Ξένη και ελληνική λογοτεχνία, ελληνική ποίηση και μελέτες είναι μερικές από τις κατηγορίες που περιλαμβάνονται στις νέες κυκλοφορίες βιβλίων έως το Απρίλιο του 2024 από τις Εκδόσεις Πόλις.
Pierre Assouline
Το υπερωκεάνιο
Μετάφραση: Μαριάνθη Πάσχου
μυθιστόρημα
Στη Μασσαλία, στο ολοκαίνουργιο και πολυτελέστατο υπερωκεάνιο Ζορζ Φιλιππάρ που ετοιμάζεται να αποπλεύσει με τελικό προορισμό την Ιαπωνία, επιβιβάζεται και ο Ζακ-Μαρί Μποέρ. Βιβλιοπώλης με εξειδίκευση στα σπάνια βιβλία που κυνηγούν οι συλλέκτες, αγαπά με πάθος τη λογοτεχνία, ταξιδεύει μόνος, μισεί τα κλισέ και τις κοινοτοπίες, περνά τον καιρό του παρατηρώντας τους άλλους, με κριτική διάθεση, με θαυμασμό, με ειρωνεία, καλοπροαίρετα ή και εχθρικά, αν χρειαστεί. Αναπτύσσει φιλικές σχέσεις με τον πρώην πλοίαρχο Πρεσανύ και την ατίθαση νεαρή εγγονή του, τον ασφαλιστή Ερκύλ Μαρτέν και τον Ρώσο πιανίστα Σοκολόβσκι, ή τη γοητευτική Αναΐς Μοντέ-Ντελακούρ. Ωστόσο, δεν αποκαλύπτει σε κανέναν τον λόγο του ταξιδιού του.
Είναι Φεβρουάριος του 1932, βρισκόμαστε μόλις λίγους μήνες πριν ανέλθει στην εξουσία ο Χίτλερ. Γερμανοί επιβάτες προπαγανδίζουν ανοιχτά τον ναζισμό, η ομήγυρη διχάζεται. Διαδίδονται σκοτεινές θεωρίες για το μέλλον του κόσμου, ενώ ορισμένοι επιβάτες ανησυχούν για τις τεχνικές βλάβες που επαναλαμβάνονται…
Μέσα από την επική και δραματική εξιστόρηση της παρθενικής κρουαζιέρας του Ζορζ Φιλιππάρ, που κατέληξε σε ναυάγιο με θύμα, μεταξύ άλλων, τον σπουδαίο και διάσημο δημοσιογράφο Αλμπέρ Λοντρ, η φιγούρα του οποίου σημαδεύει το βιβλίο, ο Πιερ Ασουλίν προαναγγέλλει το ναυάγιο της Ευρώπης, σ’ έναν εντυπωσιακό μυθιστορηματικό πίνακα.
Από τις εκδόσεις Πόλις κυκλοφορούν επίσης τα βιβλία του: Ξενοδοχείο Lutetia (Βραβείο Maison de la Presse), Το πορτρέτο , Οι προσκεκλημένοι, Οι βίοι του Ιώβ (Βραβείο Méditerranée και Βραβείο Prince-Pierre-de-Monaco), Ένας πύργος στη Γερμανία ‒ Ζιγκμαρίνγκεν (Βραβείο της Έκθεσης Βιβλίου της Γενεύης), Γκόλεμ (βραβείο Cabourg)
Georg Büchner
Ο ταχυδρόμος της Έσης
μετάφραση-επίμετρο: Θόδωρος Παρασκευόπουλος
Στον Ταχυδρόμο της Έσης, ο Μπίχνερ κατορθώνει να συνεγείρει χωρίς να αποχαυνώνει. Παρουσιάζει οικονομικά και δημογραφικά στοιχεία, μια γνώση που η άρχουσα τάξη κρατάει για τον εαυτό της, με τρόπο εύληπτο και συναρπαστικό, συγκρίνει την εξαθλίωση των φτωχών αγροτών με τη σπατάλη των πλουσίων και την εξηγεί με αυτήν, με τρόπο που κινητοποιεί και καταπολεμάει τη μοιρολατρία.
Συνδέει τη βαθιά θρησκευτικότητα των γερμανών αγροτών με τις συνθήκες της ζωής τους και, με θρησκευτικά επιχειρήματα, παρακινεί σε δράση για μια νέα δίκαιη τάξη πραγμάτων κατά τον τρόπο των θεολόγων του 16ου αιώνα που υποστήριξαν της Επανάσταση των Αγροτών. Το κείμενο συγκινεί και ταυτόχρονα παρακινεί τη σκέψη, με τον τρόπο των μεγάλων έργων τέχνης.
Γι’ αυτόν τον λόγο, ο Ταχυδρόμος της Έσης συγκαταλέγεται δικαίως στο λογοτεχνικό έργο του Γκέοργκ Μπίχνερ, αλλά και στα σημαντικά πολιτικά κείμενα της περιόδου ανάμεσα στις δύο επαναστάσεις, του Ιουλίου 1830 και του Μαρτίου 1848. από το Επίμετρο του Θ. Παρασκευόπουλου
Graham Greene
Ο επίτιμος πρόξενος
μετάφραση: Αχιλλέας Κυριακίδης
μυθιστόρημα
Σε μια επαρχιακή πόλη της Αργεντινής, μια αντάρτικη ομάδα σχεδιάζει την απαγωγή του αμερικανού πρεσβευτή. Από λάθος, όμως, στη θέση του συλλαμβάνει τον επίτιμο πρόξενο (χωρίς ουσιαστικές αρμοδιότητες) της Μεγάλης Βρετανίας, Τσάρλι Φόρτναμ. Εξηντάρης, αμετανόητος πότης, παντρεμένος με μια νεαρή πρώην πόρνη, την Κλάρα, δεν έχει και πολλές συμπάθειες και η τύχη του αφήνει μάλλον τους πάντες (και τη Μεγάλη Βρετανία) αδιάφορους.
