Έχουν περάσει οχτώ χρόνια από τον θάνατο του σπουδαίου Χιλιανού σκηνοθέτη Ραούλ Ρουίς. Ο σουρεαλιστής κινηματογραφιστής και υπέρμαχος του ονειρικού κινηματογράφου έφυγε στις 19 Αυγούστου 2011, σε ηλικία 70 ετών στο Παρίσι, λόγω επιπλοκών από πνευμονική λοίμωξη, όπως έγινε γνωστό από τον παραγωγό του, Φρανσουά Μαργκολέν.
Ένα χρόνο πριν είχε τιμηθεί με το βραβείο Λουί-Ντελίκ – που στη Γαλλία θεωρείται ως το «Γκονκούρ» του κινηματογράφου – για την ταινία-ποταμό Τα μυστήρια της Λισαβόνας, διάρκειας 4,26 ωρών, που παρουσιάζει τη ζωή της πορτογαλικής αριστοκρατίας.
Ο Ρουίς γεννήθηκε στις 25 Ιουλίου 1941 στο Πουέρτο Μοντ της Χιλής και αυτοεξορίστηκε στη Γαλλία μετά την ανατροπή του Σαλβαδόρ Αγιέντε, το 1973, και την εγκατάσταση της στρατιωτικής δικτατορίας. Γιος ενός καπετάνιου και μια δασκάλας, του άρεσε όπως έλεγε να ταξιδεύει τις λέξεις. Αρχικά σπούδαζε θεολογία και νομική, όπου και εγκατέλειψε για να αφοσιωθεί στην συγγραφή και στον κινηματογράφο.
Η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του Tres tristes tigres, βασισμένη στο μυθιστόρημα του Κουβανού Γκιγέρμο Καμπρέρα Ινφάντε, του χαρίζει τη Χρυσή λεοπάρδαλη στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Λοκάρνο το 1969.
Σύμφωνα με το Ρουίζ το The tristes tigres, είναι μια ταινία χωρίς ιστορία, είναι στην ουσία το αντίστροφο μιας ιστορίας. Κάποιος σκοτώνει κάποιον, όλα τα στοιχεία μιας ιστορίας υπάρχουν, αλλά χρησιμοποιούνται σαν τοπίο και το τοπίο χρησιμοποιείται σαν ιστορία. Αυτός είναι ο σουρεαλιστικός κινηματογράφος. Κάτι που στην αρχή τουλάχιστον φαίνεται να δυσκολεύτηκαν οι Χιλιανοί κινηματογραφιστές της γενιάς του, όπως ο Μιγκέλ Λίτιν και ο Πατρίσιο Γκουσμάν.
Το έργο του Ρουίς ήταν πιο υπερρεαλιστικό και πειραματικό και φαίνονται και οι επιρροές του από τον Μπρεντόν, ο οποίος τον απασχόλησε και πολιτικά.
Το 1973, λίγο μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα του Πινοσετ, ο Ρουίς και η σύζυγος και συνάδελφος του Βαλέρια Σαρμίεντο, εγκαταλείπουν την Χιλή και πηγαίνουν στο Παρίσι.
Ο Ρουίς σύντομα ανέπτυξε μια φήμη ανάμεσα στους ευρωπαίους κριτικούς και κινηματογραφιστές ως ένας ιδεαλιστής και εκκεντρικός καλλιτέχνης, που έγραφε και σκηνοθετούσε, με χαμηλό προϋπολογισμό τις ταινίες του. Αρωγοί του στάθηκαν το Γαλλικό Ινστιτούτο κινηματογράφου και ο Πορτογάλος παραγωγός Πάουλο Μπράνκο.
Γύρισε ταινίες σε 35mm, σε 16mm, σε βίντεο, στην τηλεόραση, ντοκιμαντέρ αλλά και ταινίες μυθοπλασίας, μεγάλου και μικρού μήκους, ενώ παράλληλα ασχολήθηκε και με το θέατρο. Σημαντικές ταινίες του είναι L’ Hypothese du tableau vole (1979), Le trois couronne du matelot(1983), La ville des pirates (1983), Les destins de Manoel (1984), Trois vies et une seule mort (1996), Généalogies d’un crime (1997), Le temps retrouvé (1999), Comédie de l’innocence (2000), Les Âmes fortes (2001), Klimt (2006), Mistérios de Lisboa (2010).
