Είναι, άραγε, δυνατόν, τριάντα έξι μικρά διηγήματα να απαρτίζουν μία μυθιστορία; Κι όμως, αυτό ακριβώς είναι το βιβλίο του γιατρού και λογοτέχνη Γιάννη Κυριόπουλου Μια πόλη, μια γυναίκα. Οι τριάντα έξι μικρές ιστορίες που το αποτελούν έχουν όλες τους έναν κεντρικό πρωταγωνιστή, τον Κυριάκο, έναν αριστερό εκ πεποιθήσεως συγγραφέα και παρολίγον γιατρό. Μέσα από ιστορίες αφιερωμένες όχι σε αυτόν, αλλά στα πρόσωπα που τον περιβάλλουν, μαθαίνουμε για τον ίδιο, τη ζωή, αλλά και την εποχή του, εκείνη της μεταπολεμικής, δηλαδή, Ελλάδας.
Προφανώς, όπως συμβαίνει άλλωστε και σε κάθε βιβλίο, θα υπάρχει κάποια άντληση των περιγραφών της εποχής και των εμπειριών του πρωταγωνιστή Κυριάκου από τα προσωπικά βιώματα του ίδιου του Γιάννη Κυριόπουλου. Πραγματικά, μέσα από τις σελίδες του βιβλίου διαφαίνεται η άριστη γνώση του συγγραφέα σχετικά με την απεικόνιση της μεταπολεμικής Ελλάδας, τόσο της υπαίθρου, όσο και της Αθήνας και των άλλων μεγάλων πόλεων.
Η ποικιλία των τόπων και των προσώπων είναι εκείνη που προσδίδει το μεγαλύτερο αναγνωστικό ενδιαφέρον στο βιβλίο. Τα πρόσωπα με τα οποία συγχρωτίζεται ο Κυριάκος είναι συνήθως αριστερών φρονημάτων ή γυναίκες με τις οποίες συνδέεται ερωτικά σε κάποια φάση της ζωής του. Συχνά, η ιστορία την οποία επιλέγει να αφηγηθεί ο συγγραφέας δεν σχετίζεται άμεσα με τη ζωή του Κυριάκου, αλλά με εκείνη κάποιου φίλου ή συγγενή του. Τέτοια είναι, για παράδειγμα, η ιστορία του φίλου του Κωνσταντή και της Ρωσίδας Ραΐσας, αλλά και του υπαρξιστή θείου Τζων. Σχετιζόμενες με τις γυναικείες κατακτήσεις του είναι οι ιστορίες που αφορούν τη Μάγδα την αρχαιολόγο, την παράνομη σχέση του με τη Σοφία, την πρώτη αγαπητικιά του τη Φωτεινή και πολλές άλλες.
Εν ολίγοις, πρόκειται για σχέσεις παράνομες, μα συνάμα τρυφερές, οι οποίες συνεχίζονται συχνά επ’ αόριστον, για άτυχους γάμους, για κρυφές οικογενειακές ιστορίες και για έρωτες που αντέχουν στον χρόνο.
Ιστορίες, λοιπόν, οι οποίες περιστρέφονται είτε γύρω από μία πόλη, είτε γύρω από μία γυναίκα. Οι γυναίκες προέρχονται από όλα τα κοινωνικά στρώματα και συνήθως είναι νεαρές. Οι πόλεις εμφανίζουν μεγάλη ποικιλία, από την Πάτρα, την Αθήνα και την Καλαμάτα, μέχρι τα χωριά της Μεσσηνίας, το Παρίσι και το Αμβούργο.
Ο πρωταγωνιστής Κυριάκος και οι έτεροι ήρωες διακατέχονται συχνά από υπαρξιακή αγωνία και συναντούν δυσκολίες εξαιτίας των πεποιθήσεών τους, ιδιαίτερα κατά την περίοδο της χούντας. Ουδέποτε, όμως, παρεκκλίνουν τελικά από τις ιδέες του. Παραμένουν αμετανόητοι ιδεολόγοι, περισσότερο αιθεροβάμονες παρά ρεαλιστές. Τίποτε, όμως, δεν απεικονίζει πραγματικά καλύτερα τη μεταπολεμική Ελλάδα από την αέναη πάλη μεταξύ αριστεράς και δεξιάς και από τις ανεπούλωτες πληγές του Εμφυλίου.
Η μετανάστευση, η φτώχεια, η πατριαρχία στην ύπαιθρο, η αστικοποίηση, όλα αυτά παρουσιάζονται επίσης ανάγλυφα μέσα στις μικρές αφηγήσεις. Τα πολιτικά γεγονότα όπως ο πόλεμος του Βιετνάμ, η έλευση της χούντας ή η εξορία στη Μακρόνησο δεν παραλείπονται, ούτε και αυτά τα οποία αφορούν τον πολιτισμό και σημάδεψαν μια ολόκληρη εποχή, όπως τα ρεμπέτικα, τα τραγούδια του Καζαντζίδη, τα θέατρα, τα τραγούδια του κόμματος και το μπουζούκι του Χιώτη.
Στους μεγαλύτερους ηλικιακά αναγνώστες όλα τα παραπάνω θα είναι ασυνήθιστα οικεία, το ίδιο και η εικόνα από τη μικρή ΕΒΓΑ της γειτονιάς μας. Πρόσφυγες, ρεμπέτες, καλλιτέχνες, ιδεολόγοι αριστεροί λογοτέχνες και ζωγράφοι, γοητευτικές γυναίκες, όλοι αυτοί αποτελούν τα πρόσωπα του δράματος και περιβάλλουν τον κεντρικό ήρωα τον Κυριάκο.
Ο αναγνώστης έχει την αίσθηση ότι ο Κυριάκος ζει πολλές διαφορετικές ζωές μέσα στις σελίδες αυτού του βιβλίου. Θα προλάβαινε, άραγε, ο αληθινός Κυριάκος να είχε ζήσει σε τόσο πολλούς και διαφορετικούς τόπους και να είχε γνωρίσει τόσες πολλές γυναίκες και φίλους; Ίσως ναι, ίσως όχι. Εδώ ακριβώς, επομένως, έρχεται η μυθοπλαστική διάσταση του βιβλίου να συναντήσει την ιστορική. Και τελικά, τι είναι αυτό που μένει;
Ας δούμε τι αναπολεί και τι πιστεύει ο Κυριάκος προς τη δύση του βίου του:
“Τι μπορεί να είναι η ζωή μας; Μια σειρά από παρεξηγήσεις και λάθη. Μια συνάντηση που δεν έγινε, ένα δρομολόγιο τρένου που ματαιώθηκε ή ένα ξεκούρδιστο ρολόι που ήταν η αιτία να χαθεί μια δουλειά.
Τι είναι η ζωή μας; Λίγα πράγματα και μερικά τυχαία συμβάντα. Τα βιβλία που μας σημάδεψαν, τα καφενεία με κληματαριά των φοιτητικών μας χρόνων και οι άδοξοι έρωτες της νεότητας”.
Τα παραπάνω λόγια του Γιάννη Κυριόπουλου, δια στόματος του Κυριάκου, δεν θα μπορούσαν να περιγράψουν με καλύτερο τρόπο, τόσο την ίδια τη ζωή, όσο και το ίδιο το βιβλίο του.
Εκδόσεις Καστανιώτη
ISBN: 978-960-03-6888-8
Τιμή: 12€
Σελίδες: 200
Ημερομηνία έκδοσης: 7 Ιουν 2021