Μόνο ο νεαρός γιατρός Εδουάρδο Πλαρ, γιος ενός εξόριστου Άγγλου που πέρασε δεκαπέντε χρόνια στη φυλακή πριν δολοφονηθεί, εραστής της Κλάρα, ανίκανος να αγαπήσει, ζηλεύοντας το πάθος που τρέφει ο Φόρτναμ για την ερωμένη του, μπλέκεται σχεδόν άθελά του στην προσπάθεια απελευθέρωσης του ομήρου, αντιμετωπίζοντας γραφειοκρατικά εμπόδια, κρατική διαφθορά, διπλωματικές συμπαιγνίες, καθώς και τη συναισθηματική εμπλοκή του με τους απαγωγείς, των
οποίων ηγείται ένας πρώην ιερέας.
Ο Γκράχαμ Γκρην, με αφάνταστη μυθιστορηματική επιδεξιότητα, εκθέτει στους αναγνώστες του την άποψή του για τον κόσμο, τη χωρίς ελπίδα αγάπη, τους φτωχούς, την πίστη στον Θεό και την Επανάσταση, τη θυσία και τη λύτρωση, χωρίς ποτέ να εκπέσει στην ηθικολογία και τον διδακτισμό.
Από τις εκδόσεις Πόλις κυκλοφορούν επίσης τα μυθιστορήματα του Γκράχαμ Γκρην: Η δύναμις και η δόξα, Η καρδιά των πραγμάτων, Οι θεατρίνοι, Ο άνθρωπός μας στην Αβάνα. Ο ήσυχος Αμερικανός, Ανθρώπινος παράγοντας, Καμένο χαρτί
László Krasznahorkai
Χερστ 07769
Η ιστορία Μπαχ του Φλόριαν Χερστ
μετάφραση: Μανουέλα Μπέρκι
μυθιστόρημα
Χερστ 07769: αυτό γράφει μόνο, ως αποστολέας, στους φακέλους των επιστολών που στέλνει στην Άνγκελα Μέρκελ, ο καθαριστής τοίχων που ζει σε μια μικρή πόλη της Θουριγγίας, λέγοντας ότι η υπόθεση είναι εμπιστευτική, ενώ σε περίπτωση απάντησης ο ταχυδρόμος έτσι κι αλλιώς θα τον βρει με βάση το επίθετό του και τον ταχυδρομικό κώδικα. Και νά που βρισκόμαστε αμέσως επί τόπου και επί χρόνου. Το μεγαλόπνοο έργο του Λάσλο Κρασναχορκάι, το οποίο ο συγγραφέας ονομάζει διήγημα, διαδραματίζεται στη Γερμανία των ημερών μας, και μάλιστα στο μελαγχολικό ανατολικό τμήμα της, το οποίο αποτελεί ταυτόχρονα την πηγή των έργων του Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ και την όλο και λιγότερο μυστική βάση των νεοναζιστικών κινημάτων.
Στην γκρίζα καθημερινότητα, συμβαίνουν όλο και περισσότερα ανεξήγητα και τρομακτικά γεγονότα: στην αρχή, αλλόκοτα γκράφιτι στους τόπους προσκυνήματος του Μπαχ, κάτοικοι που εξαφανίζονται, αργότερα ένα πικνίκ που παραλίγο να αποβεί μοιραίο, και τελικά, έπειτα από μια έκρηξη, είναι πλέον αναπόφευκτες οι περαιτέρω καταστροφές: στη Θουριγγία αρχίζει το κυνηγητό.
Ύστερα από τα μικρότερα σε έκταση έργα του Κρασναχορκάι των τελευταίων ετών, τα οποία θα μπορούσαμε να παρομοιάσουμε με σονάτες, η επική μορφή και η δυναμική του Χερστ 07769 αποτελούν ένα πραγματικό κοντσέρτο. Όπως και στα Βρανδεμβούργια Κοντσέρτα, που αναφέρονται και στο βιβλίο, το όλον του έργου συντίθεται από φωνές διαφορετικών μουσικών οργάνων, παρουσιάζοντας μια συγκλονιστική υπαρξιακή διάγνωση του πολιτικού και οικολογικού κλίματος.
Από τις εκδόσεις Πόλις κυκλοφορούν επίσης τα βιβλία του: Το τανγκό του Σατανά, Η μελαγχολία της αντίστασης, Πόλεμος και πόλεμος, H Σέιομπο πέρασε από εκεί κάτω και Η επιστροφή του Βαρόνου Βένκχαϊμ.
Patrick Modiano
Chevreuse
μετάφραση: Αχιλλέας Κυριακίδης
μυθιστόρημα
Για πρώτη φορά μετά από δεκαπέντε χρόνια, το όνομα αυτής της γυναίκας τον απασχολούσε, κι αυτό το όνομα, ασφαλώς, θα ξυπνούσε με τη σειρά του την ανάμνηση κι άλλων προσώπων που ’χε δει γύρω της, στο σπίτι της οδού Ντοκτέρ-Κυρζέν. Μέχρι τότε, η μνήμη του όσον αφορά αυτά τα πρόσωπα είχε διανύσει μια μακρά περίοδο χειμερίας νάρκης, όμως φαίνεται ότι τώρα η περίοδος αυτή είχε λήξει κι ότι τα φαντάσματα δε φοβόνταν να ξαναβγούν στο φως.
Ποιος ξέρει; Μπορεί, στα χρόνια που έμελλε να ’ρθούν, αυτά τα πρόσωπα να του ξυπνούσαν ακόμα αναμνήσεις, όπως κάνουν οι σπουδαίοι τραγουδιστές. Κι αφού δε θα μπορούσε να ξαναζήσει το παρελθόν για να το διορθώσει, ο καλύτερος τρόπος να τα καταστήσει μια για πάντα ακίνδυνα και να τα κρατήσει σε απόσταση θα ’ταν να τα μεταμορφώσει σε μυθιστορηματικούς χαρακτήρες.
