Το πιο παραμελημένο και παραγνωρισμένο έργο του διάσημου Φλωρεντινού συγγραφέα του 16ου αιώνα, Νικολό Μακιαβέλι με τίτλο «Φλωρεντινές ιστορίες» έρχονται να συστήσουν στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό οι εκδόσεις Αλεξάνδρεια και ο μεταφραστής Θεοδόσης Νικολαΐδης.
Ο Μακιαβέλλι έμεινε γνωστός για το έργο του “Ο Ηγεμών” και για το “Η τέχνη του πολέμου“. Φαίνεται όμως πως είχε ταλέντο και στην ιστορική αφήγηση εκτός από την πολιτική θεωρία. Οι “Φλωρεντινές ιστορίες” είναι το τελευταίο μεγάλο έργο του που γράφτηκε κατά παραγγελία του Κλήμη Ζ’, ενός Πάπα που ανήκε στην οικογένεια των Μεδίκων. Ο Μακιαβέλι μάλιστα, πριν από τον πρόλογο, παραθέτει και μία αφιερωτική επιστολή στον Πάπα αυτόν στην οποία εξηγεί ότι δεν αποσκοπεί στο να κολακέψει κανέναν από την οικογένεια των Μεδίκων με το παρόν πόνημα, αλλά απλά παραθέτει τα γεγονότα όπως έγιναν.
Πρόκειται για ένα καθαρά ουμανιστικό έργο, σύμφυτο με το πνεύμα της εποχής στην οποία γράφτηκε. Ο Μακιαβέλι δεν διστάζει να αναφέρει και την προσωπική του άποψη όπου κρίνει ότι είναι απαραίτητο. Δεν παραθέτει, δηλαδή, απλώς τα γεγονότα. Το κείμενο είναι γραμμένο στη φλωρεντινή διάλεκτο και όχι στα λατινικά.
Το έργο χωρίζεται σε οκτώ βιβλία. Το πρώτο είναι αφιερωμένο στην ιστορία ολόκληρης της ιταλικής χερσονήσου, αλλά και του μεσαιωνικού κόσμου με χρονική αφετηρία την κατάληψη της Ρώμης από τους βαρβάρους το 476 μ.Χ. Ο συγγραφέας διατρέχει κατ’ αυτόν τον τρόπο εν τάχει την ευρωπαϊκή μεσαιωνική ιστορία ως την εποχή της Αναγέννησης. Στο δεύτερο βιβλίο αφηγείται την ιστορία της πόλης του, της Φλωρεντίας από το 1250 μέχρι και το 1348, τη χρονιά σταθμός για την Ευρώπη, οπότε και ενέσκηψε ο Μαύρος Θάνατος. Η διαμάχη Γούλεφων (των οπαδών του Πάπα) και των Γιβελίνων (των οπαδών του Αυτοκράτορα) αναλύεται σε μεγάλο μέρος του βιβλίου, όπως και η διαμάχη Γάλλων και Γερμανών για μερίδιο στα ιταλικά εδάφη, όπως και η διαμάχη Λευκών-Μαύρων, αλλά και οι παπικές έριδες. Οι μισθοφόροι και οι στρατιωτικοί εμφανίζονται, επίσης, σε πολλές σελίδες του βιβλίου και παίζουν καθοριστικό ρόλο στις ιστορικές εξελίξεις.
Στο τρίτο βιβλίο εξετάζει τις συγκρούσεις των οικογενειακών φατριών στην πόλη του Μιλάνου και την άνοδο των Μεδίκων στη Φλωρεντία, δηλαδή τη περίοδο 1353-1414. Το τέταρτο βιβλίο είναι αφιερωμένο στη χρονική περίοδο 1414-1434. Στο πέμπτο βιβλίο, ο συγγραφέας συνεχίζει στον ίδιο τόνο, με κύριο άξονα τη διακυβέρνηση του Κόζιμο των Μεδίκων, δηλαδή τα έτη 1434-1440. Είναι αυτονόητο πως η Ιστορία δίδεται με κάθε λεπτομέρεια και εξετάζονται διεξοδικά τα περισσότερα γεγονότα. Το έκτο βιβλίο καλύπτει τη χρονική περίοδο 1440-1463. Εδώ περιγράφεται πως ακριβώς εγκατέλειψαν οι Ανδεγαυοί κατακτητές τη Νάπολη.
