα τα πουν καλύτερα. Βλέπω στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ότι οι καλλιτέχνες δεν ζητιανεύουν. Δεν ζητούν επιδόματα. Ζητούν να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για να εργαστούν και σε αυτό νομίζω ότι οι μεγάλοι φορείς -τους παραγωγούς τους ξεχνάμε κι είναι λογικό- να δώσουν κάποιες λύσεις. Όπως το μεγάλο ξενοδοχείο στην Ρόδο δεν θα ανοίξει γιατί κινδυνεύει από χρεωκοπία νομίζω ότι και ο παραγωγός και ο αιθουσάρχης και ο θεατρικός επιχειρηματίας δεν θα ξανοιχτούν φέτος. Λογικό. 

Εκείνο επίσης που ακούω, είναι ότι ζητούν οι διοργανωτές συναυλιών να πέσουν οι τιμές ενοικίασης των χώρων και των ανοιχτών θεάτρων. Να μειωθούν δηλαδή τα κόστη ώστε οι επενδύσεις να γίνουν πιο εύκολα.

Κι αφού μου δίνετε την ευκαιρία να ζητήσω κάτι; τέλος με τις παραστάσεις μέσω διαδικτύου. Το διαδίκτυο σκοτώνει το θέατρο. Είναι πως να το πω, κάτι σαν διαδικτυακό σεξ (χωρίς ψυχή, χωρίς σώματα, χωρίς συναίσθημα).

Ποιο θα είναι το επόμενο στάδιο από εδώ και πέρα; Παρά τις δυσκολίες θα βγούμε πιο σοφοί από όλη αυτήν την δοκιμασία;

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Αν θα βγούμε πιο σοφοί; Γνώση δεν σημαίνει απαραίτητα σοφία και μάλιστα, σε πολλές περιπτώσεις φέρνει ανεπιθύμητα αποτελέσματα.

Κουρασμένοι θα βγούμε σίγουρα. Λυπημένοι επίσης. Τρελοί ναι. Σοφοί; τι να σας πω; Θα είναι πολύ βαρετός ένας σοφός άνθρωπος χωρίς χαρά. Έτσι δεν είναι; θα είναι πως να το πω; Λίγο γερασμένος. Σοφοί πρέπει να είναι μόνο οι ηλικιωμένοι.

Όμως, σίγουρα αυτές τις μέρες που χτυπούσαν ή δεν χτυπούσαν τα τηλέφωνα από φίλους και συνεργάτες, είχαμε την ευκαιρία να δούμε ξανά ποιοι μας υπολογίζουν, ποιοι μας σκέφτονται, ποιοι νοιάζονται αν είμαστε καλά ή όχι. Γιατί σε τέτοιες στιγμές βλέπεις την αλήθεια για τους ανθρώπους.

Περιγράψτε μου μια ιδανική ημέρα. Τι είναι αυτό που μπορεί να σας κάνει να νιώσετε πραγματικά όμορφα;

Ιδανική μέρα ε; Αυτή της απόλυτης κανονικότητας.

Πρωινό ξύπνημα για να φιλήσω τον γιο μου που φεύγει για το σχολείο. Οργάνωση φαγητού για την ημέρα (νωρίς) και από τις 10 και μετά -ίσως και νωρίτερα-υπολογιστής δελτία τύπου, επικοινωνία με δημοσιογράφους, τηλέφωνα με συνεργάτες, απογευματινά ραντεβού στα θέατρα, ένα χαλαρωτικό κρασί το βράδυ με τον άντρα μου ή μια φίλη.

Αν όλο αυτό «κουμπώνει» με μια ωραία θεατρική βραδιά ή μια συναυλία τότε, ναι, αυτή ήταν και θα είναι η τέλεια μέρα.

Κλείνοντας, αν μπορούσατε να μεταφερθείτε στις σελίδες ενός βιβλίου και να γίνετε η ηρωίδα του, ποιο θα ήταν αυτό και γιατί;

Τσέχωφ πόσο λατρεύω τον Τσέχωφ, που τα έχει πει όλα. Θείος Βάνιας, και Σόνια. Τι υπέροχο έργο. 

«Θα ζήσουμε, θείε Βάνια! Θα ζήσουμε πολλές-πολλές μέρες αράδα κι ατέλειωτα βράδια. Θα υποφέρουμε υπομονετικά τις δοκιμασίες που μας στέλνει η μοίρα, χωρίς ξεκούραση. Κι όταν έρθει η ώρα μας, θα πεθάνουμε ήσυχα-ήσυχα, χωρίς κανένα παράπονο. Κι εκεί, πέρα απ’ τον τάφο μας, θα πούμε πως υποφέραμε, πως κλάψαμε, πως η ζωή μας πίκρανε, κι ο Θεός θα μας σπλαχνιστεί».