Στα ελληνικά, κυκλοφορούν τα βιβλία του: Η μικρή Μπιζού (Πόλις), Ήταν όλοι τους τόσο καλά παιδιά (Πόλις), Νυχτερινό ατύχημα (Πόλις), Στο café της χαμένης νιότης (Πόλις), Για να μη χάνεσαι στη γειτονιά (Πόλις), Ένα πεντιγκρί (Πόλις), Ναρκωμένες αναμνήσεις (Πόλις), Οδός σκοτεινών μαγαζιών (Κέδρος), Κυριακές του Αυγούστου (Καστανιώτης), Ντόρα Μπρούντερ (Πατάκης), Η χαμένη γειτονιά (Χατζηνικολή), Άνθη ερειπίων (Οδυσσέας), Το άρωμα της Υβόννης (Λιβάνης), και το σενάριό του Λακόμπ Λυσιέν, που έγραψε σε συνεργασία με τον Λουί Μαλ (Πόλις, 2017). Ετοιμάζεται το θεατρικό του έργο Nos débuts dans la vie. Έχει γράψει επίσης το σενάριο για την ταινία του Ζαν-Πωλ Ραπενώ Γοητευτικοί ταξιδιώτες.
Εric Vuillard
Μια αξιοπρεπής έξοδος
μετάφραση: Μανώλης Πιμπλής
αφήγημα
Ο Πόλεμος της Ινδοκίνας είναι ένας από τους πλέον μακροχρόνιους σύγχρονους πολέμους. Ωστόσο, στα σχολικά μας εγχειρίδια, ίσα που υπάρχει. Με μια τρομερή αίσθηση της αφήγησης, το Μια αξιοπρεπής έξοδος αφηγείται πώς, με μια απίστευτη ιστορική ανατροπή, δύο από τις μεγαλύτερες παγκόσμιες δυνάμεις έχασαν από έναν πολύ μικρό λαό, τους Βιετναμέζους, και μας βυθίζει στην καρδιά της διαπλοκής συμφερόντων που θα οδηγήσει στην κατάρρευση.
Για τι πράγματα συζητούσαν οι πολιτικοί μας στη διάρκεια του Πολέμου της Ινδοκίνας; Πώς να διαβάσουμε πάνω από τον ώμο τους το μενού του εστιατορίου, να ακούσουμε τον χτύπο της καρδιάς τους; Θέλετε να μάθετε πώς, την ώρα που γινόταν η μάχη του Ντιεν Μπιεν Φου, ένας Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών πρότεινε στα σοβαρά στον δικό μας υπουργό Εξωτερικών να μας δώσει δύο ατομικές βόμβες για να τακτοποιήσουμε το θέμα;
Θέλετε να ακούσετε τον εθνικό μας ήρωα, τον στρατηγό ντε Λατρ, κήρυκα της χρήσης της ναπάλμ, να μιλάει με μεγάλο κόπο στα αγγλικά σε ένα τηλεοπτικό πλατό; Και θέλετε να παρευρεθείτε σε μια συνεδρίαση του διοικητικού συμβουλίου της Τράπεζας της Ινδοκίνας, για να δείτε πώς εκείνη μπόρεσε να καθορίσει υπόγεια την έκβαση του πολέμου; Μπορεί κάποιος να προτιμάει την άνεση της μυθοπλασίας από τον ίλιγγο της πραγματικότητας;
Με μια φοβερή αφήγηση του Πολέμου της Ινδοκίνας, με μια σειρά από αξέχαστες σκηνές, ο Éric Vuillard περιγράφει μια απίστευτη διαπλοκή συμφερόντων και ξαναζωντανεύει μια ολόκληρη πινακοθήκη πορτρέτων: καλλιεργητές καουτσούκ, Γάλλους στρατηγούς, τις συζύγους τους, πολιτικούς, τραπεζίτες, μια οχληρή ανθρώπινη κωμωδία.
Αν στόχος της λογοτεχνίας είναι η οικουμενικότητα, δεν μπορούσε να μην αποτελέσει αντικείμενο της αφήγησης το πώς αυτός ο πολύ μικρός λαός, οι Βιετναμέζοι, κατάφερε να νικήσει δύο από τις μεγαλύτερες παγκόσμιες δυνάμεις. Και αυτό μπορεί να μας επιτρέψει να καταλάβουμε γιατί, ακόμη και σήμερα, στο Αφγανιστάν, στο Μάλι ή αλλού, θα αναζητούμε, μάταια πάντα, μια αξιοπρεπή έξοδο.
Από τις εκδόσεις Πόλις κυκλοφορούν επίσης τα βιβλία του Ημερήσια διάταξη, Κονγκό, 14η Ιουλίου και Ο πόλεμος των φτωχών, το οποίο ήταν στη βραχεία λίστα υποψηφιοτήτων για το βραβείο International Booker.
Robert Penn Warren
Αγριότοπος
Μια ιστορία του Εμφυλίου Πολέμου
μετάφραση: Άννα Μαραγκάκη
μυθιστόρημα
Το καλοκαίρι του 1863 ο νεαρός Εβραίος Άνταμ Ρόζεντσβαϊγκ αναχωρεί από ένα γκέτο της Βαυαρίας για την Αμερική, με σκοπό να πολεμήσει στο πλευρό των Βορείων κατά τον Εμφύλιο Πόλεμο. Έχει κληρονομήσει τον επαναστατικό ιδεαλισμό του πατέρα του και ποθεί να αγωνιστεί για την ανθρώπινη ελευθερία.
Σταδιακά, όμως, ο Άνταμ έρχεται αντιμέτωπος με έναν πολύπλοκο κόσμο που δεν ανταποκρίνεται στα υψηλά ιδανικά του. Στο πλοίο για την Αμερική, το παραμορφωμένο του πόδι τραβάει άθελά του την προσοχή και οι υπεύθυνοι απειλούν να τον στείλουν πίσω στην Ευρώπη. Ο Άνταμ το σκάει και καταφεύγει στη Νέα Υόρκη, όπου αντικρίζει τη βία και τη φρίκη των ταραχών που ταλανίζουν την πόλη εξαιτίας της αναγκαστικής στρατολόγησης.
