“Έτσι άρχισε ο Γιοέλ Ραβίντ να μαλακώνει. Αφού μπορούσε να παρατηρεί, του άρεσε να παρατηρεί και να σιωπά. Με μάτια κουρασμένα αλλά ανοιχτά. Στα βάθη του σκότους. Κι αν χρειαζόταν να επικεντρώσει τη ματιά και να παραμείνει στο παρατηρητήριο για ώρες και μέρες, ακόμα και για χρόνια, δεν υπήρχε έτσι κι αλλιώς κάτι καλύτερο να κάνει. Ελπίζοντας να υπάρξει ξανά αυτή η σπάνια, απρόσμενη στιγμή, από τις στιγμές εκείνες όπου φωτίζεται ακαριαία το σκοτάδι, κι επέρχεται το φέγγος, έρχεται η φευγαλέα αναλαμπή που δεν πρέπει να την χάσεις και δεν πρέπει να κυριευτείς ακούσια από αυτήν. Επειδή ίσως συμβολίζει με την παρουσία της ό,τι μας έχει απομείνει. Πέρα από τον ζήλο και την ταπεινοφροσύνη.”
Κάπως έτσι ολοκληρώνει ο Άμος Οζ την ταυτόχρονη ενδοσκόπηση, σκιαγράφηση, ηθογράφηση αλλά και ψυχογράφηση του κεντρικού χαρακτήρα του, Γιοέλ, στο «Η γυναίκα που γνώρισα», ίσως το πιο δημοφιλές από τα έργα του μεγάλου ισραηλινού λογοτέχνη.
Μέσα από τη γυναίκα που γνώρισε ο Γιοέλ, τη γυναίκα του Ίβρια, που χάθηκε άδοξα από ατύχημα, μέσα από την εξιστόρηση δηλαδή της κοινής τους ζωής και των βιωμάτων τους, ο Οζ μας γνωρίζει και τον δικό του ήρωα, τον Γιοέλ, σε ένα καθαρά ηθογραφικό μυθιστόρημα, το οποίο συγχρόνως περικλείει και όλες τις μυρωδιές, τα χρώματα, αλλά και την αίσθηση της Μέσης Ανατολής, της ζέστης και της ερήμου.
Ο Γιοέλ, πρώην πράκτορας μυστικών υπηρεσιών, μετακομίζει μετά από τον θάνατο της γυναίκας του μαζί με τις τρεις εναπομείναντες γυναίκες της ζωής του, σε ένα προάστιο του Τελ Αβίβ. Η γυναικεία συντροφιά του αποτελείται από την κόρη του, την πεθερά και τη μητέρα του. Αναντίρρητα μία πρωτότυπη όσο και ανορθόδοξη συγκατοίκηση.
Η αφήγηση του Α.Ο. παρακολουθεί την προσπάθεια που καταβάλει ο ηλικιωμένος άνδρας, κλειστός, μυστικοπαθής και κάπως αντικοινωνικός λόγω επαγγέλματος, να ενταχθεί στην τοπική κοινότητα και στη νέα ζωή χωρίς τη σύζυγό του στο πλευρό του. Το αινιγματικό και δαιδαλώδες κατασκοπικό παρελθόν του τον βαραίνει και τον καλεί να επανεξετάσει κρυμμένες πτυχές του ίδιου του του εαυτού, τις οποίες ποτέ του δεν είχε ανακαλύψει.
Ο Γιοέλ είναι ένας άνθρωπος, ο οποίος παρά την ηλικία του, ακόμη ανακαλύπτει τους ανθρώπους και εξερευνάει τη σχέση που πασχίζει ο ίδιος να σχηματίσει με τους γύρω του. Δυσκολεύεται να επικοινωνήσει και να ανοιχτεί, ακόμη και με τα μέλη της ίδιας του της οικογένειας. Υπό την έννοια αυτή, το μυθιστόρημα μοιάζει με πορεία του ήρωα προς την ενηλικίωση.
Πρόκειται για μία ανθρωποκεντρική αφήγηση, χωρίς πολλούς διαλόγους, καθαρά εσωτερική που εστιάζει κυρίως στα συναισθήματα και την ανάλυση της ψυχοσύνθεσης του ήρωα. Οι μνήμες από το παρελθόν της κοινής ζωής του Γιοέλ με τη Ίβρια και τα κατασκοπευτικά ταξίδια του μπλέκονται με το παρόν, ένα παρόν που ο Γιοέλ θα προτιμούσε, το δίχως άλλο, να αποφύγει. Δεν μπορεί όμως να το αλλάξει. Έτσι, κάνει την αυτοκριτική και τον αυτοεξερεύνησή του και δεν διστάζει να είναι αυστηρός με τον εαυτό του.
Κοντολογίς πρόκειται για ένα από τα καλύτερα μυθιστορήματα ενδοσκόπησης που εκδόθηκαν προσφάτως στη χώρα μας, ένα μυθιστόρημα με ρέοντα λόγο για την ανακάλυψη του Εγώ μας και για τη διαχείριση της απώλειας. Ένα μυθιστόρημα που μας φωνάζει ότι ακόμη και οι πιο μοναχικοί και αινιγματικοί άνθρωποι έχουν τελικά ανάγκη από στοργή, αγάπη και επικοινωνία.