Είχε συνεργαστεί με τους John Hurt, Marcello Mastroianni, Catherine Deneuve, Isabelle Huppert, Arielle Dombasle, Michel Piccoli και John Malkovich. Μάλιστα με την Catherine Deneuve έκανε την Γενεαλογία ενός εγκλήματος κερδίζοντας την Αργυρή Άρκτο στο 47ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου.
Έχει γράψει βιβλία, το αστυνομικό Shattered Image (1998) και το βιβλίο Closed Book (2010).
Υπήρξε ένας από τους πιο γοητευτικούς και πρωτοπόρους κινηματογραφιστές που εμφανίστηκαν στο σινεμά. Το έργο του είναι εκκεντρικό, άτακτο, εσωστρεφές, έργο ενός δραματουργού-μυθοπλάστη, με μια δική του ιδιότυπη αίσθηση του χιούμορ, δομημένο πάνω στο σουρεαλισμό και τον αυθόρμητο στοχασμό.
Τα θέματα του Ρουίς αγγίζουν την ποίηση και το ιδεατό. Είναι ένας ενεργός διανοούμενος, μέσα στην εποχή του, που όμως αρνείται να ακουμπήσει στο έδαφος. Διαλογίζεται με το κινηματογραφικό αντικείμενο του πόθου του και αφού το ντύσει με μυστήριο του δίνει μια πολυπλοκότητα εννοιών. Αγαπάει την λογοτεχνία, διαβάζει πολύ Αρθούρο Ρεμπό, Προυστ, τον Αργεντινό Χόρχε Λουίς Μπόρχες. Μελετάει όμως και πιο κλασσικούς συγγραφείς όπως τον Αμερικανό Χέρμαν Μέλβιλ.
Οι επιρροές του φαίνονται και στις ταινίες του που ξεχειλίζουν από αναφορές στο ύφος των προαναφερθέντων καλλιτεχνών. Παράλληλα επηρεάζεται από τον Μπονιουέλ και τον Χίτσοκ.
Ακολουθεί μη γραμμική αφήγηση, αδιαφορώντας για την αφηγηματική και χρονική σαφήνεια. Συχνά παρακολουθώντας τις ταινίες του δημιουργείται η εντύπωση πως στρέφει την κάμερα μέσα στο ίδιο του το κεφάλι. Φτιάχνει εικόνες και συνειρμούς που τοποθετούν τους ήρωες σε ένα κόσμο μυστικιστικό.
Θεματολογικά του αρέσουν τα έντονα δράματα και με έναν εύστοχο λυρισμό τα στολίζει με αινίγματα και συνεχείς αναιρέσεις. Οι ήρωες του είναι αν μη τι άλλο τραγικοί. Πάνω τους συγκρούονται όλες οι συμφορές του κόσμου και εκείνοι με έντονα καδραρισμένα βλέμματα αναζητούν την λύτρωση. Όχι την λύση στο πρόβλημα τους –που μπορεί να μην υπάρχει κιόλας- αλλά τον εξαγνισμό.
Τεχνικά ο Ραούλ Ρουίζ χρησιμοποιεί παράξενες γωνίες λήψεις και τοποθετεί σχεδόν πάντα ένα συγκεκριμένο στοιχείο στο πλάνο, που καταλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος του πλαισίου, αφήνοντας εκτεθειμένο στο χώρο ένα πρόσωπο. Ταυτοχρόνως, με την τεχνική της λήψης πολύ κοντά στο πρόσωπο του ηθοποιού, βάζει ένα αντικείμενο για να υπερτονίσει την ερμηνεία του και να οριοθετήσει την έκφρασή του, δημιουργώντας ένα απίστευτα κλειστοφοβικό περιβάλλον που αναζητά να κατευθύνει το κοινό σε μια άλλη λεπτομέρεια της πλοκής.
Ο Ραούλ Ρουίς ήταν ένας από τους πιο συναρπαστικούς και πρωτοποριακούς κινηματογραφιστές που ξεκίνησαν την δεκαετία του 1960. Ένας ποιητής που πειραματιζόταν ανάμεσα στην αγάπη του για τον κινηματογράφο και την αγάπη του για την ίδια την ζωή!