Κατορθώνει, τελικά, να ενσωματωθεί στον στρατό της Ένωσης, όχι όμως ως οπλίτης αλλά ως βοηθός προμηθευτή του στρατεύματος. Οι συναντήσεις του Άνταμ ‒μεταξύ άλλων, με έναν πλούσιο ευεργέτη, έναν πρώην σκλάβο, έναν κυνηγημένο Νότιο, έναν χωρικό και τη γυναίκα του‒ κλονίζουν την αντίληψή του για τον εαυτό του και για τον κόσμο. Θα καταφέρει, άραγε, ο ιδεαλισμός του να αντισταθεί στην απογοητευτική πεζότητα της πραγματικότητας;
Ο Αγριότοπος, που εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1961, παραμένει μέχρι σήμερα ένα εξαιρετικά σημαντικό μυθιστόρημα για το νόημα του Αμερικανικού Εμφυλίου και την ανεξάντλητη ποικιλομορφία της ανθρώπινης εμπειρίας.
Από τις εκδόσεις Πόλις κυκλοφορεί επίσης το βιβλίο του Όλοι οι άνθρωποι του βασιλιά και ετοιμάζεται το A Place to Come To.
Χαράλαμπος Γιαννακόπουλος
Ο θάνατος πλένει το πρόσωπό του στα νερά που κυλάνε απ’ το σώμα σου
ποίηση
ΕΥΚΟΛΗ ΠΟΙΗΣΗ
Τα πρωινά της Κυριακής
ό,τι καιρό κι αν κάνει έξω από το παράθυρό μου
εγώ ονειρεύομαι μια ποίηση εύκολη
που να μην εκθέτει τον αναγνώστη ούτε τον ποιητή
σε ανυπέρβλητες δυσκολίες και σ’ αγωνίες υπεράνθρωπες.
Σαν τις σκέψεις που κάνεις
περιμένοντας τη σειρά σου στο μίνι μάρκετ:
τι θα μαγειρέψεις το μεσημέρι,
πώς θα τακτοποιήσεις μες στο συρτάρι τα μπαχαρικά,
ποιο τραγούδι να βάλεις για ήχο κλήσης στο κινητό σου
ή τι να κάνει άραγε αυτή την ώρα εκείνη που αγαπάς –
και ασυναίσθητα χαμογελάς.
Η γυναίκα στο ταμείο σού χαμογελάει κι αυτή
και λάμπει στο φως που μπαίνει απ’ το παράθυρο
το μικρό σκουλαρίκι στη μύτη της
και είναι ακόμα Κυριακή πρωί,
έχεις όλη τη μέρα μπροστά σου.
Μιχάλης Μαλανδράκης
Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ
μυθιστόρημα
Μεγαλώνοντας, ο Χάρης Ανδρεάδης ενδιαφέρεται όλο και πιο πολύ για τα σπουδαία, κοσμοϊστορικά γεγονότα. Χρόνια αργότερα, αυτό το άγουρο ενδιαφέρον γίνεται επάγγελμα. Ύστερα από μια σύντομη θητεία στον αθηναϊκό Τύπο, η παράλληλη άνοδος της ιδιωτικής τηλεόρασης θα του προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία: να βρεθεί στο Σαράγεβο τον Ιούνιο του 1992, ως πολεμικός ανταποκριτής ενός νέου μεγάλου καναλιού, και να καλύψει τις συγκρούσεις που ακολούθησαν την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης.
Ο Χάρης ενθουσιάζεται με αυτή την προοπτική. Αναγνωρίζει αμέσως την ιστορική σημασία των συγκρούσεων και ανυπομονεί να βρεθεί στο επίκεντρο των εξελίξεων, στην καρδιά της Ευρώπης.
Θα παραμείνει, ωστόσο, στο Σαράγιεβο περισσότερο απ’ όσο υπολογίσει. Οι συγκρούσεις παγιώνονται, διαρκούν ολόκληρους χειμώνες, και καταλήγουν στην πιο μακρόχρονη πολιορκία πρωτεύουσας στην ιστορία των σύγχρονων πολέμων. Ο αρχικός ενθουσιασμός του Χάρη μετατρέπεται σε κούραση και σταδιακή εξάντληση από το κρύο, την ανασφάλεια και, κυρίως, τη βεβαιότητα ότι αυτή η τραγική κατάσταση δεν θα αλλάξει. Τα αιματηρά επεισόδια είναι αμέτρητα και, στις 5 Φεβρουαρίου 1994, η αντοχή του στον ανθρώπινο πόνο δοκιμάζεται, όταν παρακολουθεί και καταγράφει τον βομβαρδισμό της αγοράς του Μαρκάλε, με 68 νεκρούς και 144 τραυματίες.
Την επόμενη μέρα, ο Χάρης ζητάει την άδεια να επιστρέψει στην Ελλάδα. Δυσκολεύεται να προσαρμοστεί και παραμένει για πολύ καιρό αδρανής. Σκέφτεται να αποσυρθεί από το πολεμικό ρεπορτάζ και, σε συνεννόηση με το κανάλι, αποφασίζει να μεταπηδήσει στην ψυχαγωγία και να αναλάβει παρουσιαστής σ’ ένα νέο μουσικό τηλεπαιχνίδι.
Αρχίζει έτσι, για εκείνον, μια καινούργια φάση. Ανάμεσα σε πλατό, κάμερες, εκτυφλωτικούς προβολείς και συναναστροφές με τις κοσμικές προσωπικότητες της Αθήνας, η ζωή του αλλάζει κι εκείνος αφήνεται να παρασυρθεί. Τα επόμενα χρόνια αναλαμβάνει κι άλλα, αμφιβόλου ποιότητος τηλεπαιχνίδια, και στροβιλίζεται σε έναν εκστατικό χορό με σύντομα διαστήματα μελαγχολίας. Ώσπου, ξαφνικά, ένα νευρολογικό πρόβλημα πλήττει την κινητικότητά του και τον αναγκάζει ν’ αποσυρθεί βίαια από οτιδήποτε έχει ανάγκη.
