Είναι κοινώς αποδεκτό ότι ο καλύτερος τρόπος για να μάθει ένα παιδί ή ένας ενήλικας Ιστορία δεν είναι μέσω της οθόνης της τηλεόρασης ή του υπολογιστή, ούτε και μέσω ενός ιστορικού βιβλίου, αλλά μέσω ενός ιστορικού graphic novel.
Μία τέτοια ακριβώς περίπτωση είναι το νέο graphic novel του Θανάση Πέτρου 1922 το τέλος ενός ονείρου, στον οποίο ανήκει η πατρότητα τόσο των εικόνων, όσο και των κειμένων του βιβλίου.
Μετά το εξίσου επιτυχημένο graphic novel του Οι όμηροι του Γκαίρλιτς στο οποίο αφηγείται και εικονογραφεί μία άγνωστη ιστορία του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, στο 1922 το τέλος ενός ονείρου ο συγγραφέας ασχολείται με την πορεία προς την Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 στη Σμύρνη.
Μέσω της αφήγησης δύο στρατιωτών του Γιώργη Αμπατζή και του αρχαιομαθή Κωνσταντίνου Νικολάου, ο Θ.Π. μας εξιστορεί τα γεγονότα της ατυχής μικρασιατικής εκστρατείας από την υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών και μετά και, πιο συγκεκριμένα, από τις νικηφόρες μέρες της προέλασης του ελληνικού στρατού στα βάθη της Ανατολίας το θέρος και το φθινόπωρο του 1920.
Όλα αλλάζουν, όμως, μετά από την ήττα του Ελευθερίου Βενιζέλου στις εκλογές του Νοεμβρίου της ίδιας χρονιάς. Ο εθνικός διχασμός, ο οποίος έδινε πάντα το παρόν και στο ελληνικό στράτευμα, ακονίζει για τα καλά τα δόντια του μετά από την ήττα του Βενιζέλου, διχάζοντας ακόμη περισσότερο τους ήδη τσακισμένους από τις δυσκολίες της εκστρατείας στρατιώτες. Πολεμώντας τόσο μακριά από τις γραμμές ανεφοδιασμού του ελληνικού στρατεύματος στη Σμύρνη, ο ελληνικός στρατός σταματά την προέλασή του στον ποταμό Σαγγάριο, λίγο πιο έξω από την Άγκυρα, την άνοιξη του 1921. Έκτοτε, η αμηχανία και η απουσία σχεδίου των Αντιβενιζελικών, οι οποίοι έχουν επανέλθει στην εξουσία, εξανεμίζουν την εναπομείνουσα αισιοδοξία των Ελλήνων στρατιωτών. Η επάνοδος στον θρόνο του βασιλέα Κωνσταντίνου και η διοίκηση του στρατού από τους άπειρους στρατηγούς Παπούλα και Χατζηανέστη, δυσχεραίνουν ακόμη περισσότερο τα πράγματα.
Έτσι, όταν ο Κεμάλ ανασυντάσσει τις δυνάμεις του και αντεπιτίθεται, το σκηνικό για την πιο μεγάλη καταστροφή της νεοελληνικής ιστορίας έχει ήδη στηθεί. Ο ελληνικός στρατός αρχίζει να υποχωρεί από τον Αύγουστο του 1921, έναν χρόνο ακριβώς πριν από τη μεγάλη καταστροφή. Οι βιαιοπραγίες, οι βιασμοί και οι πυρπολήσεις τις οποίες διαπράττει ο ελληνικός στρατός κατά την υποχώρησή του αποτελούν αδιαμφισβήτητο γεγονός και δεν αποκρύπτονται από τον συγγραφέα που επιλέγει να θέσει τα γεγονότα επί τάπητος όπως ακριβώς έγιναν, χωρίς εξωραϊσμούς.
Εντύπωση κάνει στον αναγνώστη το γεγονός ότι η αφήγηση διακόπτεται απότομα με την αναχώρηση των εναπομεινάντων τμημάτων του ελληνικού στρατού, ελάχιστες μέρες πριν από τη μεγάλη σφαγή του πληθυσμού της και την πυρπόληση της πόλης. Άραγε ο συγγραφέας δεν ήθελε να αφηγηθεί τα γεγονότα της σφαγής ή απλά επέλεξε να μας εξιστορήσει και να εικονογραφήσει μονάχα την πορεία προς την ήττα και την υποχώρηση;
Όπως και να ‘χει, ως τότε το κόμικ διαβάζεται κυριολεκτικά με κομμένη την ανάσα. Άκρως βοηθητικά για την ανάγνωση, ιδιαίτερα όσων δεν έχουν καλή προηγούμενη γνώση της Ιστορίας, είναι το ιστορικό σημείωμα στο τέλος του κόμικ, καθώς και ο χάρτης της Μικράς Ασίας. Ο Θ.Π. καταφέρνει με μεγάλη γλαφυρότητα να αποτυπώσει στα σύγχρονου τύπου σκίτσα του όλη τη φρίκη και τη βαρβαρότητα του πολέμου, ενώ η πλούσια βιβλιογραφία που παραθέτει στο τέλος του πονήματός του, μαρτυρά την ιστορική ακρίβεια των γραφομένων του. Τέλος, οι διάλογοι των ηρώων είναι ιδιαίτερα προσεγμένοι, με τους απλούς στρατιώτες να χρησιμοποιούν λαϊκότερη γλώσσα από τους υψηλά ιστάμενους του στρατεύματος.
Όπως κάθε ιστορικό graphic novel, έτσι και το πόνημα του Θανάση Πέτρου αποτελεί την καλύτερη επιλογή προκειμένου να έρθουν τα παιδιά μας σε επαφή με την Ιστορία. Μπορεί, επομένως, να χρησιμοποιηθεί και στο σχολεία ως επικουρικό βοήθημα διδασκαλίας της σύγχρονης νεοελληνικής ιστορίας.
Εκδόσεις Ικαρος
Σχέδιο & Σενάριο: Θανάσης Πέτρου
Κατηγορία: Graphic novel
ISBN: 978-960-572-411-5
Σελίδες: 112
Τιμή: 15,50 € (περιλαμβάνει ΦΠΑ 6%)