Κριτική: Mika Waltari – «Ο προσκυνητής»

Ο Μίκα Βαλτάρι είναι ο πιο πολυδιαβασμένος και πολυμεταφρασμένος στο εξωτερικό Φινλανδός συγγραφέας. Έζησε από το 1908 ως το 1979 και υπήρξε πολυγραφότατος, με λογοτεχνικό έργο που απλώνεται σε πολλά διαφορετικά είδη του γραπτού λόγου, όπως ποιήματα, αστυνομικά μυθιστορήματα, δοκίμια, μυθιστορήματα κ.α.  Όμως, ο Μίκα Βαλτάρι είναι γνωστός κατά κύριο λόγο για τα ιστορικά μυθιστορήματα που έχει γράψει, όπως τα  παρακάτω: «Ιωάννης Άγγελος», «Ο Ετρούσκος», «Ο περιπλανώμενος» και «Σινουχέ ο Αιγύπτιος». 

Ο Βαλτάρι δικαίως θεωρείται ένας από τους αγαπημένους συγγραφείς εκείνων που λατρεύουν το συγκεκριμένο είδος της λογοτεχνίας, αφού, έχοντας βαθιές γνώσεις για την εποχή στην οποία εκτυλίσσεται κάθε φορά το μυθιστόρημά του, προσφέρει στους άγνωστες του ένα διαφορετικό κάθε φορά ταξίδι βαθιά μέσα στον παρελθόντα ιστορικό χρόνο. Επιπροσθέτως, συνήθως τα μυθιστορήματά του είναι πολυπρόσωπα και παρουσιάζουν καταιγιστική δράση, διατηρώντας έτσι αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη από την πρώτη μέχρι την τελευταία σελίδα.

Το συγκεκριμένο έργο του, όμως, με τίτλο «Ο προσκυνητής, τα νεανικά χρόνια του Ιωάννη Άγγελου», ξεφεύγει κάπως  από όσα προειπώθηκαν για τα έργα του συγκεκριμένου συγγραφέα. Αυτό συμβαίνει κυρίως επειδή το έργο «Ο προσκυνητής» μπορεί να χαρακτηριστεί, εκτός από ιστορικό μυθιστόρημα, κάλλιστα και ως φιλοσοφικό-υπαρξιακό δοκίμιο. Το βιβλίο αυτό τοποθετείται χρονικά στον 15ο αιώνα, την εποχή που λάμβανε χώρα η περίφημη Σύνοδος της Φεράρας-Φλωρεντίας και αφηγείται τα νεανικά χρόνια του Ιωάννη Άγγελου, ενός ήρωα τη ζωή του οποίου εξιστορεί ο Βαλτάρι σε ένα άλλο του βιβλίο το «Ιωάννης Άγγελος» το οποίο περιγράφει την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Τούρκους και αποτελεί, κατά κάποιον τρόπο, τη συνέχεια του παρόντος πονήματος.


Ο Ιωάννης Άγγελος είναι ένας κοσμοπολίτης ελληνοτραφής νεαρός ερωτευμένος με τη γνώση και τα βιβλία, ο οποίος διαβιεί, όμως, σε εξαιρετικά δύσκολους καιρούς. Παρ’ όλο που ο σαρκικός έρωτας δεν είναι ανάμεσα στις πρώτες προτεραιότητες του, εντούτοις ο Ιωάννης δεν έχει σκοπό  να γίνει μοναχός. Αντιθέτως, επιλέγει να εμπλουτίσει τις γνώσεις του μέσα από ταξίδια- όπως το  ταξίδι που πραγματοποιεί στην παρηκμασμένη Βασιλεύουσα- και τη συμμετοχή του πλάι σε διάσημους λογίους στην κορυφαία Σύνοδο της εποχής του, εκείνη της Φεράρας- Φλωρεντίας.

Τα γεγονότα που αφορούν τη συγκεκριμένη Σύνοδο, η οποία έλαβε χώρα εν έτει 1438/9, εξιστορούνται με κάθε λεπτομέρεια στο βιβλίο. Ο αναγνώστης θα αποκτήσει μία σαφή εικόνα των θεολογικών εριδών της εποχής, των διαφόρων φιλοσοφικών ρευμάτων της Παλαιολόγειας Αναγέννησης, αλλά και των θρησκευτικών διαχωρισμών μεταξύ της Καθολικής και της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Όλα αυτά τοποθετημένα μέσα σε έναν κόσμο που αλλάζει γοργά, έναν κόσμο που εγκαταλείπει σταδιακά τον ζόφο του Μεσαίωνα κάτω από τις φτερούγες της Ιταλικής Αναγέννησης και ετοιμάζεται να ανοίξει πανιά για τον Νέο Κόσμο.

Ο συγγραφέας εμφανέστατα διαθέτει άριστες γνώσεις για να αναπαραστήσει έξοχα την εποχή, τόσο ιστορικές, όσο και φιλοσοφικές. Οι υπαρξιακές ανησυχίες του ήρωα σχετικά με το  Θεό, τον έρωτα, τις επίγειες απολαύσεις και άλλα θέματα παρουσιάζονται αναλυτικά και ο συγγραφέας βάζει τον Ιωάννη να τις μοιράζεται με έτερους διαφορετικούς συνομιλητές- οι οποίοι ανήκουν κάποιες φορές και στο γυναικείο φύλο-μέσα σε κατά τόπους φιλοσοφικές συζητήσεις τοποθετημένες σε όλη την έκταση του βιβλίου.

Εν κατακλείδι, πρόκειται για ένα από τα κορυφαία έργα του συγγραφέα που έχουν γραφτεί για τον κόσμο της μεσογείου και της Ευρώπης τον 15ο αιώνα και ο εραστής του ιστορικού μυθιστορήματος δεν θα χάσει αν επιλέξει να του αφιερώσει λίγο από τον πολύτιμο αναγνωστικό χρόνο του.

*Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καλέντη.

Ακολουθήστε το tetragwno.gr στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης facebook, twitter και instragram για να ενημερώνεστε άμεσα για όλες τις πολιτιστικές ειδήσεις.

Δείτε επίσης