Το Δυναμώστε τη μουσική, παρακαλώ είναι ένα μυθιστόρημα για τα μεγάλα μεγέθη που δεν μεταβολίζονται από το άτομο· για την ομορφιά και τη φασαρία, ως στιγμιαίο αντίδοτο σε όλα εκείνα που δεν θεραπεύονται· και για όσους επιζητούν την ένταση της μουσικής τόσο δυνατά ώστε να καλύπτει τα πάντα.
Γιάννης Τζανετάκης
Μετά από μένα
Ποίηση
ΑΥΤΗ Η ΑΜΜΟΥΔΙΑ
Αυτή η αμμουδιά με τ’ αρμυρίκια
ανάστατα που κάποτε
γδύθηκαν δυο παιδιά
και το ’να στ’ άλλο γέρνοντας
φιλιούνταν
κι αγκαλιάζονταν
σαν στον βυθό τα φύκια
Θανάσης Χατζόπουλος
Κρατήρας
ποίηση
Εξήντα οκτώ πεζά ποιήματα αποτελούν τα τοιχώματα ενός κρατήρα και συγκρατούν το κενό που περιτοιχίζουν, παραπέμποντας συγχρόνως στην αρχαιοελληνική έννοια της λέξης που σηματοδοτεί ένα αγγείο και το κοίλον του. Ποιήματα, άλλοτε μικρά κι άλλοτε μεγαλύτερα σε έκταση, που βασίζονται αλλού στην αίσθηση και στα πράγματα με τις ρωγμές τους, αλλού στη σκέψη ή στον φιλοσοφικό στοχασμό και στο αίσθημα, και αλλού περισσότερο στην αφήγηση ενός φυσικού και ψυχικού ανθρώπινου κόσμου που μας περιέχει και τον περιέχουμε.
Σε μια προοπτική που έρχεται τόσο από σολωμικούς απόηχους, οι οποίοι λανθάνουν στην ελληνική ποιητική παράδοση, όσο και από τον Αρτύρ Ρεμπώ ώς τον Ρενέ Σαρ. Ενώ σχεδιάζουν συνάμα μια διάσταση πένθους, τόσο αναγκαίου για τη ζωή και το προχώρημά της.
Johann Chapoutot
Η μεγάλη αφήγηση
μετάφραση: Γιώργος Καράμπελας
Η «αναζήτηση νοήματος» έχει γίνει εμπόριο ψυχοθεραπευτών και «κόουτς». Κάποτε ήταν υπόθεση θεολόγων, που έψαχναν το χέρι του Θεού στην Ιστορία. Ανάμεσα στον Διαφωτισμό (18ος αιώνας) και τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (αρχές του 20ού), η θεολογία έδωσε τη θέση της στην πολιτική: στη Δύση της «απομάγευσης» (Μαξ Βέμπερ) και της απόσυρσης του Θεού, το νόημα αναζητήθηκε στις «κοσμικές θρησκείες» (Ρεϊμόν Αρόν), τον κομμουνισμό, τον φασισμό και τον ναζισμό, όπως επίσης στον φιλελευθερισμό και τις παραλλαγές του (υπερ-, νεο-….), αλλά και, ολοένα περισσότερο κατά τα φαινόμενα, στη συνωμοσιολογία, από τότε που οι «μεγάλες αφηγήσεις» (Ζαν-Φρανσουά Λυοτάρ) έμειναν ορφανές.
Η αναζήτηση νοήματος είναι επίσης μια μανία του ιστορικού – όταν μιλάμε για το νόημα των πράξεων στις οποίες προέβησαν οι δρώντες μιας εποχής, για εκφράσεις μιας «κοσμοθεωρίας» που χαρακτηρίζει έναν χρόνο, έναν τόπο, μια ανθρώπινη ομάδα (τάξη, φυλή, έθνος, ή αστυνομική μονάδα, σώμα δημοσίων υπαλλήλων, θρησκευτικό τάγμα), νομιμοποιώντας και δικαιολογώντας καμιά φορά τα χειρότερα.
Το βιβλίο αυτό, μια εισαγωγή στην ιστορία του 20ού και του 21ου αιώνα, παρουσιάζει τις «αφηγήσεις του χρόνου» (Φρανσουά Αρτόγκ) που δίνουν νόημα, υπόσταση και συνοχή σε άτομα αποφασισμένα να ζήσουν και να γράψουν ιστορία, και δείχνει έναν τρόπο να ιστοριογραφούμε δίνοντας τη δέουσα προσοχή στα νοητικά σύμπαντα και στους καλούς λόγους που επικαλούμαστε πάντα για να κάνουμε και να ξεκάνουμε. Γιατί η ιστορία, εκτός από ακαδημαϊκός κλάδος ή επιστήμη, είναι και μια τέχνη ανάγνωσης και βίωσης του χρόνου, μια λογο-τεχνία ευαίσθητη στην καρδιά και στη λογική.
Από τις εκδόσεις Πόλις κυκλοφορούν επίσης τα βιβλία του Ο εθνικοσοσιαλισμός και η Αρχαιότητα και Η πολιτιστική επανάσταση του ναζισμού, ενώ από τις εκδόσεις Άγρα κυκλοφορεί το βιβλίο του Ελεύθερος να υπακούς.
Ο καιρός των θλιμμένων παθών
Ανισότητες και λαϊκισμός
Μετάφραση: Γιώργος Καράμπελας
Ζούμε σε μια εποχή μελαγχολίας, οργής, αγανάκτησης. Οι ανισότητες διευρύνονται και μετασχηματίζονται. Ο διαχωρισμός των κοινωνικών τάξεων δεν είναι πια τόσο ευδιάκριτος· καθένας από εμάς συναντιέται με ποικίλες ανισότητες: ως μισθωτός ή περιστασιακά εργαζόμενος, ως κάτοχος εξειδικευμένων γνώσεων ή ανειδίκευτος, ως γυναίκα ή άντρας, ως κάτοικος της πόλης ή της υπαίθρου, ανάλογα με την οικογενειακή του κατάσταση ή την εθνική και κοινωνική του προέλευση.
