Διαβάσαμε την «Αποικία» της Όντρεϊ Μαγκί, υποψήφιο βιβλίο για το βραβείο Booker 2022

Διαβάσαμε την «Αποικία» της Όντρεϊ Μαγκί, υποψήφιο βιβλίο για το βραβείο Booker 2022 και για το Orwell 2022, που κυκλοφορεί από τη Διόπτρα, η οποία τα δύο τελευταία χρόνια μας έχει εκπλήξει ευχάριστα με τις λογοτεχνικές της επιλογές όσον αφορά το κομμάτι της ξένης  πεζογραφίας.

Γίνεται αντιληπτό πως πέρα από τα αστυνομικά μυθιστορήματα, τα ψυχολογικά θρίλερ και γενικότερα πέρα από βιβλία που υπάγονται σε αυτές τις κατηγορίες σε ένα γενικότερο πλαίσιο και μέχρι πρότινος αποτελούσαν την σφραγίδα του εκδοτικού οίκου, οι εκδόσεις Διόπτρα έχουν συμπεριλάβει στην εκδοτική τους ομπρέλα μυθιστορήματα διαχρονικού χαρακτήρα όπως τα έργα της Αμερικανής Κάρσον ΜακΚάλλερς, του Βρετανού νομπελίστα Ουίλιαμ Γκόλντινγκ, της Αμερικανής Ντόνα Ταρτ (νέα προσθήκη στον εκδοτικό), αλλά και μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και αξίζουν την αναγνωστική μας προσοχή. 

Ανάμεσα σε αυτά, βρίσκεται το μυθιστόρημα της Ιρλανδής συγγραφέως Όντρεϊ Μαγκί, που κυκλοφόρησε τον Μάιο του 2023, σε μετάφραση του Γιώργου – Ίκαρου Μπαμπασάκη, με τίτλο Η ΑΠΟΙΚΙΑ. Πρόκειται για ένα σύγχρονο κοινωνικό-πολιτικό μυθιστόρημα, εμπνευσμένο από την πρόσφατη ιστορία της Ιρλανδίας, μέσα από το οποίο ωστόσο η συγγραφέας επιχειρεί πέρα από το να αναδείξει τις ολέθριες συνέπειες της ιμπεριαλιστικής πολιτικής και της αποικιοκρατίας, να μιλήσει για διαχρονικά ζητήματα που δεν έπαψαν ποτέ να απασχολούν τον άνθρωπο.

Όλα ξεκινούν όταν σε ένα μικρό και απομονωμένο νησί της Ιρλανδίας, έναν τόπο άγονο και ανεμοδαρμένο, έναν τόπο άγριας ομορφιάς καταφθάνουν σχεδόν ταυτόχρονα δύο ξένοι. Ο κύριος Λόιντ, Άγγλος ζωγράφος που αποζητά την απομόνωση και την εξερεύνηση αυτού του άσπιλου από το διαβρωτικό άγγιγμα του ανθρώπου τόπου, με σκοπό την αναζήτηση της έμπνευσης και την ανανέωση της καλλιτεχνικής του ταυτότητας. Ο Γάλλος γλωσσολόγος Ζαν-Πιερ Μασόν ο οποίος επισκέπτεται τακτικά τον θαλασσοδαρμένο αυτόν τόπο, μιας και μελετά τα «Γαελικά», την παλιά γλώσσα των Ιρλανδών η οποία τείνει να εξαφανιστεί ύστερα από την επιβολή των αγγλικών, γλώσσα την οποία ωστόσο ο ίδιος προσπαθεί να διασώσει. 

Τόσο ο κύριος Λόιντ, όσο και ο Ζαν-Πιερ είναι εντελώς απροετοίμαστοι για την επικείμενη συνάντηση τους, κατά την οποία εχθρικά συναισθήματα θα αναπτυχθούν αυτόματα, δημιουργώντας μεταξύ τους ένα απροσπέλαστο επικοινωνιακό χάσμα. Παρόλα αυτά, ο νεαρός Τζέιμς, μέλος της οικογένειας των ντόπιων που φιλοξενεί τους δύο ξένους, θα αποτελέσει κατά κάποιον τρόπο τον συνδετικό κρίκο των δύο φιλοξενούμενων, αφού με τον αυθορμητισμό και την απερισκεψία που του προσφέρει το νεαρό της ηλικίας του, θα βρίσκεται κοντά και στους δύο ξένους, γεμάτος περιέργεια και δίψα για καθετί καινούριο και διαφορετικό, που έρχεται από τον έξω κόσμο, τον κόσμο που βρίσκεται πέρα απ’ τον γνώριμο μικρόκοσμο του νησιού, στο οποίο γεννήθηκε, μεγάλωσε και ίσως περάσει όλη του τη ζωή! 

Ταυτόχρονα,  με την εξιστόρηση της βασικής μυθιστορηματικής ιστορίας, παρεμβάλλονται σύντομης έκτασης κεφάλαια, κάτι λιγότερα από μία σελίδα το καθένα, τα οποία έχουν τη μορφή ειδήσεων-ανακοινώσεων, μέσα από τα οποία η συγγραφέας αναφέρεται σε θανατηφόρες επιθέσεις, με θύματα άλλοτε καθολικούς και άλλοτε προτεστάντες Ιρλανδούς, ως απόρροια του αιματηρού Εμφυλίου, που μαίνεται στην χώρα. 