Το έβδομο βιβλίο καλύπτει τα έτη 1427-1478. Εδώ η ένταση και η έκταση των οικογενειακών εριδών τόσο στη Φλωρεντία όσο και στο γειτονικό Μιλάνο, θα εντυπωσιάσει τον αναγνώστη. Συνωμοσίες, απόπειρες δολοφονίας των μελών της οικογένειας μέσα στις εκκλησίες έχουν τη θέση τους εδώ, όπως η περίφημη συνωμοσία των Πάτσι το 1478, αλλά και συνεχείς διαμάχες και στρατιωτικές συγκρούσεις, λεηλασίες και εξεγέρσεις. Το όγδοο και τελευταίο βιβλίο καλύπτει τα έτη 1478 -1492, ως τον θάνατο, δηλαδή, του Λορέντσο των Μεδίκων.
Το συμπέρασμα από όλα αυτά είναι η διαίρεση της ιταλικής χερσονήσου και η φοβερά ταραγμένη ιστορία της, κάτι που εξηγεί για ποιους λόγους η Ιταλία άργησε να γίνει ενιαίο εθνικό κράτος σε σχέση με τη Γαλλία, την Πορτογαλία και την Ισπανία. Οι ίδιοι ακριβώς φατριασμοί και ο κατακερματισμός ίσχυαν και στη Γερμανία, μόνο που εδώ δεν υπήρχαν τόσοι πολλοί επίδοξοι κατακτητές. Οι έριδες μεταξύ των φατριών, οι συνεχείς διαμάχες αρχικά των βαρβάρων, των Αράβων και των Βυζαντινών στην περιοχή, αλλά και των Γάλλων και των Γερμανών στη συνέχεια, αποκαλύπτουν πολλά για την ιστορία της πολύπαθης χερσονήσου, η οποία όμως διατηρούσε, παρ’ όλα αυτά την πιο αναπτυγμένη τραπεζική, εμπορική και αστική ζωή σε όλη την Ευρώπη.
Οπωσδήποτε δεν πρόκειται για βιβλίο που διαβάζει κανείς εύκολα το βράδυ στο κρεβάτι του, καθότι εμπεριέχει αρκετές ιστορικές λεπτομέρειες και δεν αποτελεί αυτό που θα χαρακτήριζε κανείς “ελαφρύ” ανάγνωσμα. Ο Μακιαβέλλι, όμως, έχει το χάρισμα του αφηγητή και προσφέρει με τις “Φλωρεντινές ιστορίες” ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο στους ιστορικούς, αλλά και σε όποιον επιθυμεί να εντρυφήσει στην Ιστορία των πρώιμων Νεότερων Χρόνων, της Αναγέννησης δηλαδή στην Ιταλία και του τέλους του Μεσαίωνα. Αξίζει, τέλος, να σημειωθεί ότι η ελληνική μετάφραση συνοδεύεται από πληθώρα επεξηγηματικών για τα γεγονότα του βιβλίου υποσημειώσεων, οπότε ο αναγνώστης κατανοεί πλήρως τα γεγονότα ακόμη κι αν δε είναι κατατοπισμένος στα ιστορικά γεγονότα της εποχής.
Μετάφραση – εισαγωγή Θεοδόσης Νικολαΐδης
Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, 2021
Σελίδες 576
Τιμή 23,32€
Ακολουθήστε το tetragwno.gr στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης facebook, twitter και instagram για να ενημερώνεστε άμεσα για όλες τις πολιτιστικές ειδήσεις.