Τα κοινωνικά δεινά δεν βιώνονται πλέον σαν δοκιμασίες που καλούν σε συλλογικούς αγώνες, αλλά σαν μια σειρά από προσωπικές αδικίες, διακρίσεις, εμπειρίες κοινωνικής περιφρόνησης, αμφισβητήσεις της αυταξίας μας. Καθώς δεν μπορούν πια να εντοπίσουν αντιπάλους που πρέπει να καταπολεμηθούν, τα άτομα παρασύρονται από μια μνησικακία η οποία εκτρέφει τους κάθε λογής λαϊκισμούς. Το καθεστώς των πολλαπλών ανισοτήτων γεννά μια κοινωνία του θυμού: τη δική μας κοινωνία. Οφείλουμε να την κατανοήσουμε, ώστε να καταφέρουμε να αντισταθούμε στην αποχαλίνωση της αγανάκτησης.
Michaël Fœssel
Κόκκινα φανάρια
Η ηδονή και η Αριστερά
μετάφραση: Γιώργος Καράμπελας
Μπορούμε άραγε, σε έναν άδικο κόσμο, να απολαμβάνουμε χωρίς να γινόμαστε συνεργοί στην αδικία; Μήπως οι κάθε λογής ηδονές μας –ερωτικές, γευστικές, εορταστικές–, διαμορφωμένες σε μεγάλο βαθμό από τον σύγχρονο καπιταλισμό, έρχονται σε αντίθεση με τις νέες πολιτικές διεκδικήσεις –άρνηση της πατριαρχικής βίας, προστασία του έμβιου κόσμου, υγειονομική ασφάλεια– που προβάλλουν στον ορίζοντα;
Αντί να ενδίδει στον ασκητισμό, το παρόν βιβλίο μάς καλεί να ανακαλύψουμε εκ νέου την πολιτικά ανατρεπτική διάσταση της ηδονής. Η Αριστερά δεν έχει κανέναν λόγο να εγκαταλείψει τη χαρά της ζωής στην αντιδραστική σκέψη και στην υπεράσπιση μιας «τέχνης τού ζην αλά γαλλικά», που έρχεται να αντιταχθεί στην «ηθικολογία των προοδευτικών». Υπό τον όρο ότι τη μοιραζόμαστε, η ηδονή είναι ένα συναίσθημα που μας επιτρέπει να αποφύγουμε την καταστροφή.
Σε αυτό το δοκίμιο, ο Μικαέλ Φεσέλ προτείνει να επανασυνδεθούμε με τις παραδόσεις εκείνες που συναρθρώνουν ηδονή και χειραφέτηση. Δείχνει ότι οι ελπιδοφόρες πολιτικές εμπειρίες είναι αυτές από τις οποίες απουσιάζουν ο τρόμος και η ντροπή.
Από τις εκδόσεις Πόλις κυκλοφορούν επίσης τα βιβλία του Ο καιρός της παρηγοριάς και Υποτροπή: 1938.
Μυρσίνη Ζορμπά
Σημειώσεις από την εποχή των προσδοκιών
Εισαγωγή-Επιμέλεια: Αντώνης Λιάκος
Η Μυρσίνη Ζορμπά εξιστορεί τη ζωή της, μετά την προαναγγελία του επικείμενου τέλους της: «Να γράψω για τις πολλές ζωές που έζησα; Για τα Πετράλωνα, την εφηβεία, τη Νομική, την Ιταλία, τον “Οδυσσέα”, το διδακτορικό, το ΕΚΕΒΙ, την Ευρωβουλή, το γραφείο Σημίτη, το Υπουργείο Πολιτισμού; Ναι, αλλά όχι τις αναμνήσεις μου· κυρίως τη δυναμική και τον προβληματισμό μου».
Προκύπτει, έτσι, μια ιστορία του δεύτερου μισού του εικοστού αιώνα και της πρώτης εικοσαετίας του εικοστού πρώτου, μέσα από τη συγκρότηση των υποκειμένων, και παράλληλα η συγκρότηση του εαυτού μέσα από την ιστορία. Η αυτοεξιστόρηση της ζωής μιας γυναίκας που γεννήθηκε σε μια λαϊκή συνοικία της Αθήνας του Εμφυλίου, και η οποία στην εφηβεία και τα νεανικά της χρόνια έζησε δραστήρια τη Δικτατορία και τη Μεταπολίτευση· τα χρόνια της ωριμότητάς της περιελάμβαναν την εποχή της Αλλαγής και του Εκσυγχρονισμού, και η μετάβαση στη ζώνη του λυκόφωτος έγινε στη μακρά περίοδο της κρίσης. Θα διαβαστεί και ως αυτοπροσωπογραφία μιας γενιάς που έζησε στην εποχή των συλλογικών προσδοκιών.
Παράλληλα με την εξιστόρηση του βίου της με τη συνειδητοποίηση της υπό προθεσμία ζωής, η Μυρσίνη άρχισε να κρατά, με εξαιρετική ψυχραιμία και διαύγεια, ημερολόγιο του τέλους της. Ακόμη και όταν έφθιναν οι δυνάμεις της, επέμενε να καταγράφει τις σκέψεις της, στο μαγνητόφωνο που είχε δίπλα της, έως το ύστατο κείμενό της για την ανυπαρξία.
Αν έχει μια σπάνια ιδιαιτερότητα αυτή η συγκεκριμένη αφήγηση ζωής, συμπεριλαμβανομένου του ημερολογίου, είναι ότι ξεκινάει από τη γέννηση και φτάνει ώς τον θάνατο. Είναι ένας συνολικός αναστοχασμός του κύκλου της ζωής.