Η ΑΠΟΙΚΙΑ της Όντρεϊ Μαγκί είναι ένα ιδιαίτερα φρέσκο μυθιστόρημα όσον αφορά τη δομή του, η οποία μου έφερε στο μυαλό τα μυθιστορήματα και τον τρόπο γραφής της Βρετανής Άλι Σμιθ, αφού μεγάλο μέρος του κειμένου τόσο οι διάλογοι, όσο και τα σημεία περιγραφής απλώνονται υπό τη μορφή στίχων, προσδίδοντας στο κείμενο μία αίσθηση ρευστότητας και μία αμφισημία όσον αφορά την ερμηνεία αυτού. 

Μέσα από το μυθιστόρημα της, η Μαγκί τολμά να αναμετρηθεί με θεματικές ιδιαίτερα δύσκολες, αν αναλογιστούμε την καταγωγή της και την αιματοβαμμένη σύγχρονη ιστορία της Ιρλανδίας. Η Μαγκί ωστόσο καταφέρνει με επιτυχία να βρει τις ισορροπίες της και τελικά να αναδείξει μέσα από μία αμιγώς ανθρωποκεντρική ματιά τις οδυνηρές επιπτώσεις ενός ατελείωτου εμφυλίου πολέμου, όπου τα όρια ανάμεσα στον ρόλο του θύτη και του θύματος είναι κάτι παραπάνω από ρευστά και διαρκώς εναλλασσόμενα. 

η γλώσσα δεν λειτουργεί αποκλειστικά ως μέσο επικοινωνίας, αλλά ταυτόχρονα και ως πολιτισμική κιβωτός

Παράλληλα, πέρα από την ανάδειξη των ολέθριων επιπτώσεων ενός εμφυλίου πολέμου, με σημαντικότερη αυτών τις αμέτρητες ανθρώπινες απώλειες, η Μαγκί με την έλευση των δύο ξένων στο μικρό αυτό ιρλανδικό νησί, ξένοι με καταγωγή από την Αγγλία και την Γαλλία αντίστοιχα, χώρες το όνομα των οποίων είναι άρρηκτα συνυφασμένο με την αποικιοκρατία και τις ιμπεριαλιστικές πολιτικές, καταφέρνει με έξυπνο τρόπο να δημιουργήσει μία πολυεπίπεδη και πολυσήμαντη ιστορία, μέσα από την οποία αναδεικνύει τις διαβρωτικές συνέπειες της αποικιοκρατίας.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα στο παρόν βιβλίο αποτελεί η γλώσσα. Τα ιρλανδικά. Μία γλώσσα την οποία δεν έχουν καταφέρει να διασώσουν οι μεγαλύτερε γενιές Ιρλανδών, στην προκείμενη περίπτωση η γιαγιά και η προγιαγιά του νεαρού Τζέιμς, οι οποίες θα λέγαμε λειτουργούν ως θεματοφύλακες μία γλώσσας και μίας παράδοσης, ενός ολόκληρου κόσμου μιας άλλης εποχής, που τείνει να χαθεί ολοκληρωτικά λόγω της εξάπλωσης της αγγλικής γλώσσας. 

Σε αυτό το σημείο, έχει ενδιαφέρον να αναφερθεί πως η γλώσσα δεν λειτουργεί αποκλειστικά ως μέσο επικοινωνίας, αλλά ταυτόχρονα και ως πολιτισμική κιβωτός, αφού μέσω αυτής καταφέρνουν να ταξιδεύουν στον χρόνο, νικώντας την μάχη με τη λησμονιά, αξίες, ήθη, παραδόσεις, με την ίδια τη γλώσσα φυσικά να αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της πολιτισμικής ταυτότητας ενός λαού. Η πλευρά αυτή της γλώσσας τονίζεται ιδιαίτερα μέσα από το μυθιστόρημα της Μαγκί, η οποία παράλληλα με αυτό τοποθετεί στο συγγραφικό της μικροσκόπιο και την Τέχνη, στην οποία αναφέρεται εκτενώς μέσω του κύριου Λόιντ και του νεαρού Τζέιμς που κάνει δειλά τα πρώτα του βήματα στη ζωγραφική και έρχεται αντιμέτωπος με έννοιες όπως η έμπνευση, οι τεχνικές, καθώς και ο σκοπός ενός έργου τέχνης. 

Η ΑΠΟΙΚΙΑ της Όντρεϊ Μαγκί είναι ένα σύγχρονο όσον αφορά τον τρόπο εκτέλεσης μυθιστόρημα, το οποίο στέκεται θαρραλέα απέναντι σε διαχρονικά ζητήματα που απασχολούν τον άνθρωπο. Η Μαγκί μέσα από την αλληγορική της ιστορία καταφέρνει να μετατρέψει το προσωπικό σε συλλογικό και να δημιουργήσει μία οικουμενική μυθιστορηματική ιστορία, μέσα από την οποία αναδεικνύει το βαθύ και ανεπούλωτο τραύμα του Εμφυλίου και της αποικιοκρατικής πολιτικής. Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα που αξίζει αναγνωστικής προσοχής, μιας και διαθέτει όλες τις προϋποθέσεις για έναν γόνιμο προβληματισμό. 

Ακολουθήστε το tetragwno.gr στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης facebook, twitter και instragram για να ενημερώνεστε άμεσα για όλες τις πολιτιστικές ειδήσεις.