Ο Αντώνης Λιάκος, είναι ιστορικός, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Γιάννης Κτενάς
Η πολυθεΐα των αξιών στην πανδημία
Πολιτική και επιστημολογία ενός ιού
Μπορεί άραγε μια επιστήμη να υπαγορεύσει στους ανθρώπους ποιος είναι ο ορθός τρόπος να οργανώσουν τη ζωή τους; Μπορεί ένας ενιαίος και πανανθρώπινος Ορθός Λόγος να μας υποδείξει τι είναι ηθικά και πολιτικά σωστό και τι λάθος; Ο Max Weber θεωρούσε πως όχι: υπάρχουν πολλοί, διαφορετικοί και δυνάμει αλληλοσυγκρουόμενοι τρόποι να προσανατολίσει κανείς τις πράξεις του. Η ελευθερία από ένα σημείο και μετά συγκρούεται με την ασφάλεια, η οικονομική ανάπτυξη με την πολιτική ισότητα και την προστασία του πλανήτη. Οφείλει κανείς να αποφασίσει ανάμεσα σε περισσότερες εναλλακτικές, να επιλέξει ή έστω να επιχειρήσει έναν συμβιβασμό. Χρησιμοποιώντας τη μεταφορά της πολυθεΐας των αξιών, ο Weber τόνιζε ότι, προκειμένου να τιμήσει κανείς τον Άρη, πρέπει ενίοτε να ασεβήσει προς την Αφροδίτη. Με άλλα λόγια, η προσήλωση σε μια αξία ενδέχεται να απαιτεί τη θυσία κάποιας άλλης.
Αυτή η ιδέα μπορεί να αποδειχθεί γόνιμη και στην εξέταση πολλών κοινωνικών, πολιτικών και επιστημονικών όψεων της πρόσφατης πανδημίας. Οι πολεμικές στην εποχή του Covid χαρακτηρίστηκαν από έντονο πάθος και οδήγησαν συχνά στην ασυνεννοησία. Όλοι και όλες τείναμε να θεωρήσουμε παράλογους, ανορθολογικούς ή απλούστατα τρελούς όσους διαφωνούσαν μαζί μας σε θεμελιώδη ζητήματα όπως ο εμβολιασμός και τα περιοριστικά μέτρα.
Ωστόσο, είναι πιθανό πολλές από τις πανδημικές διαφωνίες, οι οποίες δίχασαν πρώην συμμάχους και έφεραν κοντά ανθρώπους που μέχρι πρότινος διαφωνούσαν σχεδόν στα πάντα, να οφείλονταν σε σημαντικό βαθμό στην πρόταξη διαφορετικών αξιών. Η ελευθερία της μετακίνησης και της συνάθροισης συγκρουόταν με την (αυτο)προστασία της υγείας, το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση του σώματος προσέκρουε στην αρχή της κοινωνικής αλληλεγγύης προς τα πιο ευάλωτα υποκείμενα.
Φυσικά, η αναγνώριση της πολλαπλότητας, της ποικιλίας και εντέλει της συγκρουσιακότητας των αξιών δεν οδηγεί αναγκαστικά σε μια σχετικιστική προσέγγιση, σύμφωνα με την οποία, απλούστατα, «καθένας βλέπει τα πράγματα διαφορετικά». Συνομιλώντας με το έργο στοχαστών όπως ο Kant, η Arendt, ο Adorno και ο Καστοριάδης, ο συγγραφέας υποστηρίζει ότι χρειαζόμαστε κριτήρια με βάση τα οποία να μπορούμε να ελέγξουμε τόσο τις επιστημονικές όσο και τις ηθικοπολιτικές στάσεις και απόψεις των υποκειμένων, αφήνοντας ταυτόχρονα ανοιχτό έναν χώρο διαβούλευσης, ορθολογικής επιχειρηματολογίας και πολιτικής διαμάχης.
Το βιβλίο του Το πρόβλημα της θεμελίωσης των αξιών κυκλοφορεί επίσης από τις εκδόσεις Πόλις.
Νικόλας Αλ. Σεβαστάκης
Πολιτική χειραφέτηση και κοινωνική κριτική
Μια περιήγηση στις αντινομίες και στις υποσχέσεις της πολιτικής, από τον Μαρξ μέχρι ορισμένους σύγχρονους στοχαστές της δημοκρατικής χειραφέτησης. Σε μια σειρά από κεφάλαια που λειτουργούν ως «μαθήματα εισαγωγής», ο Νικόλας Σεβαστάκης προσεγγίζει γνωστά και σχετικά άγνωστα ονόματα της νεότερης και σύγχρονης σκέψης.
Ο Μαρξ, ο Τοκβίλ και ο Νίτσε συναντούν εδώ τον μύστη του ανθρωπιστικού σοσιαλισμού Πιερ Λερού και τον φιλόσοφο της ρεπουμπλικανικής αδελφοσύνης Ζιλ Μπαρνί. Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου, ο συγγραφέας εξετάζει τα διακριτά ίχνη του σύγχρονου ρεπουμπλικανικού προβληματισμού για την κυριαρχία, τη σχέση με το κράτος και τον περιορισμό της ιδιωτικής ή κρατικής αυθαιρεσίας.
Οι νεωτερικές αστικές κοινωνίες έχουν ως θεμέλιο το άτομο και τις αξιώσεις του από την Πολιτεία και τους άλλους. Η προτεραιότητα του ατόμου, της ελευθερίας ή της ευτυχίας του, έγινε συστατικό στοιχείο μιας μακραίωνης πολιτισμικής και κοινωνικής εξέλιξης. Πώς μπορεί να χειριστεί ο πολιτικός στοχασμός αυτή την πρόκληση και τις αποσταθεροποιητικές συνέπειες που έχει για την οργάνωση και την κουλτούρα των σύγχρονων κοινωνιών;
Οι απαντήσεις που δόθηκαν από τον δέκατο ένατο αιώνα (και εξακολουθούν με αναλυτικό τρόπο μέχρι σήμερα) εμφορούνται από μικρότερες ή ριζικές και καταλυτικές φιλοδοξίες. Ο Μαρξ και η ριζοσπαστική παράδοση θα επιμείνουν στη δομική αδυναμία της αστικής καπιταλιστικής κοινωνίας να συγκροτήσει κάποιο κοινό καλό, αφού αυτή η μορφή κοινωνίας βασίζεται στα εγωιστικά συμφέροντα και στις ταξικές διαιρέσεις. Άλλοι στοχαστές όμως, μέσα ή γύρω από τη φιλελεύθερη παράδοση, θα σταθούν στη δημιουργικότητα του ατομικισμού, προσβλέποντας κυρίως σε έξυπνους φιλελεύθερους θεσμούς. Τέλος, μια άλλη οικογένεια πολιτικής σκέψης, ο νεότερος ρεπουμπλικανισμός, ισχυρίζεται ότι η ατομικότητα διασφαλίζει αποτελεσματικά την ανεξαρτησία της μέσα από τους νόμους ενός αληθινού δημοκρατικού κράτους και τον έλεγχο των αυθαίρετων εξαρτήσεων του ατόμου από ισχυρές ιδιωτικές εξουσίες.
Στο παρόν βιβλίο αναδεικνύεται η συζήτηση για τη δυνατότητα να συνδεθούν μια πολιτική, μια κοινωνική και μια οικολογική (πλέον) οπτική της χειραφέτησης, με στόχο τη βαθιά μεταρρύθμιση των φιλελεύθερων δημοκρατιών και του ηθικού τους θεμελίου.
Συλλογικό έργο
Μισός αιώνας εκλογές
Συζητώντας για τις αναμετρήσεις της Μεταπολίτευσης
Επιμέλεια: Πέτρος Ιωαννίδης-Ηλίας Τσαουσάκης
Στο βιβλίο αυτό καταγράφεται μια σημαντική πτυχή της Γ΄ Ελληνικής Δημοκρατίας: όλες οι εθνικές εκλογικές αναμετρήσεις της μεταπολιτευτικής περιόδου 1974-2023. Κεντρικό πυρήνα και βάση του παρόντος τόμου αποτελούν 17 podcasts, συζητήσεις με σημαντικούς συνομιλητές, ακαδημαϊκούς, ειδικούς της πολιτικής επιστήμης, της επικοινωνίας, της ιστορίας και της δημοσιογραφίας, γνώστες της κάθε εκλογικής αναμέτρησης και της αντίστοιχης ιστορικής περιόδου που καθένας και καθεμία πραγματεύεται.
Η ιδέα για τη δημιουργία αυτού του ψηφιακού αρχείου συζητήσεων και την επακόλουθη έκδοση του βιβλίου προέκυψε έπειτα από μακρές συζητήσεις των δύο επιμελητών με τον αείμνηστο ομότιμο καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών Ηλία Νικολακόπουλο, που ήταν και ο επιστημονικός υπεύθυνος της σειράς.
Ο Ηλίας Νικολακόπουλος, βαθύς γνώστης της εκλογικής ιστορίας της χώρας, φιλοδοξούσε μέσα από την καταγραφή των εκλογικών αναμετρήσεων να ιχνηλατήσουμε την πολιτική διαδρομή των τελευταίων 50 ετών, να αναλύσουμε περιεκτικά την κατάσταση που επικρατούσε κάθε περίοδο στα κόμματα, να εντοπίσουμε τα αίτια που οδήγησαν σε νίκες ή ήττες, αλλά και να φωτίσουμε τα πρόσωπα, τους πρωταγωνιστές, τους κερδισμένους και τους ηττημένους αυτών των αναμετρήσεων.
Στα κείμενα του παρόντος τόμου αναδεικνύονται οι ιδιαιτερότητες της κάθε εκλογικής μάχης, τα σημεία επαφής, ο ρόλος της διεθνούς κατάστασης, οι ατζέντες των κομμάτων και, φυσικά, η εκλογική γεωγραφία και συμπεριφορά, ο τρόπος με τον οποίο ψήφισαν οι πολίτες.
Η περιπλάνηση σε όλες αυτές τις εκλογικές αναμετρήσεις της είναι και ένας τρόπος να προσπαθήσουμε να βρούμε μια απάντηση στο ερώτημα: Τι είναι, τελικά, η Μεταπολίτευση; Είναι, πάνω απ’ όλα, Δημοκρατία, κοινοβουλευτισμός, λύση του Πολιτειακού που ταλάνιζε για δεκαετίες τη χώρα, ευρωπαϊκή πορεία, βελτίωση του βιοτικού επιπέδου. Είναι όμως και πελατειακό κράτος, λαϊκισμός, συντηρητικές συντεχνίες, μεγάλα και μικρά συμφέροντα, πτώχευση και μνημόνια.
Μια ιστορία μεγάλων επιτευγμάτων αλλά και μεγάλων αντιφάσεων. Μια περίοδος που αποτιμάται θετικά από τους πολίτες, παρά τη συστηματική, με διαφορετικές αφετηρίες και επιδιώξεις, προσπάθεια συνολικής απαξίωσης της Μεταπολίτευσης και των κατακτήσεών της, η οποία εντάθηκε κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης και συνεχίζεται κατά κύματα μέχρι τις μέρες μας.
Οι συγγραφείς του τόμου με αλφαβητική σειρά: Ευτύχης Βαρδουλάκης, Γιάννης Βούλγαρης, Βασιλική Γεωργιάδου, Πέτρος Ιωαννίδης, Παναγιώτης Κουστένης, Γιάννης Κωνσταντινίδης, Θοδωρής Λιβάνιος, Νίκος Μαραντζίδης, Γιάννης Μαυρής, Γεράσιμος Μοσχονάς, Ρούλα Νέζη, Ηλίας Νικολακόπουλος, Δημήτρης Παπαδημητρίου, Κώστας Πουλάκης, Πάνος Σταθόπουλος, Ευτυχία Τεπέρογλου, Ηλίας Τσαουσάκης, Παύλος Τσίμας.
Ακολουθήστε το tetragwno.gr στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης facebook, twitter και instragram για να ενημερώνεστε άμεσα για όλες τις πολιτιστικές ειδήσεις